Het Varkensproefbedrijf te Sterksel heeft jarenlang een initiërende rol vervuld in de mestbehandeling op bedrijfsniveau. In de komende jaren wordt meer, aandacht besteed aan mineralenstromen op een varkenshouderijbedrijf, vanwege het beleid omtrent demineralenboekhouding

Kas, C., van der

Verdoes, N.

Voermans, M.

Wageningen Yield 

Behandeling van dikke en dunne mestfracties
Nico Verdoes,  Cheryl  van der Kas,  PV; Mechie Voermans,  VPB-S
Het Varkensproefbedrijf te Sterksel  heeft jarenlang een initiërende rol vervuld in de mest-
behandeling op bedrijfsniveau. In de komende jaren wordt meer,  aandacht besteed aan
mineralenstromen op een varkenshouderijbedrijf, vanwege het beieid  omtrent de minera-
lenboekhouding. Dit artikel geeft weer welke technieken in onderzoek waren, welke per-
spectieven mestbehandeling heeft en welk onderzoek in de (nabije) toekomst van start gaat.
Mestbewerking op bedrijfsniveau
Hoewel er al jaren initiatieven zijn om mest op
bedrijfsniveau te bewerken, is er de laatste tijd een
duidelijke toename van dergelijke initiatieven, mede
vanwege de ontwikkelingen bij de centrale mestver-
werking. Een aantal instanties die eerst pleitbezor-
gers waren van centrale mestverwerking richten
zich nu op mestbehandeling op bedrijfsniveau. Het
Praktijkonderzoek verwacht dat mestbehandeling
op bedrijfsniveau met name gaat plaatsvinden op
grote varkensbedrijven en bij loonwerkers.
Achtergrond
Mestdistributie is zeer effectief gebleken. Na de
invoering van de mineralenboekhouding zal er ech-
ter minder mest aangevoerd mogen worden bij de
akkerbouwers en de akkerbouwer zal ook eisen
gaan stellen aan de fosfaat-stikstoferhouding. Dit is
voor het Praktijkonderzoek Varkenshouderij aanlei-
ding genoeg om het onderzoek naar mestbehande-
ling voort te zetten. De afzet van zeugenmest zal
het eerst in de knel komen vanwege het lage droge-
stofgehalte en de daardoor hoge transportkosten.
Waarbij direct opgemerkt kan worden dat uit
onderzoek is gebleken dat het droge-stofgehalte
van zeugenmest nog sterk te verbeteren is door
een goed watermanagement op de bedrijven.
Scheiden van mest
Bij mestbewerking op bedrijfsniveau zal er altijd eerst
sprake zijn van een scheidingsstap. Deze scheiding is
mogelijk via gescheiden opvang van urine en faeces,
via bezinken en via een mestscheider. Bij de laatste
mogelijkheden kunnen toevoegmiddelen worden
gebruikt om het scheidingsrendement te verbete-
ren. In het kader is aangegeven welke technieken
reeds zijn onderzocht. Zeugenmest (4-6% droge
stof) leent zich goed voor bezinking. De dikke frac-
tie heeft dan circa 8- 12% droge stof Vleesvarkens-
mest kan alleen via een mechanische scheider  wor-
den behandeld. Momenteel levert dat echter geen
voordeel op: beide fracties moeten nog steeds afge-
zet worden als “mest”. De technieken van mest-
scheiden zijn redelijk bekend. Daar zal de komende
jaren weinig onderzoek naar gedaan worden.
Typen mest
Na mestscheiding en verdere mestbehandeling kun-
nen we verschillende typen mest onderscheiden:
- drijfmest met 8-20% ds. Deze is vooral af te zet-
ten via distributie zoals nu ook het geval is.
- pasteuze mest met 25-55% ds. Dergelijke “tus-
senproducten” zullen vanwege de moeilijke ver-
werkbaarheid niet snel de markt veroveren.
- droge producten (60-90%  ds). Op dit gebied zijn
nieuwe ontwikkelingen te verwachten.
- waterige fracties met 0-5% ds. Hier is reeds veel
onderzoek aan verricht, maar de mogelijkheden
zijn nog niet uitgeput.
Behandeling dikke fracties
Composteren
In verschillende studies wordt het composteren van
de dikke fractie genoemd als een goede optie van-
wege de lage energiekosten en de afietmogelijkhe-
den op markten buiten de primaire landbouw. Er
zijn verschillende initiatieven om mest te composte-
ren gemengd met ander organisch afval (zoals GFT
en benngras). Hoewel kleinschalige compostering
niet is uitgesloten (er loopt bijvoorbeeld een onder-
zoek naar “koude” compostering na het gebruik van
34 MILIEU
een strofilter  voor scheiding van zeugenmest),
wordt verwacht dat dit proces toch gecentraliseerd
zal worden bij loonwerkers of mestafetcoöperaties.
Dit wordt ingegeven door één of meer van de vol-
gende argumenten:
- de noodzakelijke beheersing en kennis van het
proces,
- meer mogelijkheden om koolstokoudend orga-
nisch afVal aan te voeren,
- meer mogelijkheden om een homogeen eind-
product af te leveren en
- meer mogelijkheden tot productdifferentiatie.
Drogen
Theoretisch is het mogelijk dat varkens de eigen
