. In dit onderzoek zijn daarom vier verschillende typen stalmatten vergeleken op basis van de bijdrage aan de hygiëne van de uier, spenen en melk. Het blijkt dat de matten alleen verschillen in het comfort dat wordt geboden

Klungel, G.H.

Wageningen Yield 

ll
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
10
Praktijkonderzoek 96-6
In de moderne stallenbouw en -inrichting wordt
veel aandacht geschonken aan het dierenwel-
zijn. Dimensies van ligboxen en voerhekken
worden aangepast aan de grootte van de huidi-
ge melkkoe en een juiste stalconstructie maakt
effectieve ventilatie mogelijk en beperkt emissie.
Tegenwoordig gaat steeds meer aandacht uit
naar het comfort van het ligbed voor de koe. Uit
verschillende ligbedmaterialen met verschillen-
de eigenschappen moet de veehouder de meest
geschikte kiezen voor zijn veestapel. De basis
voor een dergelijke keuze zal vaak het verschil
in comfort voor de koe zijn. Op welke mat voelt
de koe zich het beste en komen aandoeningen
als dikke hakken minder voor? Hygiënische
aspecten en dan met name de besmettingsdruk
op de mat , spelen in deze keuze een kleine rol. 
In de zomer van 1996 is op proefbedrijf Aver
Heino een vergelijkend onderzoek uitgevoerd,
waarbij van vier verschillende matten de
besmettingsdruk op de uier en spenen is vastge-
steld.
Koematrassen 
Gedurende drie maanden werden een drietal
koematrassen vergeleken met een rubberen mat.
De rubberen mat wordt veel in de melkveehou-
derij toegepast. De koematrassen staan momen-
teel in de belangstelling vanwege het comfort
dat wordt geboden en de verminderde strooisel-
kosten. In de ligboxenstal zijn vier groepen
gevormd met in elke groep acht melkkoeien. De
samenstelling van de groepen was nagenoeg
gelijk, met in iedere groep een aantal hoogpro-
ductieve dieren. Bij de samenstelling is ook
gelet op lactatiestadium, speenvorm en speen-
puntvereelting. In iedere groep ligboxen lag één
van de volgende matten:
- Dunlomat (rubberen mat);
- Agritarp Comfort 250 (waterdoorlatende
matrasgevuld met plastic- en rubberschroot);
- Brouwers noppenmatras (waterdichte tapijtmat
met noppenmatras);
- Comfy Cushion (luchtdoorlatende matras
gevuld met plasticschroot).
Besmettingsdruk
Op stalmatten hoeft maar een kleine hoeveel-
heid zaagsel gestrooid te worden. Het ligcom-
fort voor de koe wordt in hoofdzaak bepaald
door de dikte en veerkracht van de mat. Zaagsel
is alleen nodig om vocht te absorberen. Tijdens
het onderzoek werden de matten twee keer per
dag ontdaan van mest en vocht en licht inge-
strooid.
Regelmatig werden monsters genomen van het
gebruikte strooisel op de matten. Van de mon-
sters werd het droge-stofgehalte, het aantal aëro-
be kiemen, het aantal coli-achtigen en het aan-
Comfort stalmatten bepaalt verschillen
G.H. Klungel (PR)
Het welzijn van melkkoeien wordt voor een groot deel bepaald door de huisvesting. Een goed
geventileerde stal met een zacht ligbed is gunstig voor de productie-omstandigheden. De kwaliteit
van het ligbed wordt vaak in verband gebracht met pootaandoeningen van de koe. Wat het ver-
band is met de hygiëne van de uier en besmetting van de spenen is echter niet duidelijk.
In dit onderzoek zijn daarom vier verschillende typen stalmatten vergeleken op basis van de bij-
drage aan de hygiëne van de uier, spenen en melk. Het blijkt dat de matten alleen verschillen in
het comfort dat wordt geboden.
Tabel 1 Gemiddeld kiemgetal* van het strooisel, de speen en in de eerste melk
Type mat Mat (gr-1) Speen (swab -1) Melk (ml-1)
Dunlomat 2,0.109 1,8.104 1,7.104
Agritarp Comfort 250 1,3.109 1,4.104 1,9.104
Brouwers noppen matras 3,9.109 2,6.104 1,7.104
Comfy Cushion 3,3.109 3,3.104 2,0.104
* kolonievormende eenheden (kve)
11
l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l l
Praktijkonderzoek 96-6
tal aërobe sporevormers bepaald. In hoeverre de
besmettingsdruk vanaf de matten terug te vinden
is op de uier en in de melk, is bepaald door
monsters te nemen van het speenoppervlak en
de eerste melk. De verschillen in gevonden
kiemgetal tussen het strooisel op de mat, de
speenhuid en de eerste melk staan in tabel 1.
Hieruit blijkt dat de besmettingsdruk tussen de
verschillende matten niet van elkaar verschilt.
Vuilbelasting
Om het verband aan te kunnen tonen tussen de
hygiëne van een stalmat en de hygiëne van de
speen, is de vervuiling op de stalmat en de
speen gekwantificeerd. Voorafgaand aan de
monstername van het strooisel in de boxen,
werd aan het gebied waar de uier zich bevindt
een waarde toegekend. Afhankelijk van de
bevuiling kreeg een box de waarde 1 (zeer vuil),
2 (vuil), 3 (matig schoon) of 4 (schoon). Van
iedere groep ligboxen werden de afzonderlijke
waarden gemiddeld om tot een totaal oordeel te
komen. 
De monstername van de eerste melk en het
materiaal op de speen werd evenals de monster-
name van het strooisel, voorafgegaan door een
beoordeling van de bevuiling van de speenhuid.
Deze is volgens hetzelfde puntensysteem als
voor de bevuiling van de box uitgevoerd. In
tabel 2 staan de puntenwaarden van de ver-
schillende matten en de bevuilingswaarde van
de spenen van de koeien die op die matten
lagen.
Bevuiling van zowel matten als spenen is voor
alle typen stalmatten gelijk. Verschillen in
droge-stofgehalten van het strooisel op de mat-
ten zijn tijdens de proefperiode niet voorgeko-
men. De bepaling van bevuilingswaarden is
daarom niet afhankelijk geweest van verschillen
in vochtigheid van de ligbedden.
Comfort gaat voor hygiëne 
De veehouder zal in de keuze voor een stalmat
comfort als basis moeten nemen. Uit het uitge-
voerde onderzoek blijkt namelijk dat er tussen
de vier verschillende typen stalmatten geen ver-
schil bestaat in besmettingsdruk en bevuiling. In
het onderzoek is niet gekeken naar het voorko-
men van specifieke mastitisverwekkers in het
strooisel op de stalmatten. 
De relatie met mastitis mag dan ook niet gelegd
worden, maar wel kan worden geconcludeerd
dat de besmettingsdruk op alle onderzochte
matten hoog is. Eerder onderzoek heeft al aan-
getoond dat dergelijke hoge besmettingsniveaus
normaal zijn. Gezien de aantallen bacteriën die
gevonden worden in de ‘eerste’ melk in relatie
tot die in het strooisel, lijkt de speen een rol te
spelen bij de afweer van micro-organismen, die
vanuit externe besmettingsbronnen op de uier
en speen terecht komen. Een goede hygiëne van
de stalmat blijft belangrijk bij het verlagen van
de besmettingsdruk op de uier. Voor de koe zal
het comfort van de stalmat echter bepalend zijn
voor haar keuze.
Tabel 2 Bevuiling van mat en speen
Type mat Mat Speen
Dunlomat 2,6 2,8
Agritarp Comfort 250 2,5 2,9
Brouwers noppenmatras 2,7 3,0
Comfy Cushion 2,6 3,0
(1= zeer vuil; 2 = vuil; 3 = matig schoon; 4 = schoon)
Comfort bepaalt
verschillen.


Comfort stalmatten bepaalt verschillen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available