Vergelijking van de veevervanging op het high-techbedrijf in de jaren 1999 - 2001 met het gemiddelde van de proefbedrijven over 1992-1999 laat een normale veevervanging zien op het high-techbedrijf

Kamp, A., van der

Thomassen, I.

Dutch

Name not available

Normale veevervanging en hoge gezondheidskosten op high-techbedrijf

Wageningen Yield 

PraktijkKompas Rundvee December 200231
Normale afvoer melkvee  
In tabel 1 staan de afvoerpercentages gegeven van het high-
techbedrijf over de jaren 1999 - 2001. In 1999 was de vee-
stapel nog in opbouw. Om het afleveren van veel melk snel te
realiseren is in 1999 uitermate terughoudend omgegaan met
het afvoeren van melkkoeien, wat resulteerde in een afvoer van
22 %. In de jaren 2000 en 2001 lag het totale percentage
afgevoerde koeien ongeveer op het gemiddelde niveau van de
proefbedrijven over 1992-1999, hoewel de dieren op het high-
techbedrijf het gehele jaar zijn opgestald.
Uierproblemen, zowel uiervorm als uiergezondheid, vormen
veruit de belangrijkste afvoerreden. Ongeveer 30% van de
Vergelijking van de veevervanging op het high-tech-
bedrijf in de jaren 1999 – 2001 met het gemiddelde
van de proefbedrijven over 1992-1999 laat een
normale veevervanging zien op het high-techbedrijf.
Hoge afvoer wegens uiervorm laat weinig ruimte
voor selectie op andere kenmerken. Toepassing van
vernieuwde aansluitsoftware van het automatisch
melksysteem geeft mogelijkheden om de vee-
vervanging flink te verlagen. Op het high-techbedrijf
zijn de gezondheidskosten per koe en per kg melk
hoog. 
De dierenarts werd gemiddeld eens per week
ingeschakeld; mastitis en vruchtbaarheid zijn de
belangrijkste redenen hiervoor. Verbetering van de
weerstand van de dieren door verbeteren van de
energie-voorziening tijdens de productiepiek na het
afkalven kan bijdragen aan het verlagen van de
gezondheidskosten. 
In een reeks van vier artikelen bespreken we het diermanage-
ment op het high-techbedrijf. Dit laatste artikel gaat in op de
veevervanging en gezondheidskosten. (zie voor algemene
bedrijfsgegevens het artikel “Vruchtbaarheid op het high-tech-
bedrijf” in PraktijkKompas 3 (2002))
Ingmar Thomassen en André van der Kamp Management op high-techbedrijf
Eén van de doelstellingen van het high-techbedrijf is het
behouden van een gezonde veestapel met een goed dierwel-
zijn. Daarbij staat het streven naar een lange levensduur van
de koe centraal. Vee wordt om diverse redenen afgevoerd.
Veelal moet per individueel dier besloten worden deze wel of
niet af te voeren, waarbij gezondheid en welzijn van de dieren
zwaar wegen. Met de afvoerreden ”matige melkproductie”
gaan we op het high-techbedrijf terughoudend om, omdat de
hoogste lactatieproducties te verwachten zijn vanaf de derde
lactatie. Bij automatisch melken kan uiervorm een reden tot
afvoer zijn door problemen bij het aansluiten. De bedrijfsboer
schakelt de dierenarts in bij problemen die niet zelf kunnen
worden opgelost of bij twijfel. Het high-techbedrijf doet mee
aan de gezondheidsprogramma’s van de Gezondheidsdienst
voor Dieren (zie kader bestrijdingsprogramma’s) en aan IKB-
Rund. Er vinden geen preventieve vaccinaties plaats, met
uitzondering van  de IBR-enting. 
Normale veevervanging van melkvee 
Normale veevervanging en hoge 
