Beweiding heeft invloed op de mate en de vorm waarin stikstof verloren gaat. Het volledig opstallen van de koeien is in veel gevallen een effectieve maatregel voor het halen van de Minas-normen

Corré, W.J.

Laarhoven, G., van

Dutch

Wageningen Yield 

ook de emissie van lachgas groter. 
Bij een beperking van de beweiding zal door een betere benut-
ting van de dierlijke mest ook minder fosfaatkunstmest nodig
zijn om het gewenste bemestingsniveau te realiseren. Er is dan
minder vastlegging van fosfaat in de bodem. Op lange termijn
kan dit leiden tot kleinere verliezen.
Minas
Bij beperking van de beweiding nemen de Minas-N-verliezen af
door een hogere netto-productie van ruwvoer en een besparing
op de aangevoerde meststoffen. Naarmate beweiding beperkt
wordt is er een grotere behoefte aan krachtvoer en een kleine-
re behoefte aan ruwvoer, met als totaalresultaat een iets gerin-
ge behoefte aan voer. In verschillende situaties kan dit verschil-
lende gevolgen voor de Minas-N-verliezen hebben. 
Stikstof en fosfaat
Wat betreft de nutriënten is het belangrijkste verschil tussen
beweiding en het gehele jaar opstallen de plaats waar de mest
en urine terecht komt: deels in de weide of alles in de stal.
Mest en urine in de weide wordt met een grote hoeveelheid op
een klein oppervlak gedeponeerd. Hierdoor kunnen de nutriën-
ten minder goed benut worden en is de kans op verliezen
groter. Mest en urine opgevangen in de stal is te gebruiken als
meststof. De nutriënten kunnen dan beter benut worden. 
Dit leidt tot een verminderde aanvoer van (kunst)meststoffen bij
gelijkblijvende opbrengsten. Bij permanent opstallen kan op
deze wijze de aanvoer van stikstof (als kunstmest of als 
N-werkzaam in dierlijke mest) met een hoeveelheid in de orde
van 50 kg per ha per jaar verminderd worden.
Bij beweiding vindt relatief veel nitraatuitspoeling plaats en is
PraktijkKompas Rundvee September 200212
Guus van Laarhoven (PV) en Wim Corré (PRI)
Milieuspagaat bij beweiding: 
broeikasgassen of MINAS
Beweiding heeft invloed op de mate en de vorm waarin stikstof verloren gaat. Het volledig opstallen van de
koeien is in veel gevallen een effectieve maatregel voor het halen van de Minas-normen. Door een groter aantal
machinale bewerkingen is het energieverbruik en daarmee de CO2-emmissie bij opstallen echter hoger. 
De grotere hoeveelheid mest in de putten leidt verder ook tot een hogere methaanemissie.
Tabel 1  Minas-N- en Minas-P-overschot op bedrijfsniveau bij verschillende bedrijfsintensiteiten (kg melk/ha) en verschillende
beweidingssystemen (verliesnorm = 124 kg /ha)
O B Z SF
N P N P N P N P
12.000 159 -4 122 -8 81 -13 104 -1
15.000 191 8 149 6 94 1 116 10
17.000 210 16 165 15 102 9 125 19
20.000 251 36 182 25 107 18 140 34
Energie
Een weidende koe oogst, transporteert en bemest zelf.
Hiervoor zijn dus geen mechanische bewerkingen nodig, wat
leidt tot een besparing van energie. 
Bij zomerstalvoedering wordt er dagelijks vers gras gemaaid.
Dit leidt tot een verhoogd verbruik van dieselolie. Dit verbruik
is er ook bij summerfeeding en is bij dit systeem zelfs hoger.
Er zijn immers meer bewerkingen, zoals schudden, wiersen en
inkuilen. Vervolgens moet het voer ook nog worden uitgehaald
en gevoerd. Naarmate er meer beweid wordt is de graslandop-
brengst bij gelijkblijvende bemesting doorgaans lager. Dit bete-
kent dat er bij een ruwvoertekort ruwvoer en/of extra kunst-
mest moet worden aangekocht. Op deze manier is het verbruik
van indirecte energie hoger. Daar staat tegenover dat bij bewei-
ding de behoefte aan krachtvoer kleiner is. Dit geeft weer een
daling van het indirecte energieverbruik.
CO2- en methaanemissie
De emissie van CO2 is evenredig met het energieverbruik. CO2
ontstaat op het bedrijf bij gebruik van brandstoffen, zoals die-
selolie. CO2 ontstaat ook bij indirect energieverbruik. Hieronder
vallen bijvoorbeeld de productie en het transport van kunst-
mest, krachtvoer en aangekocht ruwvoer.
De grotere hoeveelheid mest in opslag bij beperking van de
beweiding heeft een grotere productie van methaan tot gevolg.
Deze is evenredig met de hoeveelheid mest die jaarlijks in de
opslag terechtkomt. De emissie uit mest is echter slechts een
beperkt deel van de totale emissie van methaan uit melkvee.
Deze totale emissie wordt bij beperkt beweiden verhoogd met
5 % en bij niet beweiden met bijna 9 %, beide ten opzichte van
onbeperkt beweiden.
Voor bedrijven met een ruwvoertekort wordt beperking van de
beweiding meestal ook gezien als een effectieve maatregel om
de Minas-N-verliezen te verlagen tot het gewenste niveau.
Bij de berekening van het Minas-P-overschot wordt de aanvoer
van kunstmest buiten beschouwing gelaten. Wel kan de verhoog-
de ruwvoerproductie bij beperking van de beweiding een beperk-
te verlaging van het Minas-P-overschot tot gevolg hebben. 
Om de invloed van weidegang op Minas te bepalen, is het
Praktijkonderzoek Veehouderij gaan rekenen met het bedrijfs-
begrotingsprogramma BBPR. 
Voor de berekeningen is uitgegaan van een bedrijfsituatie zoals
die staat weergegeven in figuur 1. De alternatieven bestaan uit
vier verschillende intensiteiten bij gelijkblijvende gras-maïs-
verhouding. Voor elk alternatief zijn vier beweidingssystemen
doorgerekend: onbeperkt weiden, beperkt weiden, zomerstal-
voedering en summerfeeding.
Voor de berekeningen is een bedrijf op droogtegevoelige zand-
grond gekozen, omdat de bedrijven op deze grondsoort de
meeste moeite zullen hebben om aan de Minas-normen te
voldoen en daardoor mogelijk eerder kiezen voor opstallen. Er is
in de berekeningen uitgegaan van de Minas-eindnormen in 2003.
De resultaten zijn weergegeven in tabel 1. Uit deze tabel zijn
de volgende conclusies te trekken:
• De mineralenbenutting is bij zomerstalvoedering het beste
en bij onbeperkt weiden het slechtst.
• Hoe intensiever een bedrijf, hoe moeilijker aan de 
Minas-normen voldaan kan worden.
• Door over te gaan van onbeperkt weiden naar beperkt
weiden daalt het Minas-overschot met 37-69 kg N/ha en 
4-11 kg P2O5/ha.
• Door over te gaan van beperkt weiden naar zomerstal-
voedering daalt het Minas-overschot nog verder met 
42-75 kg N/ha en 5-7 kg P2O5/ha.
• Het verschil tussen beweiden en opstallen kan dus
maximaal oplopen tot 79-144 kg N en 9-18 kg P2O5/ha.
Naarmate de Minas-eindnormen strenger zijn zullen naar verwach-
ting meer bedrijven overgaan tot het opstallen van de koeien.
PraktijkKompas Rundvee September 200213
In opdracht van LNV en Productschap Zuivel is een
beweidingsonderzoek uitgevoerd in samenwerking met 
PV, PRI, ID, CLM. Meer informatie kunt u vinden in
PraktijkRapport  Rundvee 14 “Het belang van weidegang”.
Quotum: 656.000
Melkvee: 80
Gras-maïs: 80%-20%
Zandgrond GT VI
Alternatief 1
ha gras: 43,7
ha maïs: 10,9
quotum/ha: 12.000
Alternatief 4
ha gras: 26,2
ha maïs: 6,6
quotum/ha: 20.000
Alternatief 3
ha gras: 30,9
ha maïs: 7,7
quotum/ha: 17.000
Alternatief 2
ha gras: 35
ha maïs: 8,7
quotum/ha: 15.000
Figuur 1 Uitgangssituatie met vier alternatieven bij vier verschillende beweidingssystemen


Milieuspagaat bij beweiding: broeikasgassen of MINAS

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available