De moderne mestverspreiders verkleinen en verspreiden de vaste mest relatief goed, maar de kans op insporing vormt een probleem bij vroege aanwending

Teenstra, E.

Wouters, B.

Dutch

NARCIS 

Aanwenden van vaste mest verloopt niet zonder problemen

Wageningen Yield 

Het lagekostenbedrijf past primaire mestscheiding toe. De
vaste mest is de afgelopen jaren zowel op het grasland als
op het maïsland uitgereden. Voor een goede benutting van
de fosfaat en de stikstof gebeurt dat aan het begin van
het groeiseizoen. De moderne mestverspreiders verklei-
nen en verspreiden de vaste mest relatief goed, maar de
kans op insporing vormt een probleem bij vroege aanwen-
ding. Het later uitrijden van de vaste mest (maart) lijkt de
graskwaliteit van de eerste snede negatief te beïnvloeden.
Vaste mest: productie en opslag
Op het lagekostenbedrijf is uit oogpunt van onderzoek en lage
investeringskosten, gekozen voor primaire mestscheiding.
Door een mogelijk betere mineralenbenutting is er ook in de
praktijk belangstelling voor het gescheiden opvangen van
vaste mest en gier. Mestscheiding biedt de mogelijkheid om
de mineralen in de mest gerichter aan te wenden dan bij
drijfmest. Op het lagekostenbedrijf komt de vaste mest
gemengd met stro via een mestschuif op de mestplaat.
Lekvocht komt samen met de gier in een foliebassin. De
capaciteit van de mestplaat is beperkt. Hierdoor moet de
‘wintermest’ al direct in het groeiseizoen worden uitgereden.
Dit betekent dat vrijwel geen compostering plaatsvindt. Meer
informatie hierover en over de samenstelling van de mest
vindt u het aprilnummer (2) van Praktijkonderzoek.
Fosfaatbehoefte stuurt verdeling
Ruim driekwart van de geproduceerde fosfaat op het lage-
kostenbedrijf zit in de vaste-mestfractie. De verdeling van de
vaste mest over het grasland en maïsland is in eerste in-
stantie gericht op een zo goed mogelijke benutting van de
fosfaat. Daarnaast is het streven naar een zo goed mogelijke
stikstofbenutting. De mogelijke dekking van de fosfaat-
behoefte door dierlijke mest is vooral afhankelijk van de
fosfaattoestand van het grasland en de intensiteit (veebezet-
ting) van het bedrijf, en zal in de praktijk dus variëren. Op het
lagekostenbedrijf is de fosfaatbehoefte van het grasland en
maïsland groter dan de beschikbare hoeveelheid fosfaat uit
dierlijke mest. Uit het oogpunt van mineralenbenutting is het
dan voordeliger om een groot deel van de fosfaatbehoefte
van de maïs te dekken met kunstmestfosfaat via rijenbe-
mesting omdat dit twee keer zo effectief is als breedwerpig
gegeven fosfaat. Het grootste deel van de vaste mest gaat
daarom naar het grasland. De verdeling van de vaste mest op
het lagekostenbedrijf is dus eenvoudig en praktisch: in 
februari/maart wordt alle beschikbare vaste mest uitgereden
op het grasland. De mestproductie tot eind april komt ver-
volgens op het maïsland net voor het maken van het zaaibed.
Vanwege een mogelijk nadelig effect op de smaak en
daardoor de grasopname, krijgen de percelen die gepland zijn
om vroeg te beweiden geen vaste mest. Op de rest van de
percelen bepaalt de fosfaatbehoefte de hoeveelheid. Deze
varieerde van 8 tot 22 ton per ha in de periode 1999-2001.
Sommige percelen kregen bovendien nog een aanvullende
bemesting met kunstmestfosfaat. 
Vroeg uitrijden vaak onmogelijk
Vroeg in het groeiseizoen zijn de kansen op een goede benut-
ting van de fosfaat en de minerale stikstof in de vaste mest
het best. In de periode 1998-2001 is daarom zo vroeg
mogelijk na 1 februari de vaste mest op grasland uitgereden.
Slechts in twee van de vier jaar lukte dat al in februari. In
1999 en 2000 was het land in februari te nat en is de mest
pas half maart uitgereden.
Bandenspanning mestverspreider beperkende factor
Aanwenden van vaste mest verloopt niet
zonder problemen
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP
Augustus 2001
Bram Wouters, Eddy Teenstra
23
Verspreiden van vaste mest op het lagekostenbedrijf
Slepen overbodig bij goede verspreiding
Het verspreiden van mest gebeurt met een moderne mestver-
spreider die voorzien is van twee horizontaal geplaatste wal-
sen en een draaischijf. Hierdoor wordt de mest sterk ver-
kleind en relatief goed verdeeld. Een zo fijn mogelijke
verdeling is noodzakelijk uit het oogpunt van bemesting maar
ook om bedekkingschade van de zode te voorkomen. Over
het algemeen was de verdeling van de mest goed. Na het uit-
rijden oogde het gras soms ‘zwart’ van de mest, maar na een
paar weken was hiervan weinig meer te zien. Uit oriënterend
onderzoek in 1999 en 2000 bleek dat het naverdelen van de
mest met een weidesleep  geen effect had. Het effect van
slepen hangt echter sterk af van hoe goed de mest al ver-
deeld is bij het uitrijden. In 1999 bijvoorbeeld was de mest
laat uitgereden en de verdeling op de zwaarst bemeste perce-
len was minder goed dan gewenst. Toen zaten er bij het
maaien nog wat mestresten in het gras. Slepen heeft overi-
gens alleen effect bij droog weer en bij iets al opgedroogde
mest.
Bandenspanning mestverspreiders blijft zwak punt
De meeste moderne mestverspreiders beschikken helaas nog
niet over de modernste lagedrukbanden en drukwisselaars
zoals de jongste generatie zodenbemesters. Daarom vraagt
het uitrijden van vaste mest om een betere draagkracht dan
het uitrijden van dunne mest. 
De meeste graspercelen op het lagekostenbedrijf krijgen voor
de eerste snede behalve vaste mest ook gier en kunstmest.
In vergelijking met alleen dunne mest wordt dus een groter
oppervlak van het perceel met zware machines bereden. Dit
gebeurt juist in een, qua draagkracht, ongunstige periode.
Zelfs bij nauwelijks zichtbare insporing na het uitrijden, bleef
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP
Augustus 2001
24
Afdekken van stroken in verband met onderzoek naar de stikstof-
werking van vaste mest
Tabel 1 Stikstofbemesting, grasopbrengst en graskwaliteit van de eerste snede van onbemeste stroken en stroken bemest
met vaste mest in het voorjaar.
Jaar Gift Stikstofbemesting Drogestof- Stikstof- Graskwaliteit
vaste opbrengst opbrengst (g/kg droge stof)
mest    Vaste Kunstmest Totaal
mest kg/ha kg/ha kg ds/ha kg N/ha ruw as zand ruwe VEM
ton/ha kg/ha celstof   
1999 0 0 104 104 4.050 132 120 13 235 946   
11,7 9 104 113 3.900 132 129 12 245 924   
0 0 111 111 3.490 115 117 11 222 967   
21,3 18 111 129 3.540 121 123 12 230 954  
2000 0 0 99 99 4.750 154 129 15 268 884   
8,9 7 99 106 4.690 149 135 20 265 875   
0 0 104 104 4.690 146 121 15 261 896   
16,2 12 104 116 4.810 152 139 32 260 862  
Tijdens het uitrijden zijn er stroken afgedekt in verband met het
onderzoek naar de stikstofwerking van vaste mest
de grasgroei in april van dit jaar toch nog achter bij die van
de rest van het perceel. 
Ook op het maïsland laat de mestverspreider soms zijn spo-
ren achter. In 2000 leverde dit zichtbare groeiverschillen. In
de sporen was de maïs duidelijk korter, waarschijnlijk door
structuurschade ontstaan bij het uitrijden van de vaste mest.
Vaste mest heeft weinig invloed op grasgroei en kwaliteit
In 1999 en 2000 is oriënterend onderzoek uitgevoerd naar
de invloed van vaste mest op de grasgroei en graskwaliteit.
Op twee percelen zijn stroken tijdens het uitrijden afgedekt en
is de grasgroei en graskwaliteit vergeleken met stroken die
wel mest kregen. De twee percelen kregen een verschillende
hoeveelheid mest. Alle stroken kregen een gelijke aanvulling
met kunstmeststikstof, gebaseerd op het advies voor maaien.
Alle stroken zijn met de mestverspreider bereden, zodat er
geen verschillen door insporing konden ontstaan. De resulta-
ten staan in tabel 1. Er bleken geen betrouwbare verschillen
voor drogestofopbrengst tussen de stroken met en de
stroken zonder vaste mest. Op de stroken met veel vaste
mest was er wel een tendens naar een iets hogere droge-
stofopbrengst en opbrengst aan stikstof in het gras. Dit
laatste kan een gevolg zijn van de extra hoeveelheid werk-
zame stikstof uit de vaste mest. 
Ook de graskwaliteit vertoonde geen betrouwbare verschillen.
In 1999 was er een tendens naar een lager VEM-gehalte van
het gras bemest met vaste mest. De oorzaak was een wat
hoger gehalte aan ruwe celstof. In 2000 was er ook een ten-
dens tot lagere VEM-gehalten van het gras bemest met vaste
mest. De oorzaak daarvan zat echter vooral in het hogere
zandgehalte, resulterend in een hoger ruw-asgehalte. Op dit
moment loopt onderzoek om na te gaan of wellicht de restan-
ten van mestdeeltjes de graskwaliteit beïnvloeden  
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP
Augustus 2001
25
Conclusies
Ervaringen met het uitrijden van vaste mest op het lage-
kostenbedrijf zijn niet onverdeeld gunstig. Om zoveel mogelijk
profijt te hebben van de fosfaat en stikstof in de vaste mest,
moet de mest zo vroeg mogelijk in het voorjaar worden 
uitgereden. Als het uitrijden van mest op grasland in februari
mogelijk is, lijken er weinig problemen te zijn met bedekking
of mest resten. De draagkracht van het grasland is echter
vaak de beperkende factor  voor het tijdig uitrijden. Relatief
laat uitrijden (in maart) lijkt een negatieve invloed te hebben
op het VEM-gehalte van gras. Op het maïsland is er een 
langere periode beschikbaar voor het uitrijden van vaste
mest, maar in een nat voorjaar is ook daarbij de kans op
structuurschade, met name op kleigrond, vrij groot.
Onbemeste strook (na afdekking tijdens uitrijden)


Aanwenden van vaste mest verloopt niet zonder problemen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield