Bij de standaard uitvoering blijft er veel mest aan de roosterbalken hangen waardoor de emissie hoog is. Door de roosterbalk smaller te maken wordt de mestdoorlaat vergroot en zou de ammoniakemissie lager kunnen zijn

Blanken, K.

Lent, J., van

Smolders, G.

Dutch

Wageningen Yield 

In een ligboxenstal voor melkvee worden roostervloeren
gemaakt van beton. Bij de standaard uitvoering blijft er
veel mest aan de roosterbalken hangen waardoor de
emissie hoog is. Door de roosterbalk smaller te maken
wordt de mestdoorlaat vergroot en zou de ammoniak-
emissie lager kunnen zijn. Dit is echter alleen mogelijk 
bij materialen die sterker zijn, zoals staal. Een dergelijke
verandering roept, naast vragen over sterkte, emissie en
kosten, ook vragen op over begaanbaarheid en
klauwproblemen. Daarom is op het praktijkcentrum
Bosma Zathe onderzoek gedaan naar dit type rooster-
uitvoering.
Om de ammoniakemissie van een roostervloer te reduceren is
een stalen rooster onderzocht met een grotere mestdoorlaat.
De balkbreedte heeft men teruggebracht tot 75 mm en de
spleetbreedte tot 30 mm (zie figuur 1). Om uitglijden te voor-
komen hebben de roosters een tranenprofiel op de boven-
kant. Het oppervlak van de balken is iets bol, zodat de urine
kan afstromen. Uit de eerste proeven in 1995 bleek, dat
wanneer gelijktijdig de kelder met stalen bakken werd afge-
sloten, de emissie circa 52 % lager was dan bij een betonnen
rooster. In een volgend artikel wordt de ammoniak-emissie
verder behandeld.
De uitvoering van het oppervlak en de breedte van de
roosterbalk hebben effect op de begaanbaarheid en de
klauwgezondheid. Bij het streven naar vermindering van de
ammoniakemissie mag het welzijn van het dier niet in het
gedrang komen. Om hierover te kunnen oordelen is de voor-
keur van de koeien voor roostervloertype en het effect van
roostervloertype op klauwgezondheid bekeken. Op het
praktijkcentrum Bosma Zathe zijn daarvoor twee identieke
stalgedeelten ingericht; een met een betonnen roostervloer
en een met een stalen roostervloer. Elke staldeel bood plaats
aan 15 koeien.
Vloerkeuze 
Om de voorkeur van de koeien voor één van de vloertypen te
beoordelen is het vreetgedrag van de melkkoeien bestudeerd.
Het aantal vreet- en ligplaatsen was 150 % van het aantal aan-
wezige koeien, zodat de dieren een keuze konden maken.
Beide staldelen waren vergelijk-baar en het voeraanbod was
onbeperkt. Uit tellingen van het aantal dieren achter het voer-
hek en bepaling van de voerop-name bleek dat de koeien
geen duidelijke voorkeur hadden voor één van beide rooster-
vloersystemen. 
Klauwgezondheid
Het effect van roostervloertype op de klauwgezondheid is
onderzocht door een groep melkkoeien, gehuisvest op de
stalen roostervloer, te vergelijken met een vergelijkbare groep
dieren op betonnen roosters. De klauwen van de dieren zijn
vóór en na de proefperiode beoordeeld en indien nodig
behandeld. De proef is vier keer uitgevoerd. In de eerste en
tweede proef werden stalen en betonnen roosters vergeleken.
Bij de derde proef hadden de stalen roosters een kunststof
toplaag met ingestrooid zand. Het doel hiervan was om de
aandoeningen van mechanische aard te verminderen. Tijdens
de proef bleek dat deze zandkorrels snel loslieten. De kunst-
stof toplaag werd hierdoor glad. Bij de vierde proef is daarom
de kunststof toplaag voorzien van groeven. De groeven waren
ca. 1 cm breed en werden om de 5 cm aangebracht. In tabel
1 staan de verschillen tussen de gevonden aandoeningen aan
het begin en het eind van de proef. De aandoeningen zijn
ingedeeld in infectieuze, mechanische en overige aandoe-
ningen. Van de geregistreerde aandoeningen werden per
groep klauwscores berekend door te scoren voor aard, ernst
van de aandoening en het aantal dagen dat de aandoening
het welzijn negatief beïnvloedt. Vervolgens werden de scores
van de groepen weergegeven in een percentage van het
begin van elke proef. Omdat bij de indeling van de koeien
geen rekening gehouden is met de klauwgezondheid, is de
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP
April 2001
1
Klauwgezondheid 
op stalen roosters ook goed
Klaas Blanken, Jos van Lent en Gidi Smolders
Figuur 1 Afmeting en vorm emissie-arm stalen rooster
965
30 75 90
beginsituatie wat betreft klauwgezondheid bij beton en staal
niet steeds gelijk.
Staal versus beton
De eerste vergelijking tussen staal en beton duurde twee
maanden, de tweede (in de zomer van 1996) vier maanden.
Ook in de tweede periode bleven de koeien binnen. 
In de eerste proef valt de grote toename van het aantal 
klauwaandoeningen bij beide groepen op. Een mogelijke 
verklaring hiervoor is, dat de proef in het begin van de 
stalperiode uitgevoerd is. De koeien kwamen met relatief
gezonde klauwen vanuit het land in de stal. Op stal worden 
de klauwen zwaarder belast en is de besmettingsdruk hoger
dan tijdens de weideperiode. In de tweede periode neemt 
het aantal klauwaandoeningen juist af, vooral door het terug-
lopen van het aantal infectieuze aandoeningen. 
Aan het begin van de tweede proef, die samenviel met het
einde van de stalperiode, was de klauwconditie erg slecht. 
Bij de stalen roosters is het aantal mechanische aandoe-
ningen in beide perioden sterk toegenomen. Dit is waar-
schijnlijk een gevolg van het tranenprofiel en het kleinere
ondersteunend oppervlak. Op de stalen roosters is in de
zomerproef het aantal infectieuze aandoeningen afgenomen. 
Deze afname van infectieuze aandoeningen kan veroorzaakt
worden door het drogere en minder vuile oppervlak in deze
warmere periode. Opvallend is het verschil in het aantal 
gevallen van bevangenheid. Aan het begin van de proef waren
de aantallen hoog maar gelijk, maar bij staal daalt het aantal
meer dan bij beton. Het rantsoen was bij beide proefvakken
gelijk. De klauwscore neemt de eerste maal op beton het
meest toe. De tweede maal neemt de klauwscore op beton
juist af, terwijl die op staal toeneemt. De stijging van het 
aantal mechanische aandoeningen op staal is hier de 
belangrijkste oorzaak van. 
Staal met toplaag versus beton
De proefperiodes waarin staal met een toplaag en beton 
werden vergeleken waren langer dan beide voorgaande 
proeven (vijf à zes maanden). Bij de roosters met de kunst-
stof toplaag is het aantal gevallen met mortellaro tijdens de
derde proefperiode sterk gedaald, terwijl het aantal gevallen
van stinkpoot juist is toegenomen. Een duidelijke verklaring 
is hiervoor niet te geven. Klauwen met een beschadiging 
van de witte lijn treden iets meer op bij de roosters met 
zachte toplaag. In vergelijking met de voorgaande twee 
proeven is het aantal aandoeningen van mechanische aard
sterk verlaagd. Het aantal bevangen klauwen is in beide 
groepen sterk afgenomen. De overige aandoeningen nemen
iets toe bij de stalen roostervloer en nemen iets af bij de
betonnen roostervloer. Het totaal aantal klauwaandoeningen 
is bij de betonnen roosters meer gedaald dan bij de roosters
met zachte toplaag. Ook hier geldt dat de klauwconditie 
bij aanvang van de proef erg slecht was. In de laatste proef-
periode nam het aantal bevangen koeien op de kunststof 
toplaag met groeven sterker toe dan op beton. Op de 
betonroosters werden meer mechanische beschadigingen
gevonden. Het totaal aantal aandoeningen was vergelijkbaar.
De klauwscore neemt het meest af bij beton tijdens de derde
proef. Hier was de beginscore erg hoog. Bij de laatste proef
neemt de klauwscore op beton het meeste toe.  
2
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP
April 2001
Tabel 1 Verandering van de klauwaandoeningen bij roostervloeren van staal en beton
Aard Stal 95/96 Zomer 96 Stal 97/98 Stal 98/99
Staal Beton Staal Beton Staal + Beton Staal + Beton
kunststof kunststof
Infectieuze Mortellaro +1 +1 -4 -1 - 5 - 2 -6 -6
aandoeningen Stinkpoot +12 +7 -5 0 + 9 +2 + 10 +8
Mechanische Beschadiging witte +4 +3 +11 +2 + 2 - 5 -1 +4
aandoeningen lijn
Drukplek +5 0 +1 +1 - 2 - 2 0 0
Zoolzweer -2 +1 +4 0 0 0 0 +2
Overige Bevangenheid -2 0 -9 -4 - 9 - 5 +10 +4
aandoeningen Overig -2 +1 0 0 + 1 - 2 +4 +3
Verandering begineind 10  27 5  18 35  33 42  40 34  30 39  25 23  40 23  38
aandoeningen
Klauwscores Eind (begin= 100) 171 243 115 95 85 61 177 201
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP
April 2001
3
Op stalen roosters is de klauwgezondheid niet slechter dan op betonroosters.
Meer informatie over stalen roosters is te vinden in 
Publicatie 110: Reductie ammoniakemissie door stalen 
roostervloeren.
Conclusies
• Op de stalen roosters is de klauwgezondheid niet slechter
dan op betonroosters. De klauwaandoeningen verschuiven
echter van infectieuze aandoeningen naar beschadigingen
van mechanische aard. Er bleek geen verschil in voorkeur
van koeien voor één van beide roostervloeren. 
• Een zachte toplaag kan het aantal mechanische
beschadigingen verminderen.
• Het welzijn van koeien op stalen roosters is niet anders 
dan op betonnen roosters, maar door bouwkundige aan-
passingen zijn stalen roosters duurder dan de traditionele
roosters. 
Beschrijving van de geconstateerde aandoeningen:
• Stinkpoot, Mortellaro en tussenklauwontsteking zijn aan-
doeningen die veroorzaakt worden door bacteriën. Deze
aandoeningen kunnen bevorderd worden door een goede
voedingsbodem, bijv. veel mest en urine op de roosters.
Onder droge en koude omstandigheden zijn vooral de
bacteriën die stinkpoot veroorzaken aanmerkelijk minder
actief. 
• Beschadigingen aan de witte lijn, zoolzweer en drukplekken
zijn mechanische beschadigingen aan de klauw en kunnen
ontstaan door de vloeruitvoering of door een verkeerde
gewichtsverdeling.
• Bevangenheid komt over het algemeen door te snelle
veranderingen in het rantsoen.  


Klauwgezondheid op stalen roosters ook goed

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available