gezondheidskosten op high-techbedrijf
propyleenglycol ter voorkóming van slepende melkziekte. In
2000 en de eerste helft van 2001 is mogelijk door te abrupte
overgang van afgekalfde dieren naar een krachtvoerrijk en
structuur-arm rantsoen het aantal lebmaagdraaiingen sterk
toegenomen. Door de krachtvoergift te verminderen en de
opname van structuur in het ruwvoer te verbeteren is dit
probleem sinds het vierde kwartaal van 2001 vrijwel niet
meer voorgekomen.
Hoge gezondheidskosten
De dierenarts bezocht het high-tech-
bedrijf in 1999,2000 en 2001
gemiddeld 51 keer per jaar. Naast
de maandelijkse drachtigheidscont-
role komt hij vaak voor behandeling
van een mastitis of voor andere
vruchtbaarheidsproblemen. De visite-
kosten zijn daardoor ook hoog.
De gezondheidskosten (tabel 3) zijn
opgebouwd uit behandelkosten en
kosten voor medicijnen. Kosten voor
certificering, zoals dierziekte-bestrijdings-programma’s zijn hier-
in ook opgenomen. De gezondheids-kosten op het high-tech-
bedrijf zijn zowel per kg melk als per koe hoog. De kosten per
kg melk en per koe verschillen tussen de jaren 1999 en 2000
weinig, ondanks een productiestijging van ruim 90.000 kg melk.
PraktijkKompas Rundvee December 200232
afgevoerde koeien wordt afgevoerd wegens uiervorm. Door dit
hoge percentage blijft er weinig ruimte over voor selectie op
andere kenmerken. De bedrijfsboer was gedwongen om dieren
die hij bijvoorbeeld zou willen afvoeren wegens vruchtbaar-
heidsproblemen toch langer aan te houden, omdat anders het
aantal dieren te veel zou teruglopen. Hierdoor zijn bijvoorbeeld
de vruchtbaarheidsresultaten van de veestapel negatief beïn-
vloed. Inmiddels is de aansluittechniek van het automatisch
melksysteem verbeterd, waardoor dieren die eerder moeilijk
aan te sluiten waren nu nauwelijks of geen problemen meer
geven. Verwacht wordt dan ook dat het percentage dieren dat
wegens uiervorm wordt afgevoerd zal dalen en dat hiermee
mogelijkheden ontstaan om andere kenmerken zwaarder te
laten wegen bij de afvoer van dieren. 
Op termijn zal de afvoer kunnen worden verlaagd. Daarom is
de streefwaarde voor veevervanging voor de komende jaren
aangescherpt tot ruim onder het gemiddelde, namelijk 25 %.
Preventieve maatregelen
De daling in het aantal gevallen slepende melkziekte (tabel 2)
is te danken aan een aanpassing in het voeren; per koe wordt
een voeradvies opgesteld op basis van productie en conditie.
Het high-techbedrijf probeert via preventie de dierziekte-
incidentie terug te dringen. Preventieve maatregelen zijn met
name klauwbekappen, voorkómen van mastitis door gebruik
van droogzetpreparaten, IBR-vaccinatie en het toedienen van
Tabel 2  Aantal melkkoeien op het high-techbedrijf dat één of meerdere keren een stofwisselingsziekte heeft gehad, uitgedrukt in 
percentage van de gemiddelde aanwezige melkkoeien 
Kengetal 1999 2000 2001 Gem. proefbedrijven
(1992 – 1999) 
Melkziekte1 14 16 14 18  
Slepende melkziekte 9 4 5 5  
Lebmaagdraaiing 1 3 7 2  
1 Als percentage van het aantal afgekalfde dieren
Bestrijdingsprogramma’s
Programma Status 
(mei 2002)
Salmonellose onverdacht
BVD Observatie
IBR Enting
Para-tbc 9, onverdacht
BSE Vrij
Leucose Officieel vrij
Brucellose Officieel vrij
Leptospirose Vrij
Tuberculose Officieel vrij
