In de loop der jaren is de prijs van leidingwater sterk gestegen. Verwacht wordt dat deze trend zich in de toekomst zal doorzetten. Veel varkenshouders overwegen over te gaan op een eigen waterbron. Indien de waterkwaliteit aan de grenswaarden voldoetis het investeren in een waterbron en ontijzeringsinstallatie voor sommige bedrijven beslist de moeite waard

Adams, J.

Brakel, C., van

Wageningen Yield 

Economische voor- en nadelen eigen watervoor-
ziening
Curoline  van Brake/  en Jeroen Adams, PV
In de loop der jaren is de prijs van leidingwater sterk gestegen. Verwacht wordt dat deze
trend zich in de toekomst zal doorzetten. Veel varkenshouders overwegen over te gaan op
een eigen waterbron. Indien de waterkwaliteit aan de grenswaarden voldoet, is het inves-
teren in een waterbron en ontijzeringsinstallatie voor sommige bedrijven beslist de moei-
te waard. Een en ander is afhankelijk van de leidingwaterprijs, de kosten voor de eigen
watervoorziening en de bedrijfsomvang.
Stijgende waterprijzen
In Nederland varieert de prijs voor leidingwater per
provincie van f I ,50 tot f 3,20 per m3. In sommige
provincies zijn de leidingwaterprijzen in een periode
van vijf jaar verdubbeld of zelfs verdrievoudigd. In
Noord-Brabant was de prijs in 1989  nog f 0,75 per
m3  en is inmiddels gestegen tot f l,59 per m3  in
1996.  Volgens de Waterleidingmaatschappij Oost-
Brabant (WOB) zullen de drinkwaterprijzen de
komende jaren ieder jaar met minimaal f 0,05  per
ma stijgen. Door deze ontwikkeling ovetwegen
steeds meer varkenshouders een eigen waterbron
te laten boren om daamee de kosten voor het
waterverbruik op het bedrijf in de hand te kunnen
houden.
Waterkwaliteit
Oppervlaktewater tot 15-20 m diepte wordt het
eerste watewoerend pakket genoemd. Dit water
bevat veelal hoge nitriet-, nitraat- en/of ammonium-
gehalten. Het bronwater voor veedrinkwater
behoort opgepompt te worden vanuit het tweede
watervoerend pakket (= 20 tot 120  m diep). De
kwaliteit van dit water voldoet veelal aan de grens-
waarden voor de kwaliteit van drinkwater voor var-
kens. Op de zandgronden kunnen echter alsnog te
hoge nitriet- en/of nitraatwaarden aangetroffen
worden. In die gevallen zal er nog dieper geboord
moeten worden om geschikt grondwater te verkrij-
gen, In Noord-Brabant wordt ook wel zeer diep
geboord (220 m) teneinde een meer constante
waterkwaliteit met een laag ijzergehalte te verkrijgen
(= derde watewoerend pakket). De investerings-
kosten voor een zeer diepe waterbron compense-
ren de kosten voor een ontijzetingsinstallatie en bij-
behorend stroomverbruik In overige delen van Ne-
derland is het risico op hoge zoutgehalten in het
derde watervoerend pakket groot. In het westen
van het land kunnen te hoge ammoniumgehalten
problemen geven. Bij het aantreffen van te hoge
ammoniumgehalten kan slechts geprobeerd wor-
den op een andere plek of diepte te boren, In de
provincie Zeeland en aangrenzende gebieden komt
brak water voor. Een eigen waterbron wordt hier
door sommige bedrijven afgeraden, Behalve in
Gelderland is over het algemeen het ijzergehalte
van het bronwater (tweede water-voerend pakket)
in Nederland vrij hoog. Hoewel dit niet direct
schadelijk is voor de dieren, is voor het behoud van
leidingen, ventielen en drinknippels een ontijzerings-
installatie onontbeerlijk Bij hoge mangaangehalten
wordt in de ontijzetingsinstallatie tevens een filter
voor mangaan opgenomen,
De meeste toeleverende bedrijven garanderen
geen kosten te verhalen bij de opdrachtgever als uit
de wateranalyses blijkt dat het aangeboorde water
niet geschikt (te krijgen) is als drinkvvater  voor het
vee. Wanneer uit de eerste wateranalyses de aan-
geboorde waterbron wel geschikt blijkt te zijn, blijft
het desondanks noodzakelijk ook hierna minimaal
één keer in het jaar het water te bemonsteren en
te laten analyseren.
De grenswaarden voor de kwaliteit van water voor
10 ECONOMIE
humaan gebruik zijn veel strenger dan die voor de
kwaliteit van veedrinlwater. Hoewel in veel gebie-
den in Nederland het bronwater hiervoor geschikt
gemaakt zou kunnen worden, zijn het de hogere in-
vesterings- en analysekosten die de bedrijven doen
besluiten het water voor privé-gebruik te blijven
onttrekken van de waterleidingmaatschappijen.
laten stromen en tegelijkertijd de filtermassa door
middel van pulserende perslucht ‘los te schudden’,
wordt het ijzer gescheiden van de filtermassa  en
afgevoerd naar riool of sloot. De benodigde tijd
voor dit spoelen is afhankelijk van de hoeveelheid
op te pompen water per etmaal en het ijzergehalte
van het water. Gemiddeld wordt hiervoor ongeveer
I uur per dag aangehouden,
Ontijzeringsinstallatie
Vergunningen
Het ijzerhoudende water wordt door een zelf aan-
zuigende pomp in de installatie gepompt en door
middel van meerdere sproeiers verdeeld over de fil-
termassa  (marmerkorrel of kalkzandsteen). Door
een reactie van zuurstof en verneveld water wordt
het ijzer aan het water onttrokken en bindt zich aan
de filtermassa. Door regelmatig gedurende een
bepaalde tijd water in tegenovergestelde richting te
Waterpomp met ontijzeringsinstallatie
Bron: De Grondwater Specialist Wolvega
Buiten waterwingebieden zijn tot op heden geen
vergunningen nodig voor het boren van een water-
put (ongeacht de diepte) en het onttrekken van
maximaal 10 ma water per uur. In waterbescher-
mings-gebieden geldt een meldingsplicht. In water-
wingebieden is wel een vergunning vereist. Het aan-
leggen van een eigen watervoorziening wordt in die
gebieden ontraden, omdat de vergunningen niet
snel verleend worden en veelal gepaard gaan met
hoge kosten (f I .200,-).
In sommige gemeenten wordt een ijzerslibvanger
ofwel ijzerbezinkinrichting verplicht gesteld (investe-
ringsbedr-ag f 2.500,-).  Het geconcentreerde ijzer-
slib kan kosteloos afgezet worden bij zuiverings-
schappen.
Wat kost een eigen waterbron?
Het waterverbruik van een varkensbedrijf per jaar is
af te lezen van de waterafrekening, waarvan 40-50
ma per persoon moet worden afgetrokken als zijnde
het ptivéverbruilc Bedrijven die droogvoer verstrek-
ken hebben een hoger waterverbruik dan bedrijven
die brijvoer  met natte bijproducten voeren. Bij het
verstrekken van brijvoer  met natte bijproducten is
het drinkwaterverbruik nog lager dan het extra be-
nodigde reinigingswater ten opzichte van bedrijven
waar geen natte bijproducten verstrekt worden,
Uitgaande van een gemiddeld waterverbruik bij ver-
strekking van droogvoer van l,8 m3  per plaats per
jaar aan drink- en reinigingswater, verbt-uilct een
vleesvarkensbedrijf met 1.200  vleesvarkensplaatsen
op jaarbasis 2.160 m3 water. In Noord-Brabant zijn
de kosten voor het water voor dit bedrijf
f 3.434,40  per jaar. In de provincie Zuid-Holland b
zou datzelfde bedrijf echter 2.160 m3 x f 3,08/m3  =
f 6.652,80  per jaar moeten afrekenen voor het
waterverbruik
Het investeringsbedrag (excl. BTW)  voor een eigen
watervoorziening bestaat uit:
1) het boren van een put van bijvoorbeeld 60 m
diep á f 60,- per m = f 3.600,-  (de prijzen variëren
van f 3.000,-  tot f 4.000,-  voor een circa 60 m
diepe bron);
2) een standaard ontijzeringsinstallatie met een
capaciteit van 5,5 m3 per uur inclusief compressor
en montage = f I I SOO,-  (variërend van f 6.600,-
tot f I3.000,-).
Het totale investeringsbedrag inclusief BTW voor
genoemde waterbron en ontijzeringsinstallatie be-
draagt f I7.742,50.
De jaarkosten van de investering zijn onderverdeeld
in I ) 2,5%  afschrijving, 0% onderhoud en 7% van het
gemiddeld geinvesteerd vermogen aan rentekosten
voor de waterbron zelf en 2) 10%  afschrijving, 2%
onderhoud (dit is inclusief eenmaal per jaar bemon-
stering van het water) en 7% van het gemiddeld
geinvesteerd vermogen aan rentekosten voor de
ontijzeringsinstallatie. De investeringskosten bedra-
gen f 2.348,20  per jaar (inclusief BTW).
Voor de berekening van de kosten voor het
stroomverbruik is uitgegaan van 3,7 kW vermogen
voor de pompen. Om 2.160 m3 water op te pom-
pen, is de installatie 393 uur per jaar in werking. De
kosten voor dit stroomverbruik tegen hoog tarief
(inclusief BTW en ecotax) bedragen 393 uur x 3,7
kW x f 0,265 = f 385,- per jaar. Hiernaast wordt
de installatie iedere nacht gedurende één uur ge-
spoeld. De bijbehorende elektriciteitskosten tegen
in dit geval laag tarief bedragen 365 uur x 3,7 kW x
f O,l45/kWh = f I95,80  per jaar. In totaal bedra-
gen de jaarlijkse kosten f 2.929,- (inclusief BTW).
Wanneer een eigen bron?
Bij een leidingwaterprijs van f I ,59  per m3 geeft de
genoemde drinkwaterinstallatie in Noord-Brabant
een besparing van f 3.434,40 - f 2.929,- = f 505,40
per jaar. In de provincie Zuid-Holland zou de bespa-
ring zelfs f 3.723,80 per jaar bedragen.
Op een zeugenbedrijf met 200 gemiddeld aanwezi-
ge zeugen bedraagt het waterverbruik circa 6,2 m3
per zeug per jaar x 200 = 1.240  m3  per jaar, Voor
een investering in eenzelfde diepe put en standaard
ontijzeringsinstallatie, bedragen de jaarlijkse kosten
f 2.348,20  + f 4 I6,90 = f 2.765,IO  per jaar,
Bij een leidingwaterprijs van f I ,59 (= tarief Noord-
Brabant) wegen de investeringskosten voor een
eigen waterbron (f 2.765,IO  per jaar) niet op tegen
het aan de watermaatschappij te betalen bedrag
(f I .97 I ,60  per jaar). Indien de leidingwaterprijs
f 3,08 (= tarief Zuid-Holland) bedraagt, zou het
zeugenbedrijf wel op de kosten voor water kunnen
besparen: f 3.8 I9,20 - f 2.765,IO  geeft een fìnan-
cieel voordeel van f I.054,IO  per jaar. n
12 ECONOMIE


Economische voor- en nadelen eigen watervoorziening

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available