Op verzoek van het Productschap Zuivel gaat het Praktijkonderzoek de mogelijke oorzaken van dergelijke uitschieters in kaart brengen. Naast het kiemgetal worden ook kortingen op groeiremming meegenomen, alhoewel de problematiek daar heel anders is

Schuiling, E.

Wageningen Yield 

PraktijkKompas Rundvee April 20036
latie en koeltank is het mogelijk constant melk met een erg
laag kiemgetal te leveren. Bij een toch plotselinge en eenmali-
ge uitschieter, is dit soms onverklaarbaar en ook vervelend,
omdat de veehouder korting krijgt terwijl hij het gevoel heeft
dat hij niets heeft fout gedaan. 
Bezwaarschrift  
De veehouder kan tegen de opgelegde korting bezwaar aan-
tekenen bij zijn zuivelonderneming. De zuivelindustrie en het
COKZ stellen dan een onderzoek in naar de mogelijke oor-
zaken. Uiteindelijk kan de zaak worden voorgelegd aan een
hoorcommissie van het Productschap Zuivel (PZ). De vee-
houder zal aan moeten tonen dat er op het bedrijf niets fout is
gegaan. Dit is voor de veehouder een moeilijke zaak en voor
de commissie vaak een moeilijke afweging. Het PZ heeft
daarom het Praktijkonderzoek Veehouderij gevraagd om zich te
verdiepen in de mogelijke oorzaken van een uitschieter en
middelen aan te reiken om de oorzaak op te sporen dan wel
mogelijke bronnen uit te sluiten.
Het praktijkonderzoek wil in samenwerking met het NIZO
nieuwe technieken inzetten om dit helder te krijgen. De achter-
liggende gedachte hierbij is dat de verschillende mogelijke
bronnen (uierontsteking, mest en stalvuil in de melk, slecht
gereinigde installatie, onvoldoende koeling) tot andere
bacteriesoorten zullen leiden in de melk. 
Bacterieflora
Bacteriën zijn er in vele soorten. Bij de kiemgetalbepaling
wordt er geen onderscheid gemaakt. De insteek van dit nieuwe
onderzoek is dat er per bron andere bacteriesoorten aanwezig
zullen zijn in de tankmelk. Nu is er een nieuwe techniek ontwik-
keld die op snelle wijze een screening kan geven van de aan-
wezige bacteriesoorten in de melk. Deze techniek zal worden
toegepast bij een honderdtal kiemgetaluitschieters, waarvan de
oorzaak deels bekend is en deels onbekend. 
Voor het onderzoek zullen bedrijven worden geselecteerd die
Een aantal melkveehouders kent het verschijnsel van
een plotseling sterk verhoogd kiemgetal in de
tankmelk, met als gevolg kwaliteitskorting op de
uitbetaling. In veel gevallen is er een verklaring voor
de verhoging, maar soms ook niet. De veehouder
heeft altijd melk met een laag kiemgetal geleverd en
er is uit de bedrijfsvoering of de diergezondheid geen
enkele oorzakelijke aanwijzing voor het plotseling
hoge kiemgetal. Op verzoek van het Productschap
Zuivel gaat het Praktijkonderzoek de mogelijke oor-
zaken van dergelijke uitschieters in kaart brengen.
Naast het kiemgetal worden ook kortingen op groei-
remming meegenomen, alhoewel de problematiek
daar heel anders is.
Kiemgetal
Het kiemgetal van boerderijmelk is een maat voor de hygië-
nische kwaliteit van de geleverde melk en wordt berekend door
het aantal bacteriën in de melk te bepalen (en door duizend te
delen). Het is goed mogelijk om melk met een kiemgetal lager
dan 10 te leveren; bij een kiemgetal van 100 of meer volgt er
een korting op het melkgeld. 
Melk in de uier van een gezonde koe bevat nagenoeg geen
bacteriën. Als er veel kiemen in de tankmelk zitten, is er een
aantal mogelijke bronnen. Vanaf de koe tot aan de RMO zijn
dat: een ontstoken uier(kwartier), het melken van slecht gerei-
nigde uiers en spenen, het opzuigen van vuil bij aansluiten of
afvallen van melkstellen, een slecht gereinigde melkinstallatie
of koeltank of een onvoldoende koeling van de melk. Bij een
goede hygiënische werkwijze, een sanitair juist aangelegde
installatie, de juiste reiniging en goed onderhoud van de instal-
Melkkwaliteit onvoorspelbaar?
Erik Schuiling
gemedicineerd krachtvoer, is de laatste bron ook vrijwel uit te
sluiten omdat de productie van groeiremmende stoffen door
schimmels in het voer niet in hoeveelheden zal gaan die proble-
men zullen veroorzaken. Bovendien is het zeer de vraag of de
dieren dergelijk beschimmeld voer op willen nemen.
Toch ontstaat er in de praktijk nog wel eens discussie na het
aantonen van antibiotica in tankmelk. De veehouder is er van
overtuigd dat er geen dieren behandeld zijn voor mastitis of
anderszins en kan geen enkele reden bedenken waar het van-
daan kan komen. In een aantal gevallen geeft een zorgvuldig
nalopen van alle mogelijke bronnen dan toch nog wel een
oorzaak. Voorbeelden zijn een te korte droogstand na gebruik
van droogzetters, lekkende afsluiters van overloopemmers, het
toedienen van combinaties van medicijnen waardoor de wacht-
tijd verlengd moet worden en aangekochte koeien met een
onbekende historie van behandelingen. 
Het Praktijkonderzoek Veehouderij gaat in samenwerking met
de zuivelindustrie een aantal ‘onverklaarbare’ gevallen uitplui-
zen. Dit om meer inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken van
groeiremmende stoffen in de melk. Deze kennis is belangrijk
voor de veehouder bij de preventie van antibiotica in de melk
en voor het PZ en de zuivelindustrie bij het beoordelen van
bezwaarschriften.
normaal een laag kiemgetal hebben en maar af en toe een
uitschieter naar boven. Op deze bedrijven zal elke leverantie
worden bemonsterd en zal een monster worden bewaard in de
diepvries. Bij een uitschieter in het kiemgetal zal de oorzaak
met behulp van een checklist en zo nodig met aanvullend
onderzoek op de boerderij worden vastgesteld.
Het opgeslagen monster van de betreffende en van de vorige
leverantie zal worden onderzocht op bacterieflora. Vervolgens
wordt het verschil in flora gekoppeld met de mogelijke oorzaak
van het probleem. Dit moet uiteindelijk leiden tot een methode
van onderzoek aan tankmelk die mogelijke bronnen van uit-
schieters kan aantonen dan wel uitsluiten. Ook maakt dit
onderzoek mogelijk de belangrijkste redenen van uitschieters
inzichtelijk te maken, waarna de preventie van problemen beter
aangepakt kan worden. 
Antibiotica-residuen
Groeiremmende stoffen horen niet in de melk en kunnen boven-
dien het productieproces verstoren. Voor de zuivelindustrie is
dat dermate belangrijk dat iedere leverantie wordt getest op de
aanwezigheid van groeiremmende stoffen. De herkomst van
groeiremmende stoffen in melk is veel eenduidiger dan die van
een verhoogd kiemgetal: of uit een diergeneeskundige behande-
ling van een dier of dieren, of uit het voer.  Afgezien van speciaal
PraktijkKompas Rundvee April 20037


Melkkwaliteit onvoorspelbaar?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available