Vijf aardappelrassen werden twee jaar lang (1998 en 1999) onderzocht op poederschurftaantasting (Spongospora subterranea) op vier verschillende locaties in het zetmeelaardappeltelend gebied in Noordoost-Nederland (Veenkoloniën). Dit om aan te tonen of er fysioverschillen zijn in poederschurftpopulaties tussen proefplaatsen. De gemiddelde aantasting op de knollen per locatie en per ras, en de voorkomende poederschurftsymptomen (verschillend per ras maar niet per locatie), geeft geen aanleiding te veronderstellen dat er fysioverschillen zijn in S. subterrane

Boerma, M.

Bus, C.B.

Dutch

NARCIS 

Fysioverschillen bij poederschurft in aardappelen niet aangetoond

Wageningen Yield 

PRAKTIJ KD N D E R Z D E K 
PLANT Sc O M G E V I N G 
Fysioverschillen bij poederschurft in 
aardappelen niet aangetoond 
ir. C.B. Bus (PPO-agv) en ing. M. Boerma (HLB BV) 
Vijf aardappelrassen zijn twee jaar lang onderzocht op poederschurftaantasting op 
vier verschillende locaties in Noordoost-Nederland. Dit om aan te kunnen tonen of 
er fysioverschillen zijn in poederschurftpopulaties tussen proefplaatsen. 
Poederschurft geeft aanleiding tot verschillende symptomen op knollen. Van diepe 
kraters tot kleine blaasjes. Van grote opliggende pokken tot stervormige barstjes. 
Ook zijn er duidelijke rasverschillen in vatbaarheid en in symptomen. Als er ver-
schillende populaties van S. subterranea zijn, kan dit zich uiten in verschillende 
symptomen tussen locaties. Het uitgevoerde onderzoek geeft echter geen aanlei-
ding te veronderstellen dat er fysioverschillen zijn. 
Inleiding 
Poederschurft wordt veroorzaakt door het organisme 
Spongospora subterranea. Dit organisme werd in het verle-
den tot de schimmels gerekend, maar tegenwoordig ook vaak 
tot de protozoën (eencellige organismen). 
De ziekte is in de eerste plaats een kwaliteitsprobleem. 
Daarnaast kunnen schimmels en bacteriën door de bescha-
digde schil gemakkelijk binnendringen. Het organisme kan 
ook het zwabbertopvirus overbrengen. Ook daalt het onder-
watergewicht door een (poeder)schurftaantasting. De zet-
meelopbrengst kan daardoor aanzienlijk verminderen. 
Poederschurft kan bij pootaardappelen problemen geven 
omdat deze vrij moeten zijn van duidelijke poederschurft-
symptomen. 
Proefopzet 
In 1998 en 1999 zijn de volgende rassen getoetst:Agria, 
Désirée, Diamant, Elkana en Karakter. Gekozen is voor 
vatbare (Agria, Diamant en Karakter) en minder vatbare ras-
sen (Désirée en Elkana), en voor rassen die verschillende 
soorten schurftsymptomen laten zien. Per ras is pootgoed 
van één herkomst gebruikt. De aardappelen zijn voorge-
kiemd en met Solacol behandeld. 
Er zijn vier proefvelden in het zetmeelaardappeltelend 
Tabel 1. Proefveldgegevens van de verschillende locaties in 1998 en 1999 
jaar 
1998 
1999 
locatie 
Annerveenschekanaal 
2e Exloërmond 
Odoornerveen 
Weiteveen 
Annerveenschekanaal 
Valthermond 
Ees 
Weiteveen 
pH 
5 
5 
5 
5.3 
4.6 
4.9 
5.3 
5.3 
org.stof (%) 
15 
10 
6 
5 
15 
12 
6 
5 
pootdatum 
5/5 
29/4 
23/4 
7/5 
5/5 
10/5 
10/5 
3/5 
oogst 1 
22/7 
23/7 
21/7 
21/7 
14/7 
14/7 
20/7 
6/7 
oogst \ 
22/10 
2/10 
14/10 
6/11 
10/9 
24/9 
14/10 
15/10 
PPO-Bulletin Akkerbouw 2001 - nr. 4 
Tabel 2. Gemiddelde poederschurftaantasting (% bedekking) op de knol per jaar, per oogsttijdstip en per locatie 
locatie oogst 1 
1998 
oogst 2 locatie oogst 1 
1999 
oogst 2 
Annerveenschekanaal 
2e Exloërmond 
Odoornerveen 
Weiteveen 
gemiddeld 
jaargemiddelde 
3,8 
3,5 
1,1 
5,2 
3,4 
4,9 
12,8 
3,8 
3,9 
5,3 
6,5 
Aimerv, kanaal 
Valthermond 
Ees 
Weiteveen 
21,7 
4,8 
0,1 
0,8 
6,9 
10,4 
48,5 
5,8 
0,3 
1,2 
14,0 
gebied aangelegd, twee op zandgrond en twee op dalgrond. 
Op deze velden is in het verleden poederschurftaantasting 
op de aardappelen vastgesteld. 
Eind april - begin mei zijn de proeven aangelegd. De rassen 
zijn uitgepoot in vier herhalingen, met acht aardappelknollen 
per herhaling. 
Er is op twee tijdstippen geoogst: begin juli (=oogst 1) en in 
september/oktober (= oogst 2, eindoogst). Beide keren zijn 
vier planten per veldje geoogst, zodat circa 50 knollen kon-
den worden bekeken. Na het wassen zijn de aardappelen 
beoordeeld op knolaantasting door poederschurft. Daarbij is 
gekeken naar de schurftsymptomen en het bedekkingsper-
centage op het knoloppervlak. De bedekkingspercentages 
met poederschurft zijn statistisch verwerkt. In tabel 1 zijn de 
proefveldgegevens vermeld. 
Resultaten en discussie 
Bedekking met poederschurft 
In tabel 2 zijn de gemiddelde percentages bedekking van het 
knoloppervlak met poederschurft weergegeven per locatie, 
per oogsttijdstip en per jaar. 
Gemiddeld was er in 1999 veel meer aantasting op de knol-
len dan in 1998. Ook was de mate van aantasting sterk ver-
schillend per locatie. Vooral in de proeven die op de locatie 
Annerveenschekanaal zijn aangelegd, ontstond veel poeder-
schurft, vooral in 1999. Ook was er gemiddeld een duidelijke 
toename tussen eerste en tweede oogst. Maar dit was per 
proefveld nogal verschillend. Zo nam bijvoorbeeld in 1998 
het percentage met poederschurft bedekt oppervlak op de 
locatie Tweede Exloërmond en Weiteveen tussen eerste 
oogst en tweede oogst maar nauwelijks toe, terwijl er in 
Odoornerveen en Annerveenschekanaal sprake was van een 
flinke toename in de loop van het groeiseizoen. 
Dat er tussen jaren verschillen zijn in de mate van aantasting, 
kan men zich voorstellen; de weersomstandigheden verschil-
den immers. Dat er tussen de locaties verschillen zijn, kan 
men zich ook voorstellen; de grondsoorten verschilden en de 
hoeveelheid besmettingsmateriaal van S. subterranea zal ook 
verschillen als gevolg van de teeltgeschiedenis van die perce-
len. Maar waarom, met name in 1998, op de ene locatie tus-
sen oogst in juli en de eindoogst zo een duidelijke toename 
is in bedekking met poederschurft en op de andere niet, is 
minder goed te verklaren. Het jaar 1998 gaf overal in 
Noordoost-Nederland een nat groeiseizoen. 
In de proef te Ees was de schurftaantasting op de knollen 
zeer laag, alhoewel er op zowel 28 juli als 6 augustus was 
beregend met 30 mm water. In augustus/ september waren 
er echter wel veel poederschurftgalletjes op de wortels aan-
schurft op de knol. Welk deel is hier poederschurft? (Elles) stervormige structuren bij Elkana 
PPO-Bulletin Akkerbouw 2001 - nr. 4 
Tabel 3. Gemiddelde poederschurftaantasting (% bedekking) op de knol per jaar, per oogsttijdstip en per ras 
ras oogst 1 
1998 
oogst 2 oogst 1 
1999 
oogst 2 
Agria 
Diamant 
Karakter 
Désirée 
Elkana 
5,2 
4,8 
4,0 
1,7 
1,4 
10,2 
8,1 
7,7 
4,1 
2,3 
11,2 
5,2 
5,0 
9,3 
3,7 
18,8 
13,7 
15,8 
17,0 
4,5 
wezig. Het organisme S. subterranea was dus wel aanwezig, 
maar de omstandigheden waren kennelijk voor het orga-
nisme ongunstig om poederschurftsymptomen op de knollen 
te geven. 
Tabel 3 toont de gemiddelde percentages bedekking van het 
knoloppervlak met poederschurft per ras, per oogsttijdstip 
en per jaar 
Uit tabel 3 blijkt dat er duidelijke rasverschillen zijn in mate 
van bedekking met poederschurft. Deze verschillen zijn sta-
tistisch zeer betrouwbaar Gemiddeld was deze het hoogst bij 
Agria en het laagst bij Elkana. Diamant en Karakter waren 
iets minder vatbaar dan Agria. Enigszins wisselend waren de 
resultaten bij Désirée. Dit ras lag in 1998 dichter bij Elkana 
en in 1999 dichter bij Agria. 
Op basis van deze cijfers kan niet worden geconcludeerd dat 
er verschillende fysio's van S. subterranea zijn. De rasvol-
gorde verschilt daarvoor tussen de proefplaatsen te weinig. 
Bijna steeds is Elkana de beste en Agria de slechtste, de vat-
baarste. Bij de andere drie rassen varieerde de volgorde wat 
per locatie. 
Type knolsymptomen 
Ook is gekeken naar de poederschurftsymptomen op de 
knollen. Deze symptomen verschilden per ras, maar niet 
duidelijk per locatie. 
In tabel 4 staan per ras de meest kenmerkende symptomen 
beschreven. De resultaten van 1998 kwamen sterk overeen 
met die van 1999. Het verschil was vooral dat de mate van 
aantasting in 1998 lager lag. Dat de poederschurftsymptomen 
bij gelijke rassen op de verschillende locaties niet duidelijk 
verschilden, wijst eveneens niet op duidelijke fysiover-
schillen. 
Verivarring met geivone schurft 
Een probleem dat zich voor kan doen bij de beoordeling van 
knollen op poederschurft is een mogelijke verwarring met 
gewone schurft. Bij oppervlakkige schurftsymptomen op de 
knollen is het onderscheid tussen beide ziekten moeilijk vast 
te stellen. De aanwezigheid van sporenballen, de rustlicha-
men van Spongospra subterranea, maakte duidelijk dat poe-
derschurft in dit onderzoek op alle locaties aanwezig was. 
Dat wil echter niet zeggen dat gewone schurft ook een deel 
van de bedekking van de knollen met schurft veroorzaakt 
kan hebben. 
Het weer 
Het weer is van invloed op de poederschurftaantasting van 
aardappelen, maar hóe is niet precies duidelijk. Koele en 
natte omstandigheden in juni/juli in combinatie met plekken 
met een slechte structuur, op lichte gronden, werden vroeger 
vaak als gunstig voor de ziekte genoemd. Tegenwoordig 
maakt men onderscheid tussen de periode van wortelhaar-
en knolinfectie en de periode van uitgroeien van de lesies op 
de knollen. Voor de infectie zijn natte omstandigheden gun-
stig; voor de ontwikkeling van de pokken zijn hogere tempe-
raturen en drogere omstandigheden meer bevorderlijk. 
Knollen zijn in de eerste 2 - 3 weken na aanleg het vatbaarst 
Tabel 4. Beschrijving poederschurftsymptomen in 1999 
ras symptomen 
Elkana 
Diamant 
Karakter 
Désirée 
Agria 
voornamelijk stervormige structuren, een enkele pokje 
opliggende pok en strengen blaasjes (met name bij de eerste oogst) 
opliggende pok, uitgroeiend tot schurftstructuren en vergrote lenticellen 
grote opliggende pok, soms diep kraterachtig 
opliggende pok uitgroeiend tot structuren 
PPO-Bulletin Akkerbouw 2001 - nr. 4 
Mgfe. 
blaasjes op de knol met rijpe Sporenballen (Alpha) Désirée met grote opliggende pok. 
voor infectie, maar ook oudere knollen kunnen geïnfecteerd 
worden. 
In 1999 kwam op de proeflocaties veel meer schurft voor 
dan in 1998.Toch waren de weersomstandigheden van 1998 
van dien aard dat in dat jaar meer poederschurft was ver-
wacht. Het jaar 1998 was veel natter dan 1999, ondermeer in 
juni en september. 
Europees onderzoeksvoorstel 
In verschillende landen van Europa, zoals Schotland en 
Zwitserland, wordt poederschurft ook als een probleem 
gezien bij de teelt van aardappelen. In Denemarken en 
Zweden is het zwabbertopvirus een probleem. Het wordt 
door Spongospora subterranea overgebracht en leidt tot 
bruine vlekken in de knol. Daarom is samen met onder 
andere deze landen, onder leiding van Schotland, een uitge-
breid onderzoeksvoorstel geschreven en bij de Europese 
Unie ingediend. Het behelst om samen onderzoek te doen 
naar dit organisme. Doel: meer kennis van allerlei aspecten 
en daardoor een betere beheersing van zowel poederschurft 
als het zwabbertopvirus bij aardappelen. 
Conclusie 
Het uitgevoerde onderzoek geeft geen aanleiding te ver-
onderstellen dat er in het zetmeelaardappeltelend gebied 
fysioverschillen zijn in Spongospora subterranea, de veroor-
zaker van poederschurft bij aardappelen. 
Galletj'es (1-4 mm) op de aardappelwortel. De rechtse is bruin en valt 
spoedig in sporenballen uiteen. 
Poederschurft kraters en barstjes in de schil (Asterix). 
PPO-Bulletin Akkerbouw 2001 - nr. 4 


Fysioverschillen bij poederschurft in aardappelen niet aangetoond

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available