Vanaf 1991 voert het PR, in samenwerking met het IPO-DLO (Instituut voor Planteziektenkundig Onderzoek) en de PD (Plantenziektenkundige Dienst) onderzoek uit naar bestrijding van emelten in grasland. Doel van het onderzoek is om na te gaan of de normen voor bestrijding nog kloppen. Het onderzoek wordt uitgevoerd in het kader van het Meerjarenplan Gewasbescherming. Vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen staat hierbij centraal

Wel, C., van der

Dutch

van der Wel, C.

NARCIS 

Emelten: wel of niet schadelijk?

Wageningen Yield 

10
Praktijkonderzoek 97-6
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
Schade
Schade door emelten kent verschillende grada-
ties; van schade in de vorm van kale plekken tot
schade alleen in opbrengst.
Op kale plekken herstelt de graszode zich
slechts zeer langzaam. Gedurende meerdere
sneden groeit er weinig gras en de kans dat er
zich onkruid ontwikkelt is zeer groot.
Opbrengstderving treedt op als er voornamelijk
blad wordt gevreten zonder dat de plant afsterft.
Op de proefvelden die in het begin van de jaren
‘90 zijn aangelegd, zijn jaarlijks wisselende
resultaten gevonden. Soms treedt er al schade
op bij geringe aantallen emelten, soms wordt er
zelfs bij grote aantallen geen schade gevonden.
Kale plekken door emelten zijn in de proeven
niet waargenomen. 
Onderzoek op praktijkpercelen
Omdat het onderzoeksprogramma in 1998 ten
einde loopt en de relatie tussen schade en aan-
tal emelten nog onduidelijk was, is het afgelo-
pen voorjaar een groot aantal proeven aange-
legd op praktijkpercelen. Uit het gegevensbe-
stand van de PD (ruim 100 percelen) werden 11
percelen gezocht waar in december veel emel-
ten voorkwamen. Op klei (en klei op veen) zijn
de hoogste aantallen emelten gevonden, tot 850
emelten/m2 in het voorjaar. De aantallen op
zand varieerden van 200 tot 300 emelten/m2.
Op het moment dat de proeven zijn aangelegd
stond het gras er frisgroen bij. De winter had
geen invloed op de kwaliteit van de zode.
Op de proefpercelen is nagegaan hoe groot de
meeropbrengst was van de eerste snede na een
bespuiting met chloorpyrifos (Dursban, 1,5 l/ha)
in het voorjaar (begin maart). De emeltenbestrij-
ding leverde overal een prima resultaat, vrijwel
alle emelten zijn bestreden. De proeven zijn
geoogst bij opbrengsten tussen 2,4 en 4,0 ton
ds/ha op de bespoten veldjes. In tabel 1 staat
het aantal emelten op twee tijdstippen en de
extra opbrengst door de bestrijding (eerste
snede). In acht van de elf proeven was het ver-
schil in opbrengst tussen de bespoten en de
onbespoten veldjes betrouwbaar (aangegeven
met *). Het verschil in opbrengst varieerde daar
van 245 kg ds/ha tot 1360 kg ds/ha. Gemiddeld
was de opbrengstderving bij deze proeven ruim
500 kg ds/ha. In proef drie kwam de grasgroei
pas zeer laat op gang waardoor de invloed van
de emelten zeer groot kon worden. In proef tien
waren er wel veel emelten en was duidelijk vre-
terij aan het gras zichtbaar, maar er kon geen
opbrengstderving worden gevonden.
In geen van de proeven werd schade vastgesteld
in de vorm van kale plekken, zelfs niet in proef
drie. 
In enkele proeven is gekeken naar de oorzaak
voor de opbrengstverschillen. Er kon altijd vrete-
rij aan de grasplanten worden gevonden. Deze
vreterij varieerde van rafelige bladscheden aan
de plantbasis en bladranden die waren aange-
vreten tot aan bladeren die geheel doorgebeten
waren. Het is waarschijnlijk dat deze vreterij
voor de opbrengstderving heeft gezorgd. 
Eén maand na de bespuiting is de zodebezetting
beoordeeld. Op de niet-bespoten velden bleek
de zodebezetting gemiddeld 5 % lager te zijn.
Emelten: wel of niet schadelijk? 
Cees van der Wel
Vanaf 1991 voert het PR, in samenwerking met het IPO-DLO (Instituut voor Planteziektenkundig
Onderzoek) en de PD (Plantenziektenkundige Dienst) onderzoek uit naar bestrijding van emelten
in grasland. Doel van het onderzoek is om na te gaan of de normen voor bestrijding nog  kloppen.
Het onderzoek wordt uitgevoerd in het kader van het Meerjarenplan Gewasbescherming. Vermin-
dering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen staat hierbij centraal. Meer kennis moet leiden
tot een betere afweging of een bestrijding wel of niet noodzakelijk is. Na zes jaar onderzoek is de
kennis wel toegenomen maar is er nog geen norm geformuleerd waarboven een emeltenbestrij-
ding zinvol is.
Emelten kunnen
schade veroor-
zaken in gras-
land.
11
l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l l
Praktijkonderzoek 97-6
Dit verschil is in de eerste snede niet meer goed
gemaakt door vorming van nieuwe spruiten. In
zeven proeven was er een relatie tussen de
bezetting en het aantal emelten, d.w.z. de zode
was meer open bij grotere aantallen emelten. Er
werd geen voorkeur van de emelten voor een
bepaalde grassoort gevonden.
In twee proeven is nagegaan of er ook in de
tweede snede verschil in opbrengst was. In één
proef was dit ook werkelijk het geval. Het ver-
schil was evenwel niet meer dan 200 kg ds/ha
bij een opbrengst van ruim 3 ton ds.
Meerjarig onderzoek op proefbedrijven
In de proefvelden, waarop al zes jaar onderzoek
wordt gedaan, was in tegenstelling tot voorgaan-
de jaren een duidelijk effect van emeltenbestrij-
ding op de opbrengst zichtbaar. Dit komt over-
een met de resultaten uit de proeven op de
praktijkpercelen. Twee van de proeven waren al
Bemonstering
van de emelten-
proef.
Tabel 1 Aantal emelten en opbrengst 1e snede per proef
Proef Aantal emelten/m2 Meeropbrengst door bespuiting 
Februari Maart, onbespoten Kg ds/ha %
1 120 100 245 * 9
2 540 355 590 * 24
3 790 320 1360 * 87
4 175 95 390 * 13
5 180 75 280 * 9
6 265 145 370 * 11
7 305 240 350 * 17
8 220 150 620 * 18
9 380 80 475 19
10 500 350 65 2
11 445 190 315 12
*  Statistisch betrouwbaar verschil
12
l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l l
Praktijkonderzoek 97-6
in december gespoten (met parathion). Het
opbrengstverschil door het vroegere bespuitings-
tijdstip was nauwelijks groter dan bij de proe-
ven die in het vroege voorjaar waren bespoten.
In alle meerjarige proeven is in de tweede snede
een opbrengstbepaling gedaan. In geen van de
drie proeven werd in de tweede snede nog een
verschil in opbrengst gevonden tussen behan-
delde en onbehandelde veldjes. 
Invloed van N-bemesting op emeltenschade
Eén proef is aangelegd om na te gaan of er een
effect is van de N-gift op de snelheid waarmee
de grasmat zich kan herstellen van de vreterij
van emelten. De N-gift op jaarbasis varieerde
van 0 kg N tot 400 kg N per ha. 
De verschillende N-gift objecten werden
geoogst in een vergelijkbaar maaistadium, dat
wil zeggen dat elke snede evenveel gelegenheid
kreeg om voldoende uit te groeien. Tot begin
september werden bij 0 kg N vier sneden
geoogst, bij 400 kg N zes sneden. Omdat al bij
de eerste snede op verschillende datums werd
geoogst waren de opbrengsten per snede slecht
vergelijkbaar. In tabel 2 staat daarom de groei
per dag van de eerste snede, vanaf het moment
dat de veldjes zijn bespoten.
Zowel bij de groei per dag in de eerste snede
als bij de totale seizoensopbrengst waren de
verschillen in droge-stofopbrengst tussen de N-
objecten betrouwbaar verschillend. Ook de ver-
schillen tussen de bespoten en de onbespoten
veldjes waren betrouwbaar verschillend. De
verschillen in gemiddelde totale opbrengst tus-
sen de bespuitingsobjecten bleken reeds in de
eerste snede te zijn ontstaan. In de verdere sne-
den zijn er geen verschillen meer opgetreden.
Er was ook geen invloed van de N-gift voor de
eerste snede op de snelheid waarmee de gras-
mat zich herstelde. De emeltenschade werd in
deze proef dus niet kleiner door extra N te
strooien.
Tabel 2 Droge stofopbrengst 1e snede en gehele groeiseizoen
Groei per dag 1e snede (kg ds/ha) Totale opbrengst (ton ds/ha)
Bemesting Onbespoten Bespoten Gemiddeld Onbespoten Bespoten Gemiddeld
0 N 35,7 42,2 38,9 8,1 8,5 8,3
200 N 35,4 44,4 39,9 12,4 13,0 12,7
400 N 44,2 49,4 46,8 15,6 16,1 15,8
Gemiddeld 38,4 45,3 12,0 12,5
Duidelijke vrete-
rij door emelten
aan grasplant.
13
l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l l
Praktijkonderzoek 97-6
Relatie tussen aantal emelten en de opbrengst
In zes proeven op praktijkpercelen was er een
relatie tussen de opbrengst van de eerste snede
en het aantal emelten; bij een groter aantal
emelten nam de opbrengst af. De mate waarin
de opbrengst afnam varieerde van 1,5 tot 6 kg
droge stof per 100 emelten/m2. Ook in de overi-
ge proeven zijn dergelijke relaties gevonden. Als
de gegevens van alle proeven tezamen worden
geanalyseerd is er evenwel geen duidelijk ver-
band meer te vinden. De oorzaak hiervoor moet
worden gezocht in verschillen in omstandighe-
den in de afzonderlijke proeven.
Kosten en baten van een bestrijding
Als emelten in het voorjaar worden gespoten in
loonwerk dan kost dit globaal ƒ 150,– per ha.
Deze bespuiting betaalt zich pas terug als er
500 kg droge stof/ha extra door kan worden
geoogst. In enkele van de dit voorjaar uitgevoer-
de proeven was de opbrengstderving groter, en
was de bespuiting dus rendabel. In de overige
proeven kostte de bespuiting meer dan het ople-
verde.
Conclusies
Zowel de najaarsbespuiting als de voorjaarsbe-
spuiting heeft een goed effect op het aantal
emelten. Omdat er vóór de winter nog nauwe-
lijks schade aan het gras optreedt en het niet
bekend is hoeveel emelten de winter doorstaan
is het niet zinvol om nog in december te spui-
ten.
De grootste vreterij aan het gras trad op in het
voorjaar, na de vorstperiode. In de praktijk kost
een bespuiting evenwel vaak meer dan aan
extra grasopbrengst wordt behaald.
Er ontstonden ondanks de hoge aantallen emel-
ten geen kale plekken; de zodedichtheid nam
wel af.
De schade beperkte zich tot opbrengstderving in
de eerste snede.
Er is geen duidelijk verband tussen het aantal
emelten en schade door emelten.
Er was geen effect van N op de snelheid waar-
mee gras zich herstelt van emeltenvreterij.
Advies
Omdat er geen duidelijk verband is tussen het
aantal emelten en de opbrengstderving is het
nog steeds niet goed mogelijk om aan te geven
wanneer en bij welk aantal emelten een bestrij-
ding noodzakelijk is. De kwaliteit van de gras-
zode na de winter lijkt van groot belang. Als de
zodekwaliteit na de winter goed is, dan is de
kans op schade beperkt. Is de zodekwaliteit
echter slecht dan kan vreterij door emelten
grote gevolgen hebben. Het is daarom van
belang tijdig (kort na de winter) na te gaan hoe-
veel emelten er zijn en mede op basis van de
zodekwaliteit de afweging te maken of een
bestrijding zinvol is.


http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/47484

Emelten: wel of niet schadelijk?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield