Bij het Praktijkonderzoek Pluimveehouderij (PP) 'Het Spelderholt' is bij vleeskuiken-ouderdieren onderzocht of het achterwege laten van ingrepen effect had op de veer- en huidbeschadigingen. De onderzochte ingrepen waren het afknippen van een deel vande achterste teen bij de hanen en de snavelbehandeling bij de hennen en de hanen. Door deze ingrepen achterwege te laten, ontstonden meer veer- en huidbeschadigingen bij de hennen

Haar, J.W., van der

Voorst, A., van

Haar, van der, J.W.

Voorst, van, A.

NARCIS 

Veer- en huidbeschadigingen door het achterwege laten van ingrepen bij vleeskuikenouderdieren

Name not available

Wageningen Yield 

Praktijkonderzoek 2000/1 27
Veer- en huidbeschadigingen door het achterwege laten van
ingrepen bij vleeskuikenouderdieren
J. W. van der Haar, onderzoeker vermeerdering
A. van Voorst, onderzoeker diergezondheidszorg
Bij het Praktijkonderzoek Pluimveehouderij (PP) “Het Spelderholt” is bij vleeskuiken-
ouderdieren onderzocht of het achterwege laten van ingrepen effect had op de veer- en
huidbeschadigingen. De onderzochte ingrepen waren het afknippen van een deel van
de achterste teen bij de hanen en de snavelbehandeling bij de hennen en de hanen.
Door deze ingrepen achterwege te laten, ontstonden meer veer- en huidbeschadigingen
bij de hennen.
Inleiding
Door het Ingrepenbesluit  is het na 1 sep-
tember 2001 verboden om bij de hanen
een deel van de teen (tenen) af te knippen.
Pluimveehouders die na 1 september 2001
hun stal of de inventaris her- of verbouwen
mogen ook geen dieren houden met be-
handelde (gekapte) snavels. Vind er geen
her- of verbouwing plaats, dan mag men
nog tot 1 september 2011 vleeskuiken-
ouderdieren houden met gekapte snavels.
In 1998 startte het onderzoek naar het
effect van het achterwege laten van
ingrepen bij vleeskuikenouderdieren. In de
eerste proef onderzochten we bij de
hennen en de hanen het effect van het
achterwege laten van de snavelbehande-
ling en bij de hanen het effect van het niet
afknippen van een deel van de achterste
teen en het branden van de sporen. Het
achterwege laten van de snavelbehande-
ling en het tenenknippen resulteerde in
meer veer- en huidbeschadiging bij de hen-
nen.
In de periode van juli 1999 tot half april
2000 is een tweede proef uitgevoerd,
waarin het effect van de snavelbehandeling
bij hennen en hanen en het afknippen van
een deel van de achterste teen bij de
hanen opnieuw is onderzocht. Deze proef
is groter opgezet dan de eerste, zodat ook
het gecombineerd effect van het achter-
wege laten van de ingrepen onderzocht
kon worden. We denken dan vooral aan
het effect van tenenknippen bij de hanen in
relatie tot het wel of niet behandelen van
de snavels.
In deze tweede proef is ook onderzocht
welke mogelijkheden het aanpassen van
huisvesting en verzorging bieden bij het
achterwege laten van de snavelbehande-
ling. De aangepaste huisvesting betrof het
verrijken van de leefomgeving met een
extra etage boven de legnesten. De
aangepaste verzorging betrof het stimu-
leren van het bodempikken. Dit hebben we
proberen te bereiken door in de
opfokperiode het voer in het strooisel (spin-
feeder) te strooien. De technische
resultaten van de opfokperiode zijn gepre-
senteerd in periodiek 99/4 en voor de resul-
taten van het in de opfokperiode uitgevoer-
de gedragsonderzoek verwijzen we u naar
een ander artikel in dit periodiek.
Aan de hand van de exterieurbeoor-
delingen uitgevoerd op 32, 37 en 42 weken
leeftijd, wordt in dit artikel besproken welk
effect het achterwege laten van de snavel-
behandeling en het tenenknippen had op
de veer- en huidbeschadiging bij de hen-
nen. Het effect van het aanpassen van
huisvesting en verzorging wordt niet be-
sproken, daarover verschijnt een afzonder-
lijk artikel.
Onderzoek
In een donkerstal met vier gescheiden
hoofdafdelingen, waren twee hoofdafde-
lingen ingericht met een traditioneel
grondhuisvestingssysteem en twee met
een grondhuisvestingssysteem, waarbij
een extra etage boven de legnesten was
geïnstalleerd. Elke hoofdafdeling was
onderverdeeld in vier subafdelingen, in
totaal dus zestien subafdelingen. In alle
subafdelingen was eenderde deel van het
leefoppervlak strooiselvloer.
Bij het traditionele systeem zijn 176 hennen
en 18 hanen (Ross 508) geplaatst per
subafdeling en bij het systeem met de
verrijkte leefomgeving 216 hennen en 22
Praktijkonderzoek 2000/1 28
hanen per subafdeling. In tabel 1 is te zien
welk voersysteem de hennen in de opfok-
periode kregen en welke ingrepen bij de
hennen en de hanen in de verschillende
subafdelingen zijn uitgevoerd. De verschil-
lende groepen zoals in tabel 1 weerge-
geven, zijn bij beide huisvestingssystemen
geplaatst.
Er is een lichtschema toegepast van 16 uur
licht en 8 uur donker. De lichtsterkte is op
de derde dag na de overplaatsing (20
weken) teruggebracht naar 25 Lux (op de
voergoot). Hennen en hanen zijn ge-
scheiden gevoerd; de hennen kregen het
voer via een Bridomat systeem en de
hanen kregen het voer in hanenpannen. De
dieren kregen dagelijks afgemeten porties
voer en water.
Op 32, 37 en 42 weken leeftijd zijn de veer-
en huidbeschadigingen op de achterkop,
de rug en het dijbeen visueel beoordeeld.
We kozen voor deze plaatsen, omdat we
verwachtten dat het effect van de ingrepen
hier het eerst zichtbaar zou worden. Bij
deze beoordeling zijn de scores uit tabel 2
gehanteerd.
Resultaten
In dit artikel bespreken we het effect van de
snavel- en teenbehandeling aan de hand
van de gemiddelde resultaten van beide
huisvestingssystemen en beide voersyste-
men (opfokperiode). Eerst behandelen we
het achterwege laten van de snavelbehan-
deling en daarna het afknippen van een
deel van de achterste teen.
Snavelbehandeling
Verwacht werd dat het achterwege laten
van de snavelbehandeling invloed zou
hebben op de veer- en huidbeschadigingen
op de achterkop en de rug. De veer- en
huidbeoordelingen vonden plaats op de
leeftijd van 32, 37 en 42 weken. In tabel 3
staan van genoemde lichaamsdelen de ge-
middelde scores van de veer- en huid-
beoordelingen, het percentage kalende en
kale hennen en het percentage licht of
ernstig verwonde hennen.
Tabel 1 Per subafdeling de uitgevoerde ingrepen bij de hennen en de hanen
Voersysteem hennen
in de opfokperiode
Snavels hennen
en hanen behandeld
Deel achterste teen
hanen afgeknipt
jaja
nee
ja
spinfeeder
nee
nee
jaja
nee
ja
voerpannen
nee
nee
Tabel 2 De scores gehanteerd bij de veer- en huidbeoordeling
Score Criterium veerbeoordeling Score Criterium huidbeoordeling
0                glad 0 gaaf
1                ruw 1 gaaf maar plukje veren weg