mest drogen met hun eigen warmteproductie. Dit
betekent ook dat deze techniek eerder op de prak-
t&Uednjven  zelfzal worden uitgevoerd, temeer om-
dat er vele mogelijkheden zijn om deze techniek te
Praktijkonderzoek naar dikke en dunne fracties
Mestscheiden
mechanische mestscheider-s
natuurlijke bezinking
gescheiden opvang urine en faeces
Behandeling  diw<e fracties
verbranden
composteren
drogen
Behandeling dunne fracties
beluchten
omgekeerde osmose
mineralenneerslag
keramische membranen
indampen
verdampen
elektrodialyse
elektt-oflotatie
algenvijvers
eendenkroos
combineren met reductie van ammoniakemissie uit
de stallen, met gescheiden opvang van urine en fae-
ces en met energiebesparingstechnieken. Er is een
bedrijf bekend dat nu reeds gedroogde mestkorrels
produceert uit zeugenmest. Wel is het mogelijk dat
praktijkbedrijven hun gedroogde product op een
centrale plaats laten persen en vermarkten.
Verbranden
Mest (vanaf circa 20% ds) kan ook worden ver-
brand. De volumevermindering is dan groot: er blijft
een asrest van circa 4% over. Aandachtspunten in
het onderzoek zijn: de techniek, de zuivering van de
uitgestoten gassen en de bestemming van de asrest,
In Sterksel zal een prototype van een verbrander
worden uitgetest. Daarna vindt zonodig schaalver-
andet-ing van model naar realiteit plaats. Verbranden
lijkt het beste toepasbaar op regionale schaal. F
tien typen onderzocht in Sterksel
onderzocht in Sterksel
onderzocht in Rosmalen en Sterksel
onderzoek start najaar 1996  in Sterksel
onderzoek gaat starten bij een loonwerker
onderzoek gepland in Raalte
onderzocht in Sterksel
onderzocht in Sterksel
onderzocht in Stet-ksel
onderzocht in Sterksel
onderzoek start najaar 1996  in Sterksel
onderzoek gepland in Raalte
onderzocht in Raalte
wordt elders onderzocht
elders onderzocht
wordt elders onderzocht
35 MILIEU
Behandeling dunne fracties
Wat is een waterige fractie?
Onder een waterige fractie verstaat de Wet Bo-
dembescherming ( 1987):  een dierlijke meststof die
ontstaan is na een systeem van scheiding of door
gescheiden bewaring en die minder dan 5% droge
stof bevat. Zoals bekend mocht van een waterige
fractie 25 m3 op mals- en bouwland en 50 m3 op
grasland worden aangewend. Deze nonnen  bete-
kenden een beperking van de ontwikkeling naar_
mestbehandelingssystemen. In 1996  worden de
normen verruimd. Zogenaamde “schone fracties”
(die minder dan 200 mg totaal N per kg bevatten)
Bron: Leybold
Indampinstallatie voor mest
(Gierornaat van Wildwater)
mogen onbeperkt aangewend worden. Voorbeel-
den hiervan zijn de effluenten na indampen, omge-
keerde osmose en beluchten.
Voorwaarden bij onbeperkt aanwenden
Aan de vrijstelling van de schone fracties zijn een aan-
tal voorwaarden verbonden vanwege de controle:
- het stikstofgehalte moet op basis van bemonste-
ring bekend zijn (minstens één keer per jaar);
- de niet emissie-arme aanwending (verregenen)
mag alleen bij daglicht en zonder tussenopslag
plaatsvinden;
- de opslag van de waterige fractie is gescheiden
van andere opslagen;
- de waterige fractie mag alleen worden aangewend
op eigen grond (= behorend bij het bedrijf);
- de aanwending mag alleen geschieden van I fe-
bruari tot I september.
Perspectief
Van een aantal technieken is reeds het nodige
bekend (zie kader). Beluchten is een bekend proces
dat is gebruikt om ammoniakarme spoelvloeistof te
maken. De verruiming van de waterige ftxties geeft
nu ook de mogelijkheid beluchten toe te passen als
een mestbehandeling om een schone fractie te ma-
ken, die verregend kan worden. Dit wordt mogelijk
nader onderzocht. Omgekeerde osmose, kerami-
sche membranen en elektrodialyse bleken te duur.
Het neerslaan van mineralen bleek technisch niet
haalbaar. Algenvijvers en eendenkroos zijn nog in
onderzoek, maar verwacht wordt dat deze syste-
men geen grote opgang zullen maken vanwege de
kosten, de beheersbaarheid en de afzet van het
gekweekte product. Elektroflotatie heeft een goede
kans, maar het onderzoek staat nog in de kinder-
schoenen. Momenteel gaat veel aandacht uit naar
indamp- en verdamptechnieken. Indampen is wel
duur, maar er zijn goede mogelijkheden om energie
te besparen en de mineralenconcentraten tot waar-
de te brengen in de kunstmertindutirie.  Er zijn
inmiddels indampers bij loonwerkers geinstalleerd.
Geschikte indampers voor boerderijniveau worden
momenteel door meerdere bedrijven ontwikkeld. 1
36 MILIEU


Behandeling van dikke en dunne mestfracties

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield