Het mestgedrag van biologische vleesvarkens blijkt in een groot hok goed te sturen met de juiste plaatsing van lignest, voerbak, drinkbak en buitenuitloop. Maar ook met het verminderen van het contact met de mest en het schoonspuiten van de uitloop vermindert het aantal spoelworminfecties niet

Blanken, K.

Borgsteede, F.H.M.

Gaasenbeek, C.P.H.

Vermeer, H.M.

Dutch

NARCIS 

Sturen mestgedrag voorkomt spoelworminfectie niet

Wageningen Yield 

V-focus oktober  200832
V A R K E N S  &  P L U I M V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  oktober  2008 33
V A R K E N S  &  P L U I M V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
ir. Herman Vermeer, 
dr. Fred Borgsteede, 
ing. Klaas Blanken en 
ing. Cor Gaasenbeek
(ASG – Animal Sciences Group van Wageningen UR,  
Lelystad)
V arkens zoeken allereerst een comfortabele ligplaats omdat ze 80 procent van de tijd liggend doorbrengen. Dat betekent: rust, 
ligcomfort, goede temperatuur 
en een lage luchtsnelheid. In een relatief open 
stal is een lignest met onderkomen noodzaak, 
vooral in de eerste maanden na opleg. De tempe-
ratuur is onder zo’n onderkomen gemakkelijk  
10 graden Celsius hoger dan de afdelingstempe-
ratuur. In een geïsoleerde stal is een onderkomen 
niet nodig. Het lignest loopt risico bevuild te 
raken met mest. Plekken waar geen varkens  
liggen en lopen zijn mogelijke mestplekken.  
Het is de kunst om door middel van de hokvorm 
en -inrichting een rustige plek te maken waar de 
varkens gaan mesten.
Mestgedrag buiten
Biologische varkens mesten graag buiten. Alleen 
in een koude wintermaand wil er weleens wat 
meer binnen gemest worden. Voor de varkens-
houder is een schoon en droog lignest van groot 
belang, want het dagelijkse schoonmaken zorgt 
voor een aanzienlijke hoeveelheid werk.  
In figuur 1 (pagina 34) is een plattegrond van  
een hok voor vijftien biologische vleesvarkens 
getekend met een ideale route van liggen, eten, 
drinken en ten slotte mesten.
Belangrijk is ook om de hoeken in de binnen-
ruimte bezet te houden met ‘activiteiten’. Dat 
voorkomt mesten in deze hoeken. In figuur 1 
zijn de hoeken opgevuld met het lignest, de 
voerbak, de drinkbak en de opening naar buiten.
Drinkbak stuurt mest
De binnendrinkbak is op twee plaatsen uitgepro-
beerd. Plaatsing achteraan op het rooster tegen 
de buitenwand naar de uitloop gaf bevuiling in 
de hoek naast het lignest. Een drinkbak aan de 
wand naast het lignest gaf bijna geen mest in de 
binnenruimte. In de figuur is de verplaatsing 
van de drinkbak aangegeven met een blauwe pijl 
van de oude naar de nieuwe plek. 
Een drinkbak buiten op de uitloop werkte niet, 
omdat dit resulteerde in meer bevuiling in de 
binnenruimte. Daarom staat er in de plattegrond 
een rood kruis door deze drinkbak. Desondanks 
hadden de varkens wel een voorkeur voor de  
buitendrinkbak.
Wroetbak
De wroetbak was 1,6 x 2,0 meter met een stro-
kering van 0,25 meter hoog. Er werd dagelijks 
wat luzernehooi in verstrekt. Gemiddeld bleven 
de uitlopen met een wroetbak schoner dan de 
uitlopen zonder wroetbak. De wroetbakken  
werden goed gebruikt om in te wroeten en in te 
liggen. Toch gebruikten de varkens in sommige 
hokken de wroetbak helaas als mestruimte. Een 
wroetbak is moeilijker schoon te maken dan een 
stuk dichte vloer. De conclusie was dat activiteit 
op de dichte vloer goed was om deze vloer 
schoon te houden, maar niet in de vorm van 
deze wroetbak met zijwanden.
Sturen mestgedrag voorkomt  spoelworminfectie niet
Het mestgedrag van biologische vleesvarkens is in een groot hok goed te sturen met de juiste plaatsing 
van lignest, voerbak, drinkbak en buitenuitloop. Maar ook met het verminderen van het contact met de 
mest en het schoonspuiten van de uitloop vermindert het aantal spoelworminfecties niet.
O N D E R K O M E N S
In een relatief open stal is 
een lignest met onderkomen 
noodzaak, vooral in de eerste 
maanden na opleg.
Foto: ASG
W R O E t b A K
De wroetbakken worden goed 
gebruikt om in te liggen en te 
wroeten.
Foto: ASG
Halverwege schoonspuiten
In het afgelopen jaar hebben we gekeken naar 
het effect van het schoonspuiten van de uitloop, 
10 weken na opleg van de biggen. De achterlig-
gende redenering was de volgende: in de prak-
tijk worden de biggen zonder spoelworminfectie 
opgelegd. Echter, in de schone hokken bevinden 
zich wat resterende spoelwormeieren die de big-
gen vanaf de eerste dag naar binnen krijgen. Na 
zo’n 6 weken zijn de wormen die zich hebben 
ontwikkeld uit deze eieren volwassen en produ-
ceren ze zelf eieren. Deze eieren hebben mini-
maal 4 weken nodig om infectieus te worden. 
Dus, minimaal 10 weken nadat de biggen in de 
hokken zijn gebracht is herbesmetting mogelijk. 
Als de hokken grondig worden gereinigd (alle 
eieren verwijderd) zijn er daarna pas weer na  
4 vier weken infectieuze eieren. Als de biggen 
die dan opnemen, komen de wormen niet meer 
toe aan eiproductie, doordat de dieren dan al 
richting slachthuis zijn afgevoerd.
Om het effect te kunnen zien, was de helft van 
de varkens bij opleg besmet en de andere helft 
niet. Als de onbesmette varkens in de mest en 
aan de slachtlijn nog steeds vrij waren van eitjes 
in de mest en gezonde levers hadden, dan was 
de methode succesvol. De varkens uit de schoon-
gespoten hokken hadden echter net zoveel pro-
blemen met spoelworminfecties als de varkens 
uit de niet-schoongespoten hokken. Het vermin-
deren van contact met besmette mest werkt dus 
onvoldoende. 
Spoelworm
De spoelworm is een lastige klant in de varkens-
houderij en daarom krijgen bijna alle varkens in 
Nederland antiwormmiddelen toegediend. Bio-
logische varkenshouders proberen weinig medi-
cijnen te gebruiken en zoeken naar preventieve 
behandelingen. De huidige preventieve methoden 
zijn nog niet afdoende, zodat de antiwormmid-
delen voorlopig nog wel nodig blijven. Spoel-
wormen zorgen voor slechtere technische resul-
taten, een verminderd welzijn, verhoogde kans 
op longaandoeningen en afgekeurde levers op 
het slachthuis.
Dat de bestrijding van spoelworminfecties zo 
lastig is, hangt samen met twee belangrijke 
eigenschappen van de worm: allereerst produ-
ceren de vrouwelijke wormen een gigantische 
hoeveelheid eieren (tot wel een half miljoen  
per dag!), daar komt als tweede factor bij dat  
de eieren lang in leven blijven (variërend van 
minimaal 6 maanden tot enkele jaren).
V-focus  oktober  200834
V A R K E N S  &  P L U I M V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
Centrale 
gang
Onderkomen
Voerbakken
250 cm 305 cm 160 cm 160 cm 160 cm
Dichte vloer
helling 2%
Binnenruimte Buitenuitloop
Betonrooster
(verhoogd)
Betonrooster
(vlak)
Mestplek
Drinkbak
Ruwvoer/
wroetbak/
activiteit
26
0 
cm
17
5 
cm
43
5 
cm
Drinkbak
 Plattegrond van een hok voor vijftien biologische vleesvarkens met een ideale route van liggen, eten, drinken tot en met mesten.
Figuur 1 
Dat vormt ook de mogelijke verklaring van het 
falen van het grondig schoonmaken. Het 
schoonmaken zal het merendeel van de eitjes 
wel hebben verwijderd, maar een paar resterende 
eitjes kunnen weer het hele hok besmetten. 
Ontwormen
De beste methode van aanpak lijkt een combinatie 
van grondig schoonmaken en toepassing van 
ontwormingsmiddelen. Het schoonmaken dient 
dan om de hoeveelheid wormeieren te verminde-
ren en de ontworming is nodig om de wormen te 
doden die zich hebben ontwikkeld uit de aan de 
schoonmaak ‘ontsnapte’ eieren. De ontwormings-
middelen dienen wel op strategische tijdstippen 
te worden toegediend. Uitgaande van een periode 
van 6 weken tussen opname van besmettelijke 
eieren en het verschijnen van eieren in de mest 
is een behandeling op 5 weken, op 10 weken en 
eventueel op 15 weken afdoende om eiproductie 
door de wormen te voorkomen. Een ontwormings-
middel dat via het drinkwater wordt toegediend 
verdient hierbij de voorkeur, omdat dit de meeste 
kans biedt op voldoende opname van ontwormings-
middel. Dit regime dient men wel enkele jaren 
vol te houden vanwege de lange levensduur van 
de infectieuze eieren.


Sturen mestgedrag voorkomt spoelworminfectie niet

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available