Tabel 1  Afvoer op het high-techbedrijf in percentage van het gemiddelde aanwezige melkvee1 en de vergelijking met het gemiddelde
van de proefbedrijven2
Kengetal 1999 2000 2001 Gem. proefbedrijven
(1992 – 1999)  
Afvoer wegens vruchtbaarheid 1 (5%) 5 (15%) 4 (11%) 7  
Afvoer wegens klauwproblemen 1 (5%) 1 (3%) 3 (9%) 2  
Afvoer wegens productie 3 (13%) 4 (12%) 3 (9%) -  
Afvoer wegens uierproblemen 10  23  21  6  
- afvoer wegens vorm 6 (27%) 9 (26%) 11 (31%) -  
- afvoer wegens gezondheid 4 (18%) 14 (41%) 10 (29%) -  
Afvoer overige redenen 7 (32%) 1 (3%) 4 (11%) 18  
Totale afvoer (%) 22 (100%) 34 (100%) 35 (100%) 33 
1 tussen haakjes ( ) is de procentuele verdeling naar afvoerreden voor alle afgevoerde dieren vermeld; per jaar telt de totale afvoer
op tot 100 %
2 het betreft hier alle proefbedrijven met melkvee van het Praktijkonderzoek Veehouderij
ruimte overbleef voor selectie op andere kenmerken. Dit werkt
nadelig op de productie, gezondheid en vruchtbaarheid van de
veestapel. Door inmiddels uitgevoerde vernieuwing van de aan-
sluitsoftware op het automatisch melksysteem mag hier voor
de toekomst een verbetering in worden verwacht. De gezond-
heidskosten op het high-techbedrijf waren in 1999 – 2001
hoog. Hoge kostenposten betreffen behandelingen van mastitis
en vruchtbaarheid. Door verbetering van de energie-opname in
de periode na het afkalven kan wellicht bijdragen aan een
betere weerstand van de dieren en een verlaging van de
gezondheidskosten tot gevolg hebben. 
In het jaar 2001 zijn de kosten duidelijk hoger. In de zomer-
maanden van 2001 zijn er ziekteverschijnselen geconstateerd
onder het vee die volgens de dierenarts wijzen op een virusin-
fectie. Helaas kon met lab-analyses de ziekteverwekker niet
worden achterhaald en konden er geen aanwijsbare oorzaken
worden gevonden. 
De ziekteverschijnselen betroffen o.a. een scherpe daling van
de productie, mastitis, dikke hakken, koorts en gebrek aan
activiteit. Hoge kostenposten zijn vooral de visites van de
dierenarts, de gezondheidsdienst en behandelingen van
mastitis en vruchtbaarheid.  
In het kort…
Het afvoerpercentage op het high-techbedrijf lag in 1999 –
2001 op een gemiddeld niveau. Een groot aandeel van de
afvoer betrof afvoer vanwege uiervorm, waardoor er weinig
PraktijkKompas Rundvee December 200233
Tabel 3  Jaarlijkse gezondheidskosten, normatieve gezondheidskosten en melkproductie van het high-techbedrijf van 1999 - 2001 en
het gemiddelde van de proefbedrijven over 1992-1999
1999 2000 2001 Gem. proefbedrijven
(1992 – 1999)  
Gezondheidskosten in eurocent per kg melk 1 1,37 1,36 1,73 0,98  
Gezondheidskosten in euro per koe (incl. jongvee) 131 138 158 79  
KWIN-norm in euro per koe (incl. jongvee) 2 88 93 87 78  
Bedrijfsproductie (kg melk per jaar) 663.920 754.620 686.740 -        
1 gebaseerd op de afgeleverde melk in kg/ jaar van 1 januari tot 31 december
2 normbedragen voor KWIN 1999/2000 zijn Û0,68 per 100 kg melk per koe + Û39,03 per kalf+ Û17,24 per pink
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van c.q. wordt
gefinancierd door het Productschap Zuivel.
Hoge gezondheidskosten en veel dierenartsbezoeken op het High-techbedrijf


Normale veevervanging en hoge gezondheidskosten op high-techbedrijf

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield