Anderhalf jaar geleden startte het project Koeien & Kansen. Dit is het praktijkgerichte vervolg van het onderzoek dat sinds 1991 op De M.e, het Proefbedrijf voor Melkveehouderij en Milieu, wordt uitgevoerd

Teenstra, E.

Wageningen Yield 

ll
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
2
Praktijkonderzoek 2000-2
Wat is Koeien & Kansen?
Hoofddoel van Koeien & Kansen is het in de
praktijk ontwikkelen en demonstreren van duur-
zame melkveehouderij. De ondertitel van het
project geeft aan waar het om gaat, namelijk
‘pioniers duurzame melkveehouderij’. Die pio-
niers zijn een groep van 17 enthousiaste en
gemotiveerde melkveehouders uit alle streken
van ons land (zie figuur 1) en op alle grond-
soorten. Zij vormen de spil van het project. 
Samen met een groep onderzoekers en voor-
lichters maken zij plannen om al in 2000 te vol-
doen aan de eindnormen van MINAS. Tege-
lijkertijd meten we de effecten op de kwaliteit
van grond- en oppervlaktewater, de ammoniak-
emissie, de bodemvruchtbaarheid en de be-
drijfseconomie. We proberen dus de relatie te
ontrafelen tussen de activiteiten van de boer en
de kwaliteit van het milieu. Dat moet uiteinde-
lijk handvatten opleveren voor het zo boer-
vriendelijk mogelijk oplossen van de milieupro-
blemen. 
Meer dan alleen mineralen
Koeien & Kansen focust niet alleen op mine-
ralenverliezen. Ook gewasbescherming, natuur,
landschap en dierlijk welzijn horen tot het aan-
dachtsgebied van het project. Ook op deze ter-
reinen formuleert de samenleving immers haar
randvoorwaarden. De visie van het project is
dat Nederlandse melkveehouders uitstekend in
staat zijn om deze ‘license to produce’ duur-
zaam te verwerven. Hiervoor zijn echter nieuwe
instrumenten en is nieuwe kennis nodig. Koeien
& Kansen wil daar een bijdrage aan leveren. In
de eerste plaats door het doen van onderzoek.
En in de tweede plaats door de resultaten daar-
van te demonstreren en breed uit te dragen.
Nieuw mestbeleid geeft extra stimulans
Bij de start van Koeien & Kansen gingen we uit
van de MINAS-eindnormen voor 2008. Maar
enkele maanden geleden wijzigde het kabinet
haar beleid onder druk van de EU. De twee
belangrijkste wijzigingen in het nieuwe beleid
zijn de vervroegde invoering van de MINAS-
eindnormen in 2003 en de introductie van een
gebruiksnorm voor dierlijke mest. Wat beteke-
nen deze beleidswijzigingen voor Koeien &
Kansen? 
Ons doel was om al in 2001 de eindnormen te
halen. Uitvoering van het nieuwe beleid ver-
kleint deze ‘voorsprong’ op de praktijk van
zeven naar slechts twee jaar. De vraag rees: wat
betekent dit voor Koeien & Kansen? Moeten we
de doelen bijstellen? Heeft het project zo nog
wel zin? 
Op zoek naar antwoorden leverde een middag
discussiëren met de deelnemende veehouders,
het projectteam en vertegenwoordigers van de
ministeries van LNV en VROM het volgende op:
• Het project is juist nu zinvoller dan ooit, om-
dat de praktijk versneld de mineralenverliezen
zeer fors zal moeten reduceren en dus ook
versneld behoefte heeft aan praktisch bruik-
bare informatie;
• De deelnemers Koeien & Kansen gaan pro-
beren al in 2000, dus een jaar eerder dan aan-
vankelijk gepland, de eindnormen te reali-
seren;
• De gebruiksnormen voor dierlijke mest zullen
niet versneld worden ingevoerd. Het maxima-
Pioniers verkennen de toekomst
Eddy Teenstra
Anderhalf jaar geleden startte het project Koeien & Kansen. Dit is het praktijkgerichte vervolg van
het onderzoek dat sinds 1991 op De Marke, het Proefbedrijf voor Melkveehouderij en Milieu,
wordt uitgevoerd. Het PR is nauw betrokken bij de organisatie en uitvoering van dit project.
Reden genoeg om de huidige stand van zaken te geven. 
Figuur 1 Deelnemers Koeien & Kansen
l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l  l l
Praktijkonderzoek 2000-2
liseren van de mineralenbenutting door verbe-
tering van het management blijft daarmee de
kern van het project.
Een druk eerste jaar
Ondertussen heeft Koeien & Kansen haar eerste
jaar achter de rug. Zowel de veehouders als de
leden van het projectteam kregen heel wat voor
hun kiezen. Vooral het opzetten van de gede-
tailleerde registratie was een heel karwei. De
registratie en verwerking van de gegevens over
gewasproductie en bemesting verlopen inmid-
dels volledig elektronisch. Zo zijn alle bedrijven
in de loop van het jaar voorzien van elektro-
nische weegapparatuur waarmee de voerop-
name van de diverse diergroepen nauwkeurig
kan worden geregistreerd. 
Een andere grote klus was het in kaart brengen
van de uitgangssituatie op de bedrijven en het
opstellen van de bedrijfsontwikkelingsplannen.
Interessant onderdeel daarbij is de beschrijving
van de persoonlijke strategieën en bedrijfsdoe-
len van de individuele deelnemers. Ze hebben
hiervoor diverse pakketten van maatregelen
voor hun eigen bedrijf doorgerekend. 
Wat merkt u van Koeien & Kansen?
Op dit moment wellicht nog niet veel, maar dat
gaat veranderen. Onlangs is een nauwe samen-
werking overeengekomen tussen Koeien &
Kansen en het project Praktijkcijfers II. Logisch,
want de doelstelling van Koeien & Kansen ligt
eigenlijk in het verlengde van die van
Praktijkcijfers II. De samenwerking richt zich
vooral op de kennisoverdracht van en naar de
brede melkveehouderij (figuur 2). 
Vanuit De Marke vindt kennisuitwisseling plaats
naar de deelnemers Koeien & Kansen. De deel-
nemers Koeien & Kansen formeren op hun beurt
een groep van deelnemers Praktijkcijfers II om
zich heen. En de deelnemers Praktijkcijfers II
doen ditzelfde met een of meerdere groepen in
hun eigen regio. Op deze manier is dus een
snelle en efficiënte kennisuitwisseling mogelijk.
En snelheid is geboden! Want nog maar twee
jaar en dan moeten alle veehouders voldoen
aan de eindnormen van MINAS.
Figuur 2 Kennisuitwisseling logisch bekeken
Proefbedrijf De Marke
Koeien & Kansen
Praktijkcijfers II
Studiegroepen
Alle overige veehouders
Goede registratie
is belangrijke 
succesfactor van 
Koeien & Kansen.


Pioniers verkennen de toekomst

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS