Ouderen hebben vaak zorg nodig. Doordat het platteland sneller vergrijst dan andere gebieden neemt de vraag naar zorg hier sterker toe. Het tekort aan vrijwilligers op het platteland leidt ertoe dat de informele zorg en daardoor de leefbaarheid onder druk komen te staan. Voor het werven van potentiële vrijwilligers moeten vrijwilligersorganisaties en overheid voorwaarden creëren waardoor de potentiële vrijwilligers daadwerkelijk actief worden

Blaeij, A.T., de

Elst-van der Lans, M.W.M., van der

Vader, J.

Dutch

Name not available

Zorgen op het platteland

Wageningen Yield 

  
LEI, Agri
Monitor, juni 2008 pagina  1 
 
 
 
Zorgen op het platteland 
Arianne de Blaeij, Janneke Vader en Michelle van der Elst 
 
Een groot deel van de ouderen heeft hulp en zorg nodig. Dit percentage neemt toe met de leeftijd. Doordat 
het platteland ten opzichte van andere gebieden in Nederland sneller vergrijst, zal de vraag naar zorg hier 
sterker toenemen. Tegelijkertijd heeft het platteland een tekort aan vrijwilligers in de zorg. Hierdoor staat de 
informele zorg, en daardoor de leefbaarheid op het platteland, onder druk. Om potentiële vrijwilligers actief 
te krijgen moeten zowel de vrijwilligersorganisaties als de overheid voorwaarden creëren waardoor deze 
groep vrijwilligers actief wordt. Het artikel beperkt zich tot de zorgverlening door vrijwilligers. Een mogelijk 
tekort aan professionele zorg wordt niet besproken.  
 
Ontwikkelingen op het platteland 
Het platteland vergrijst sneller dan andere gebieden in Nederland. Jongeren trekken weg en vutters en 
gepensioneerden verhuizen naar het platteland. De komst van deze groep jongere ouderen levert op termijn 
een relatief grote groep 80
plussers op. De vraag naar zorg zal op het platteland daardoor sterker stijgen 
dan gemiddeld. Een groot deel van de geleverde zorg wordt ingevuld door vrijwilligers. Voorbeelden hiervan 
zijn rondbrengen van maaltijden, vervoersdiensten en huisbezoeken om sociaal isolement te voorkomen.  
Landelijk gezien is er een tekort aan vrijwilligers. Op het platteland is dit tekort over het algemeen kleiner 
dan gemiddeld. Dit geldt niet voor de sector zorg en hulpverlening: 37% van de organisaties op het 
platteland geeft aan een tekort aan vrijwilligers te hebben, een percentage dat vergelijkbaar is met het 
landelijk tekort. Door de relatief sterke vergrijzing zal de vraag naar vrijwilligerswerk in de zorg op het 
platteland snel groter worden. Lange tijd was het op het platteland aanwezige sterke sociale netwerk een 
belangrijke bron van vrijwilligers. Maar, net als in de meer stedelijke gebieden, is ook hier deelname aan 
vrijwilligerswerk onderhevig aan diverse maatschappelijke ontwikkelingen zoals individualisering, 
arbeidsparticipatie van vrouwen en ontkerkelijking. Mensen hebben hierdoor minder tijd en hun 
tijdsbesteding wordt steeds minder bepaald door traditionele overwegingen en gewoontes. Deelname aan 
vrijwilligerswerk komt hierdoor onder druk te staan. 
 
Huidige stand van zaken bij vrijwilligersorganisaties 
Uit interviews met een aantal vrijwilligersorganisaties (de Zonnebloem en locale unies van vrijwilligers 
(UVV's)) blijkt dat er nog voldoende aanbod van vrijwilligers is om aan de bestaande vraag te voldoen. 
Nieuwe projecten kunnen echter niet altijd worden ingevuld. Vrijwilligers zijn erg trouw waardoor het aantal 
stabiel is. Dit betekent wel dat de leden steeds ouder worden. De gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers ligt 
bij alle organisaties rond of boven de 60. Typerend hierbij is de opmerking: 'de lijst van 5 jaar terug is niet 
veranderd, buiten het feit dat de mensen 5 jaar ouder zijn geworden.' Enkele UVV's gaven aan dat er zelfs 
80
plussers actief zijn als vrijwilliger. Het merendeel van de vrijwilligers binnen deze organisaties is vrouw. 
De meeste organisaties hebben moeite met het vinden van nieuwe vrijwilligers, en vooral met het vinden van 
'jonge' vrijwilligers (onder de 50 jaar) en mannen. Als belangrijkste redenen hiervoor worden genoemd: 
verminderde beschikbaarheid van vrouwen door toegenomen arbeidsparticipatie, 55
plussers hebben 
tegenwoordig meer verplichtingen dan vroeger (onder andere het oppassen op de kleinkinderen) en mensen 
willen zich over het algemeen minder binden aan vrijwilligerswerk.  
 
 
 
  
LEI, Agri
Monitor, juni 2008 pagina  2 
Toekomst 
Vrijwilligersorganisaties zien de toekomst wat betreft het aanbod van vrijwilligers somber in. Het 
vrijwilligersbestand zal verder vergrijzen en er zal weinig nieuwe aanwas zijn. Daarnaast zullen nieuwe 
vrijwilligers waarschijnlijk andere eisen stellen dan de huidige, zoals meer vrijblijvendheid, kortlopende 
projecten, minder inzet van uren en minder animo voor bestuursfuncties. Aan de andere kant merken de 
organisaties nu al dat de vraag naar vrijwilligerswerk toeneemt. Naast de toename van het aantal ouderen 
op het platteland, is de oorzaak hiervan het feit dat activiteiten die vroeger door betaald personeel werden 
uitgevoerd nu door vrijwilligers worden gedaan. De gesprekspartners verwachten dat een gat tussen 
zorgvraag en aanbod tot een afnemend sociaal contact onder ouderen zal leiden. Ook zullen ouderen 
minder buiten komen en minder activiteiten, zoals kerkbezoek, kunnen ondernemen.  
  
Conclusie en aanbevelingen 
Voor veel ouderen is zorgaanbod van vrijwilligers van groot belang. Door een toenemende vraag naar zorg 
op het platteland, zal ook de vraag naar vrijwilligers stijgen. Om het platteland leefbaar te houden voor 
zorgvragers zal deze toenemende vraag ingevuld moeten worden. Hiervoor moeten voorwaarden gecreëerd 
worden, onder andere door vrijwilligersorganisaties en overheid, waardoor potentiële vrijwilligers actief gaan 
worden. Bij een toenemende vraag naar en afnemend aanbod van zorg op het platteland is het van belang 
om met minder vrijwilligers meer vragers te bereiken. Dit kan door te zoeken naar logistieke oplossingen. 
Buurtcentra spelen hierbij een belangrijke rol. In buurtcentra kunnen meerdere ouderen elkaar ontmoeten, 
waardoor er minder één op één contact nodig is en er dus minder vrijwilligers per vrager nodig zijn. Bij het 
gebruik van buurthuizen is het wel noodzakelijk om rekening te houden met het vervoer er naar toe. Vervoer 
is vooral op het platteland niet altijd voorhanden. Doordat de nieuwe generatie vrijwilligers aangeeft niet aan 
vrijwilligerswerk vast te willen zitten, moet gezocht worden naar mogelijkheden die hierbij aansluiten. Het 
inzetten van vrijwilligers voor kortlopende projecten, zodat de vrijwilligers per keer (of eenmalig) kunnen 
aangeven wanneer ze tijd hebben om het werk uit te voeren, is één zo'n mogelijkheid. Dit vergt wel enige 
organisatie en flexibiliteit binnen de vrijwilligersorganisatie. Een andere mogelijkheid is om bedrijven aan te 
moedigen meer te doen aan vrijwilligerswerk. Zo kunnen ze de vrijwilligersorganisatie sponsoren. Verder kan 
door het oppoetsen van het imago van vrijwilligerswerk het draagvlak ervoor toenemen. Kennismaking met 
het doen van vrijwilligerswerk in de vorm van maatschappelijke stages en media
aandacht kan hier een 
bijdrage aan leveren.  
 
Meer informatie: 
Rapport 2008
038 Een zorg(e)loze oude dag op het platteland 
 
 


Zorgen op het platteland

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield