Edith Lammerts van Bueren (Louis Bolk Instituut) gaf na een uiteenzetting van de uitgangspunten van de biologische landbouw een inleiding over de co-existentie van de biologische sector met GG-gewassen. De Commisie Co-existentie buigt zich hierover in de gewassen maïs, aardappel en suikerbiet. Men wil in een convenant duidelijke afspraken maken, maar het proces is nog (lang) niet afgeron

Lammerts Van Bueren, E.

Dutch

Wageningen Yield 

Pagina 75Gewasbescherming  jaargang 39, nummer 2, maart 2008
Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
[N
AJ
AA
RS
VE
RG
AD
ER
IN
GIs co-existentie van de 
biologische en gangbare 
landbouw met genetisch 
gemodificeerde gewassen 
mogelijk?
Edith Lammerts van Bueren
Louis Bolk Instituut, Hoofdstraat 24, 3972 LA Driebergen; 
e-mail: e.lammerts@louisbolk.nl
Tegenover de maakbaarheid van de landbouw 
met genetische gemanipuleerde gewassen 
(GMO’s) profileert de biologische landbouw 
zich als een meer natuurlijke landbouw. Het 
concept van natuurlijkheid zoals dat in de 
biologische landbouw gehanteerd wordt omvat 
drie benaderingen: de geen-chemie benadering, 
de agro-ecologische benadering en de benade-
ring vanuit respect voor de integriteit van het 
leven (Verhoog et al., 2003). Deze benaderin-
gen vloeien voort uit centrale waarden van de 
biologische landbouw. Omdat waarden cultuur- 
en tijdgebonden zijn, heeft de International 
Federation for Organic Agriculture Movements 
(IFOAM) als wereldkoepelorganisatie voor 
biologische landbouw de waarden van de bio-
logische landbouw onlangs herijkt en geherfor-
muleerd in de vorm van vier principes: principle 
of health, ecology, fairness and care (Luttikholt, 
2007). De regelgeving voor de certificering in de 
landbouw is een uitdrukking van deze waarden.
In 1994 heeft IFOAM besloten dat in de biolo-
gische landbouw geen GMO’s gebruikt mogen 
worden en de EU-verordening 2092/91 heeft 
dat in 1999 overgenomen. De achterliggende 
argumenten zijn onder te verdelen in drie 
categorieën: milieu- en gezondsheidsrisico’s, 
sociaal-ethische aspecten en de incompatibili-
teit met biologische principes van duurzaam-
heid (IFOAM World Board, 2002). Verhoog 
(2007) laat zien dat de eerste twee categorieën 
van argumenten zich op de gevolgen van GMO-
landbouw richten (ze zijn consequentialistisch). 
Deze zijn niet altijd overtuigend, omdat ze 
afhankelijk zijn van de stand van de wetenschap 
en dus tijdgebonden. De onverenigbaarheid 
van genetische modificatie als veredelings-
techniek (ongeacht of het gaat om trans- of 
cisgenese) met de waarden van de biologische 
landbouw, zoals het willen respecteren van de 
integriteit van de plant, is een steekhoudender 
(deontologisch) argument. Immers, de biologi-
sche landbouw is niet zozeer een product- als 
proces-gestuurde en -gecontroleerde landbouw 
(Lammerts van Bueren et al., 2003, 2007).
Maar is omwille van keuzevrijheid voor boer en 
consument het naast elkaar bestaan van gang-
bare, biologische en niet-GMO-landbouw (zgn. 
‘co-existentie’) in Nederland mogelijk? Daar-
toe heeft de Commissie Van Dijk in 2004 een 
convenant gesloten met alle betrokken partijen 
om tot afspraken te komen omtrent cruciale 
voorwaarden voor co-existentie. Vanwege de 
impasse rond het in te stellen schadefonds, is 
in het najaar van 2007 een motie in de Tweede 
Kamer aangenomen waarin staat dat de ver-
oorzaker moet betalen en dat bij onbedoelde 
contaminatie de wettelijke aansprakelijkheid bij 
de bron van contaminatie ligt.
De biologische sector neemt zelf ook maatre-
gelen om GMO-vrij te blijven door op termijn 
onafhankelijk te worden van gangbare inputs, 
zoals krachtvoer, mest en zaad, en door het sti-
muleren van biologische veredelingsprogram-
ma’s. Biologische landbouw streeft naar een 
veredeling die past binnen de gestelde normen 
en waarden om beter aangepaste rassen te 
verkrijgen. Het veredelingsonderzoek richt zich 
bijvoorbeeld op het ontwikkelen van selectiecri-
teria voor robuustheid, zoals verminderde vat-
baarheid voor ziekten en plagen, nutriëntenef-
ficiëntie, betere beworteling, en interactie met 
nuttige bodemorganismen zoals mycorrhiza’s.
De biologische landbouw pleit voor diversi-
ficatie van strategieën en een verbreding van 
de onderzoeksagenda zodat niet alle eieren in 
hetzelfde mandje gelegd worden!
Referenties
IFOAM World Board, 2002. Position on Genetic Engineering and 
Genetically Modified Organisms. PO1 IFOAM, Bonn, 4 pp.
Lammerts van Bueren, E.T., Struik, P.C., Tiemens-Hulscher M. & Ja-
cobsen, E., 2003. The concepts of intrinsic value and integrity of 
plants in organic plant breeding and propagation. Crop Science 
43: 1922-1929.
Lammerts van Bueren, E.T., Verhoog, H., Tiemens-Hulscher, M., 
Struik, P.C. & Haring, M.A., 2007. Organic agriculture requires 
process rather than product evaluation of novel breeding tech-
niques. NJAS Wageningen Journal of Life Sciences 54: 401-412.
Luttikholt, L.W.M., 2007. Principles of organic agriculture as formu-
lated by the International Federation of Organic Agriculture 
Movements. NJAS Wageningen Journal of Life Sciences 54: 
347-360.
Verhoog, H., 2007. Organic agriculture versus genetic engineering. 
NJAS Wageningen Journal of Life Sciences 54: 387-400.
Verhoog, H., Matze, M., Lammerts van Bueren E. & Baars, T., 2003. 
The role of the concept of the natural (naturalness) in organic 
farming. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 16: 
29-49.


Is co-existentie van de biologische en gangbare landbouw met genetisch gemodificeerde gewassen mogelijk?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS