Wat zijn de economische effecten van landbouwbiotechnologie? Deze vraag is voor Europa niet eenvoudig te beantwoorden, omdat er nog nauwelijks genetisch gemodificeerde gewassen op de markt zijn

Bijman, J.

Dutch

Wageningen Yield 

 
Actuele informatie over land- en tuinbouw 
 
ZAAD- EN GEWASBESCHERMINGSMIDDELENINDUSTRIE SCHUIVEN IN ELKAAR 
Jos Bijman 
 
Wat zijn de economische effecten van landbouwbiotechnologie? Deze vraag is voor Europa niet eenvoudig te 
beantwoorden, omdat er nog nauwelijks genetisch gemodificeerde gewassen op de markt zijn. Hoewel er 
enkele transgene maïsrassen toegelaten zijn (insectresistente maïs van de Monsanto, herbicide-resistente 
maïs van Syngenta en van Aventis), is er nauwelijks belangstelling vanuit de landbouw en de verwerkende in-
dustrie om deze rassen te zaaien en de maïs te verwerken. De Europese graanzetmeelindustrie heeft in 
februari 2000 de Europese maïstelers opgeroepen om geen transgene maïs te telen. In Nederland is sinds 
27 oktober 2000 de combinatie van het herbicide-resistente maïsras Chardon LL en het herbicide Liberty 
toegestaan. Beiden worden aangeboden door het bedrijf Aventis CropScience. Toch zal dit ras in Nederland 
waarschijnlijk niet geteeld gaan worden, want zowel de zuivelindustrie (vertegenwoordigd door NZO) als de 
boeren (vertegenwoordigd door LTO-Nederland) hebben zich uitgesproken tegen de teelt van genetisch ge-
modificeerde voedermaïs in Nederland. 
 
Structuurveranderingen 
De zaadindustrie en de gewasbeschermingsmiddelenindustrie hebben, onder invloed van biotechnologie, 
grote structuurveranderingen doorgemaakt. Via fusies en overnames zijn zaadbedrijven van relatief klein-
schalige en voornamelijk regionaal georiënteerde ondernemingen uitgegroeid tot grote concerns die in alle 
delen van de wereld actief zijn. Deze structuurveranderingen zijn het gevolg van technologische ontwikkeling 
en van strategiewijzigingen in de agrochemische industrie. 
Al vanaf de jaren tachtig hebben producenten van gewasbeschermingsmiddelen fors geïnvesteerd in bio-
technologisch onderzoek. Zij zagen de markt voor chemische gewasbescherming in Noord-Amerika en 
Europa onder invloed van een groeiend milieubewustzijn en dalende prijzen voor landbouwproducten stagne-
ren. Omdat het ontwikkelen en registreren van een nieuw gewasbeschermingsmiddel steeds duurder werd, 
zagen zij in biotechnologie een nieuwe kans, deels in plaats van chemische gewasbescherming en deels als 
aanvulling daarop. 
 
Terugverdienen van investeringen 
Om de investeringen in het biotechnologisch onderzoek terug te verdienen was toegang tot plantenrassen 
nodig. De bedrijven die de techniek van herbicide-resistentie hebben ontwikkeld (Monsanto en Aventis), willen 
bijvoorbeeld het gen dat verantwoordelijk is voor de herbicide-resistentie in zoveel mogelijk rassen en ge-
wassen inbouwen om vervolgens het bijbehorende herbicide (Roundup en Liberty) te kunnen verkopen. 
Toegang tot rassen kan worden verkregen via contracten met zaadbedrijven of via overnames van zaadbe-
drijven. Hoewel de grote biotechnologiebedrijven vaak beide strategieën volgen, hebben zij een voorkeur 
voor overnames. Door inlijving van zaadbedrijven hebben de agrochemische concerns betere controle over 
de vermarkting van transgene rassen. Ook hebben zij een grotere financiële basis dan de zaadbedrijven, 
waarmee de risico's van de onzekere markt kunnen worden opgevangen. 
Het gevolg van deze belangstelling van agrochemische concerns voor zaadbedrijven is een in elkaar schui-
ven van de agrochemische industrie en de zaadindustrie. Van de zeven grootste producenten van 
gewasbeschermingsmiddelen ter wereld die nieuwe producten ontwikkelen, hebben er vijf ook aanzienlijke 
belangen in de zaadindustrie (tabel 1 en tabel 2). Het Duitse concern BASF heeft ook ambities op het terrein 
van plantenbiotechnologie, en heeft reeds een aandeel in het Zweedse zaadbedrijf Svalöf Weibull. Alleen 
Bayer heeft (nog) geen zaadactiviteiten. 
 
 
LEI, Agri-Monitor, augustus 2003 pagina  1
 
Actuele informatie over land- en tuinbouw 
 
 
LEI, Agri-Monitor, augustus 2003 pagina  2
Tabel 1 Grootste producen en van gewasbeschermingsmiddelen (1999)  t  
Onderneming (land van hoofdvestiging) Omzet (exclusief zaadverkoop) 
 (in miljoen US$)   
1. Syngenta (Zwitserland) a) 6.410 
2. Aventis CropScience (Frankrijk) 4.320 
3. BASF (Duitsland) a) 3.525 
4. Monsanto (VS) 3.214 
5. Bayer (Duitsland) 2.316 
6. DuPont (VS) 2.099 
7. Dow AgroSciences (VS) 2.088   
a) Proforma-omzet voor ondernemingen die zijn gefuseerd in 2000. 
Tabel 2 Grootste zaadbedrijven ter wereld (1999)     
Onderneming (land van hoofdvestiging) Moedermaatschappij(en) Omzet in zaden 
  (in miljoen US$)   
1.   Pioneer Hi-Bred (VS)  DuPont 1.850 
2.   Monsanto (VS) Pharmacia 1.700 
3.   Syngenta (Zwitserland) Novartis en AstraZeneca 947 
4.   Limagrain (Frankrijk) Limagrain coöperatie 700 
5.   Seminis (VS) SAVIA/Grupo Pulsar 531 
6.   Advanta (Nederland) Cosun en AstraZeneca 416 
7.   Sakata (Japan) Sakata 396 
8.   KWS Saat (Duitsland) KWS 355 
9.   Dow AgroSciences (VS) Dow Chemical 350 
10. Delta & Pine Land (VS) Delta & Pineland  301 
11. Aventis CropScience (Frankrijk) Aventis  288 
Heroriëntatie moederbedrijven 
Herstructurering van de gewasbeschermingsmiddelenindustrie is ook ingegeven door de strategische hero-
riëntatie van sommige moederbedrijven. Novartis, bijvoorbeeld, is producent van zowel geneesmiddelen en 
hoogwaardige voeding als van zaden en gewasbeschermingsmiddelen. Terwijl er vanuit het biotechnologisch 
onderzoek goede redenen zijn om al die activiteiten onder één dak te hebben, is het vanuit de markt minder 
gewenst. Geneesmiddelen en hoogwaardige voedingsmiddelen (zoals babyvoeding) kennen een andere 
marktontwikkeling (met hogere groeicijfers) dan gewasbescherming en zaden. Niet alleen aandeelhouders 
zetten vraagtekens bij de combinatie, ook consumenten kunnen kritische vragen gaan stellen als dezelfde 
onderneming transgene rassen op de markt brengt en ggo-vrije babyvoeding produceert (in geval van No-
vartis). Het gevolg van de heroriëntatie is het verzelfstandigen van de agribusiness-activiteiten. Omdat 
AstraZeneca met hetzelfde probleem worstelde, en om de nieuwe dochter een stevige positie in de markt te 
geven, hebben Novartis en AstraZeneca hun landbouw-activiteiten gebundeld in Syngenta. Eenzelfde strate-
gische keuze heeft Aventis gemaakt. Het moederbedrijf heeft aangekondigd haar landbouw-activiteiten 
(Aventis CropScience) te verzelfstandigen of te verkopen. 
De concentratie in de agrochemische industrie en de zaadindustrie is met alle fusies en overnames aanzien-
lijk toegenomen. Van de totale wereldmarkt voor gewasbeschermingsmiddelen van 28 miljard US dollar 
hebben de zeven grootste ondernemingen circa 85% in handen. De zaadsector is minder sterk geconcen-
treerd. De totale commerciële zaadmarkt wordt geschat op 12 tot 15 miljard US dollar, waarvan de elf 
grootste ondernemingen krap de helft in handen hebben. 
 
Meer informatie: 
http://technology.open.ac.uk/cts/ 
pita/index.html 
 
 
 
 


Zaad- en gewasbeschermingsmiddelenindustrie schuiven in elkaar

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available