Teenstra, E.D.

Dutch

Name not available

het bedrijf Eggink : Een bodem in bedrijf

NARCIS 

Wageningen Yield 

Colofon
Redactie: E.D. Teenstra
Praktijkonderzoek Veehouderij
Lelystad
Vormgeving: 
TVA Mediaproducties B.V. Doetinchem
Layout en druk: 
Drukkerij Cabri B.V. Lelystad
Gratis exemplaren van de nieuwsbrief
zijn aan te vragen bij het secretariaat.
Overname van artikelen is toegestaan
mits voorzien van duidelijke bronver-
melding
Jan Eggink is al vanaf 1987 met
mineralenmanagement bezig en neemt
sinds 2000 deel aan Koeien & Kansen.
Jan heeft zich al in 1992 doelen gesteld
voor maximale overschotten. Hoewel het
nitraatgehalte in het ondiepe grondwater
over de jaren sterk schommelt (zie figuur
1), ligt het gemiddelde gehalte de laatste
twee jaren beneden de 50 mg per liter.
Toch zal Eggink zijn bedrijfsvoering waar-
schijnlijk nog verder moeten aanscherpen
om dit niveau te handhaven. Om de
effecten van deze managementbeslissin-
gen, behorend bij duurzame melkveehou-
derij, op onder andere de bodemvrucht-
baarheid vast te kunnen stellen, is de uit-
gangssituatie vastgelegd in rapport 7.
het bedrijf Eggink
Een bodem in bedrijf
Onlangs verscheen Koeien & Kansen-rapport 7, getiteld ‘Een bodem in bedrijf; het bedrijf Eggink’. Het rapport beschrijft
de bodemvruchtbaarheid van het bedrijf Eggink bij de aanvang van het project. Eggink beschikt over veel en waardevolle
informatie die anderen (nog) niet hebben. Zo wordt al jaren het nitraatgehalte gemeten. Onderzoekers kunnen daarmee de
effecten van managementbeslissingen over een lange periode in kaart brengen.
4
Het bedrijf van Jan en Anneke
Eggink in Laren (Gld) ligt op een
lichte zandgrond met 12.500 kg
melk per ha. In 2000 was de 34 ha
verdeeld over grasland, maïsland
en suikerbieten. Er zijn 56 melk-
koeien. Het krachtvoergebruik is
gemiddeld. Er is geen aanvoer van
organische mest. Het gebruik van
stikstofkunstmest ligt op 113 kg
per ha tegenover 269 op vergelijk-
bare bedrijven in de regio. Fosfaat-
en kaliumkunstmestbemestingen
vinden niet plaats. Het bedrijf vol-
doet al vanaf 1991 aan de MINAS-
eindnormen.
Laag nitraat bij alleen maaien
Een groot deel van de graslandpercelen is sinds 1989 niet meer gescheurd. Het
organische-stofgehalte nam in die periode toe van 5,5% tot 7,0%. Zonder gebruik
van kunstmest is de fosfaattoestand gelijk gebleven (ruim voldoende) en de kalium-
toestand zelfs gestegen. Ook op het bouwland blijft de fosfaat-, de kalium- en de
magnesiumtoestand op peil (hoog).
De ‘krappe’ bedrijfsvoering heeft nog niet geleid tot een zichtbare afname van 
de bodemvruchtbaarheid. Tegelijkertijd voldoet Eggink ruimschoots aan de MINAS-
normen en blijven de gewasopbrengsten op peil.
Het nitraatgehalte onder de gras- en bouwlandpercelen varieerde van meer dan
100 in de jaren ‘93, ‘97 en ‘98 tot minder dan 50 in ‘96, ‘99 en 2000. De jaarlijkse
fluctuaties zijn vergelijkbaar met die op De Marke. Op zeer lichte zandgronden is het
kennelijk moeilijk, zelfs bij scherp mineralenbeheer, ieder jaar beneden de 50 mg
nitraat per liter grondwater te blijven. Opvallend is dat het nitraatgehalte onder een perceel grasland dat nog nooit beweid is, alle jaren
onder 50 mg per liter ligt.
Aandachtspunten voor de komende jaren zijn onder andere de netto-effecten van het niet scheuren van grasland op de mineralisa-
tie, de nitraatgehalten en de fosfaat- en kaliumwaarden. Daarnaast zijn we benieuwd naar de effecten op de nitraatgehaltes van de lage
stikstofkunstmestgiften, het binnenhouden van het vee en de in 1998 ingevoerde mestbehandeling met Cobio-Lisier.
Eddy Teenstra,
Praktijkonderzoek Veehouderij
Jan Eggink:
“Bodem is dé productiefactor bij MINAS”
“We zijn nu 12 jaar bezig met het bewust
terugdringen van mineralenverliezen en het
gaat steeds beter. Wat dit alles ons geleerd
heeft is dat:
• Organische mest de beste meststof is;
• Grasland scheuren bijna altijd het rende-
ment verlaagt; 
• We wel erg weinig kennis hebben van de
bodem en van alles wat daarin gebeurt;
• Het enige juiste grondbeheer er eentje is
waarbij over een lange periode opbouw
van organische stof plaatsvindt en geen
afbraak.
Hoe ouder het grasland, hoe makkelijker het
gaat. We willen naar zo veel mogelijk perma-
nent grasland. Dit vergroot de weerbaarheid
van het bedrijf en drukt de kosten. Een stabiel
bacterieleven is daarbij een absolute voor-
waarde. Bij haast alle processen die we
managen spelen bacteriën een belangrijke rol.
Denk maar aan de vertering in de pens, het
bodemleven, kuilfermentatie, stalhygiëne en
productkwaliteit. Daarom willen we een aantal
van deze processen stimuleren door een bac-
teriemengsel op de roosters toe te voegen.
Grote vraag is: wat doet nitraat dieper in het
grondwater? Er vindt immers nog denitrifica-
tie plaats en de huidige meting is alleen ge-
baseerd op de bovenste 60 cm van het
grondwater, terwijl de EU-norm op twee
meter onder het grondwaterpeil ligt.”
“Het mooie van bedrijf
Eggink is natuurlijk dat er begin
jaren ’90 heldere doelen zijn
gesteld met betrekking tot
mineralenmanagement en dat
er heel veel gegevens zijn
verzameld om te zien of deze
doelen gehaald worden.
Interessant is dat Eggink dui-
delijk heeft ingezet op het in
stand houden van de grasland-
percelen (niet scheuren). Het
organische-stofgehalte steeg
dan ook van 5,5 tot 7% 
(= 10.000 kg organische stof).
Interessant, omdat er ook
andere geluiden te horen zijn.
Veel organische stof zou vol-
gens anderen namelijk kunnen
leiden tot veel mineralisatie en
vervolgens nitraatuitspoeling.
De Marke zet in op wissel-
bouw, omdat op de schrale
grond van De Marke het
organische stofgehalte van
bouwland anders te laag zou
worden.
Met de bodemvruchtbaar-
heidrapporten willen we de
toestand van de bodem anno
1999 in kaart brengen om later
iets over het effect van milieu-
gerichte landbouw op de
bodemvruchtbaarheid te
kunnen zeggen. Zonder uit-
gangssituatie kun je immers
niet zeggen of er wat veran-
derd is. Bij bedrijf Eggink kon-
den we al wat verder gaan dan
alleen maar documenteren,
zodat ook een beeld kon wor-
den verkregen van de lange
termijn bodemvruchtbaarheid
bij duurzame veehouderij.”
Arjan Reijneveld,
auteur van rapport 7 en werkzaam bij Plant Research International:
Nitraat ondiep grondwater (mg/l)
250
200
150
100
50
1994 1996 1998 2000
0
Figuur 1 Nitraat in ondiep grondwater onder gras- en maïspercelen van bedrijf
Eggink (bron: Koeien & Kansen rapport 7)


het bedrijf Eggink : Een bodem in bedrijf

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

NARCIS

Wageningen Yield