2               gebroken 2 Onregelmatig/veren weg
3               stoppelig 3 Beschadigd/veren weg
4               kalend (< 50 % kaal) 4 Licht verwond/veren weg
5               kaal     (> 50 % kaal) 5 Ernstig verwond/veren weg
Praktijkonderzoek 2000/1 29
Tabel 3 Per snavelbehandeling de resultaten van de exterieurbeoordelingen
bij de hennen op 32, 37 en 42 weken leeftijd
Leeftijd 32 weken Leeftijd 37 weken Leeftijd 42 weken
Snavels
behandeld
Snavels
niet
behandeld
Snavels
behandeld
Snavels
niet
behandeld
Snavels
behandeld
Snavels
niet
behandeld
Gem. score veerbeoordeling:
Achterkop 0,3a 1,7b 0,4a 2,1b 0,7a 2,4b
Rug 1,2 1,5 2,1a 2,4b 2,7a 3,0b
Percentage hennen met:
Kalende achterkop 0,9a 6,3b 0,8a 9,7b 2,3a 12,0b
Kale achterkop 0,2a 3,1b 0,6a 4,7b 0,7a 5,8b
Kalende rug 3,4(a) 7,3(b) 9,9 15,8 21,9a 27,4b
Kale rug 0,0 0,0 0,3 0,2 1,3 3,1
Gem. score huidbeoordeling:
Achterkop 0,0a 0,4b 0,0a 0,3b 0,1a 0,4b
Rug 0,0 0,1 0,0 0,1 0,2 0,3
Percentage hennen met:
Licht verwonde huid
achterkop
0,0a 2,5b 0,0 1,5 0,4 1,3
Ernstig verwonde huid
achterkop
0,2(a) 1,4(b) 0,0a 1,7b 0,2 0,6
Licht verwonde huid rug 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Ernstig verwonde huid rug 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
a,b per leeftijd is het effect van de snavelbehandeling getoetst, significante verschillen (P< 0,05) zijn aangeduid met
verschillende letters. Letters tussen haakjes geven een tendens voor een significant verschil aan (P< 0,1).
Tabel 3 laat zien dat bij de hennen van de
groep met de onbehandelde snavels (hen-
nen en hanen) de veren op de achterkop
en de rug meer zijn beschadigd dan bij de
behandelde groep. Op 37 en 42 weken
was er tussen beide groepen een aan-
toonbaar verschil in de gemiddelde scores
van de veerbeoordeling van de achterkop
en de rug. Tussen beide groepen was op
32 weken al een aantoonbaar verschil in de
veerbeschadiging op de achterkop.
Bij de veerbeoordelingen werd een li-
chaamsdeel als kaal beoordeeld als het
voor meer dan 50 procent kaal was en als
kalend als het voor minder dan 50 procent
kaal was. Bij de groep met de onbehan-
delde snavels was het percentage hennen
met een kalende of kale achterkop hoger
dan bij de behandelde groep. Dit verschil
was er zowel op 32, 37 als op 42 weken
leeftijd, maar naarmate de dieren ouder
werd het verschil groter. Op 32 en 42
weken leeftijd was er tussen beide groepen
ook een aantoonbaar verschil in het
percentage hennen met een kalende rug.
Op 42 weken was tussen beide groepen
nog geen aantoonbaar verschil in het per-
centage hennen met een kale rug.
Bij de groep met de onbehandelde snavels
was de huid op de achterkop van de
hennen meer beschadigd dan bij de be-
handelde groep. Zowel op 32, 37 en 42
weken leeftijd was tussen beide groepen
een aantoonbaar verschil in de gemiddelde
score van de huidbeoordeling van de
achterkop.
Bij de huidbeoordelingen werd onderscheid
gemaakt tussen licht en ernstig verwond.
Het percentage hennen met een licht ver-
wonde huid op de achterkop was op 32
weken bij onbehandelde groep hoger dan
bij de behandelde groep. Op 32, en 37
weken was het percentage hennen met
een ernstig verwonde huid op de achterkop
bij de groep met de onbehandelde snavels
ook hoger dan bij de onbehandelde groep.
Een aantal van deze hennen had een
bobbel op de achterkop van een weefsel-
woekering onder de huid. Deze weefsel-
woekering is mogelijk een gevolg van het
pikken naar of het vastpakken van de huid
op de achterkop. Tussen beide groepen
was geen verschil in de gemiddelde score
van de huidbeoordeling van de rug. Bij
geen van beide groepen was de huid op de
rug van de hennen licht of ernstig verwond.
Praktijkonderzoek 2000/1 30
Tabel 4 Per teenbehandeling de resultaten van de exterieurbeoordelingen bij de
hennen op 32, 37 en 42 weken leeftijd
Leeftijd 32 weken Leeftijd 37 weken Leeftijd 42 weken
Teen
hanen
geknipt
Teen
hanen
niet
geknipt
Teen
hanen
geknipt
Teen
hanen
niet
geknipt
Teen
hanen
geknipt
Teen
hanen
niet
geknipt
Gem. score veerbeoordeling:
Achterkop 1,0 0,9 1,2 1,2 1,6 1,5
Rug 1,2 1,5 2,0 2,5 2,7a 3,0b
Dijbeen 1,0a 2,6b 2,0a 3,3b 2,7a 3,4b
Percentage hennen met:
Kalende achterkop 3,6 3,6 4,3 6,3 6,5 7,9
Kale achterkop 2,2 1,1 3,0 2,4 3,6 3,0
Kalende rug 4,8 5,9 7,0a 18,7b 19,7a 29,6b
Kale rug 0,0 0,0 0,0 0,5 1,6 2,8
Kalend dijbeen 2,5a 17,6b 8,7a 37,2b 11,8a 43,2b
Kale dijbeen 0,0 0,0 0,2 1,0 1,1 2,3
Gem. score huidbeoordeling:
Achterkop 0,3a 0,1b 0,2 0,1 0,3 0,1
Rug 0,1 0,0 0,0 0,1 0,2 0,3
Dijbeen 0,4a 1,9b 0,8a 2,5b 1,3a 2,3b
Percentage hennen met:
Licht verwonde huid
achterkop
1,9 0,6 0,9 0,6 1,1 0,6
Ernstig verwonde huid
achterkop
1,0 0,6 0,9 0,7 0,6 0,2
Licht verwonde huid rug 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Ernstig verwonde huid rug 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Licht verwonde huid dijbeen 0,8a 7,8b 0,4a 11,7b 1,4a 11,7b
Ernstig verwonde huid dijbeen 0,2a 8,3b 0,8a 8,1b 1,0a 3,6b
a,b per leeftijd is het effect van de teenbehandeling getoetst, significante verschillen (P< 0,05) zijn aangeduid met
verschillende letters.
Afknippen deel achterste teen
De resultaten in tabel 4 laten zien dat door
het achterwege laten van de teenbehande-
ling bij de hanen, de veren op het dijbeen
van de hennen meer beschadigd werden.
Zowel op 32, 37 als op 42 weken leeftijd
was tussen beide groepen een aantoon-
baar verschil in de gemiddelde score van
de veerbeoordeling van het dijbeen. Op 42
weken leeftijd was tussen beide groepen
ook een aantoonbaar verschil in de ge-
middelde score van de veerbeoordeling op
de rug.
Tabel 4 laat ook zien dat naarmate de
hennen ouder worden, het percentage hen-
nen met een kalende rug of een kalend
dijbeen bij beide groepen vrij snel toenam.
Bij de groep met de onbehandelde tenen
had op 42 weken leeftijd 29,6 procent van
de hennen een kalende rug en 43,2 pro-
cent van de hennen een kalend dijbeen.
Deze percentages waren bij de groep met
de behandelde tenen aanzienlijk lager. Op
42 weken leeftijd waren tussen beide groe-
pen nog geen aantoonbare verschillen in
het percentage hennen met een kale rug of
een kaal dijbeen.
Het achterwege laten van de teenbehan-
deling had ook een duidelijke invloed op de
huidbeschadiging. Bij zowel de huidbeoor-
deling op 32, 37 als op 42 weken leeftijd
was er tussen beide groepen een aantoon-
baar verschil in de gemiddelde score voor
het dijbeen. Zoals verwacht was de huid op
het dijbeen het meest beschadigd bij de
groep met de onbehandelde tenen. Opval-
lend is dat bij de onbehandelde groep op
32 en 37 weken leeftijd ruim 8 procent van
de hennen een ernstig verwonde huid op
het dijbeen had en dat op 42 weken leeftijd
dit percentage was gedaald naar 3,6
procent. Deze daling moet vooral worden
Praktijkonderzoek 2000/1 31
toegeschreven aan het genezen van won-
den, want in de periode van 37 tot 42
weken leeftijd zijn bij de onbehandelde
groep slechts 0,2 procent hennen uitge-
vallen door haanverwonding. Bij de beoor-
delingen was ook duidelijk te zien dat een
aantal wonden waren genezen. Het gedrag
van de hanen heeft hierbij mogelijk ook een
rol gespeeld, in het begin van de leg-
periode is de paringsactiviteit meestal het
hoogst.
Het percentage hennen met een licht
verwonde huid op het dijbeen is in de
periode van 37 naar 42 weken leeftijd niet
afgenomen.
Bij beide groepen waren geen hennen met
een licht of ernstig verwonde huid op de
rug.
Gecombineerd effect snavel- en
teenbehandeling
Bij het paren pakken de hanen de huid en
of veren op de achterkop van de hennen
vast. De teenbehandeling zou het parings-
gedrag en daarmee het vastpakken van de
hennen kunnen beïnvloeden. Er is onder-
zocht of de teenbehandeling inderdaad
invloed had op de veer- en huidbeschadi-
gingen op de achterkop.
Bij de statische analyse werd op 32 weken
leeftijd, een gecombineerd effect
(interactie) van snavel- en teenbehandeling
aangetoond bij de huidbeschadiging op de
achterkop van de hennen. Bij de groep met
de onbehandelde snavels had de teen-
behandeling een aantoonbaar effect op de
beschadiging van de huid op de achterkop
van de hennen.
De huid was het meest beschadigd bij de
groep met onbehandelde snavels en be-
handelde hanentenen. Mogelijk pakken
hanen met behandelde tenen de huid op
de achterkop van de hennen krachtiger
vast dan hanen met onbehandelde tenen.
Bij hanen met onbehandelde snavels geeft
het krachtige vastpakken mogelijk ook
meer huidbeschadiging op de achterkop
van de hennen. In tabel 4 was op 32 weken
leeftijd de gemiddelde score voor huid-
beschadiging op de achterkop bij de groep
met behandelde hanentenen ook signifi-
cant hoger dan bij de groep met onbehan-
delde hanentenen. Het effect van het
tenenknippen was er alleen bij groep met
de onbehandelde snavels,  bij de groep
met de behandelde snavels was de huid op
de achterkop onbeschadigd, ongeacht de
teenbehandeling.
Verder zijn er geen interacties van snavel-
en teenbehandeling aangetoond.
Samenvatting
PP voerde opnieuw onderzoek uit naar het achterwege laten van ingrepen bij vleeskuiken-
ouderdieren. Uit deze resultaten bleek dat:
· Door het achterwege laten van de snavelbehandeling bij de hennen en de hanen, bij de
hennen meer veer- en huidbeschadigingen op de achterkop ontstonden. Het percentage
hennen met een kalende rug werd daardoor ook hoger.
· Wanneer bij de hanen het afknippen van een deel van de achterste teen achterwege werd
gelaten, het percentage hennen met een licht of ernstig verwonde huid op het dijbeen
toenam. Het percentage hennen met een kalend dijbeen en een kalende rug werd daar-
door ook hoger.
Praktijkonderzoek 2000/1 32
Hen met behandelde snavel
Hanenpoot waarbij deel achterste teen is afgeknipt


Veer- en huidbeschadigingen door het achterwege laten van ingrepen bij vleeskuikenouderdieren

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield