Sinds enkele jaren komt in ons land een merkwaardige rolling van de topbladeren in 'zetmeel-, poot-, en consumptieaardappelen voor. In 1968 werd men hiermee voor het eerst geconfronteerd in Zeeuws-Vlaanderen. Over aardappeltopluis, symptomen en bestrijding, toen en n

Bus, C.B.

Goud, J.C.

Dutch

NARCIS 

Veertig jaar geleden nieuw : toprol in aardappelen

Wageningen Yield 

Pagina 4 Gewasbescherming  jaargang 40, nummer 1, februari 2009
[A
R
T
I
K
E
L
Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
Veertig jaar geleden nieuw: 
toprol in aardappelen
Jan-Kees Goud1, 2 en Kees Bus3
1 KNPV
2 Laboratorium voor Fytopathologie, Wageningen Universiteit 
3 Praktijkonderzoek Plant & Omgeving
 
 
Twee fragmenten uit een artikel uit het eerste nummer van Gewasbescherming. Het betrof een enquête 
onder aardappeltelers over het vóórkomen van toprol in hun gewassen.
Pagina 5Gewasbescherming  jaargang 40, nummer 1, februari 2009
Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
[A
R
T
I
K
E
L
Toen
In de enquête werd gevraagd naar rassen, poot-
datum, grondsoort, voorvrucht, bemesting en 
de toepassing van bestrijdingsmiddelen tegen 
Phytophthora. Deze factoren waren geen van alle 
van invloed. Er werd wel een verband gerap-
porteerd tussen het vóórkomen van luizen (zie 
boven) en toprol. Ook kon op basis van de gege-
vens een duidelijk advies gegeven worden over 
het bespuiten van het gewas met parathion in de 
tweede helft van juni.
In de tussentijd
Aardappeltopluis
Toprol was destijds een voor Nederland nieuw 
probleem. Het wordt veroorzaakt door de aard-
appeltopluis (Macrosiphum euphorbiae), een 
grote luis, groen tot rood van kleur die vroeg in 
het aardappelgewas verschijnt. Aardappeltoplui-
zen kwamen ook al voor 1967 in Nederland voor. 
Uit onderzoek in het begin van de jaren zeventig 
bleek dat het verschijnsel kon worden opgeroe-
pen door een bepaalde stam van de aardappel-
topluis en niet door een andere. Mogelijk is in de 
jaren zestig deze stam gaan overheersen (Sche-
pers, 1974, 1983).
Symptomen
Waarschijnlijk worden symptomen veroorzaakt 
door een toxine dat door de luizen in het blad 
wordt gebracht. Hierdoor verstoppen de zeefva-
ten en hopen zich assimilaten op, waardoor het 
blad naar boven gaat krullen en aan de randen 
necrotisch wordt (Schepers, 1983; Veen, 1985). 
Het opkrullen van bladeren bij aardappelen kan 
ook veroorzaakt worden door bladrolvirus, Rhi-
zoctonia en overmatig gebruik van chloor, maar 
de aantasting blijft doorgaans beperkt tot de bo-
venste bladeren. Er lijken duidelijke rasverschil-
len te bestaan met betrekking tot de vatbaarheid 
voor toprol. 
Bestrijding
Toprol is te voorkomen door de aardappeltopluis 
te bestrijden, maar een schadedrempel is moei-
lijk aan te geven. Aardappeltopluizen komen 
vaak sterk pleksgewijs voor en als ze zichtbaar 
worden is het vaak al te laat om opbrengstschade 
te voorkomen. Daarom luidde en luidt het onbe-
vredigende advies om in streken waar toprol een 
probleem vormt in de eerste of tweede week van 
juni een gewasbespuiting met een luisdodend 
middel uit te voeren. Door zo een vroege bespui-
ting wordt de populatieopbouw van de aardap-
peltopluis afgebroken en is ook vaak de schade 
aan natuurlijke vijanden door het vroege tijdstip 
in de gewasontwikkeling nog gering. 
Aardappeltopluis, foto copyright: Koppert Biological Systems
Pagina 6 Gewasbescherming  jaargang 40, nummer 1, februari 2009
[A
R
T
I
K
E
L
Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
Toprol in aardappel
Nu
Het verschijnsel toprol wordt in Nederland 
steeds minder waargenomen en steeds meer 
milieubewuste aardappeltelers voeren geen 
preventieve luisbestrijding meer uit. Zij doen 
dit niet meer ondanks dat er momenteel nog 
goedkope insecticiden beschikbaar zijn. In 
belangrijke aardappelproductiegebieden elders 
in de wereld, bijvoorbeeld in Maine, USA is de 
aardappeltopluis nog wel een groot probleem 
(Narayandas & Alyokhin, 2006), mede omdat  
hij een vector is van bladrolvirus en aardappel 
Y-virus, zij het veel minder efficiënt dan de 
groene perzikluis (Radcliffe & Ragsdale,  
2002). 
Referenties
Bus CB (1994) Toprol. In: Aardappelziektenboek, ziekten, plagen en 
gebreken (eds. van der Zaag DE et al.), Aardappelwereld BV, Den 
Haag: 120-121
Narayandas GK & Alyokhin AV (2006) Interplant movement of potato 
aphid (Homoptera: aphididae) in response to environmental 
stimuli. Environmental Entomology 35: 733-739
Radcliffe EB & Ragsdale DW (2002) Aphid-transmitted Potato viruses: 
the importance of understanding vector biology. American Jour-
nal of Potato Research 79: 353-386
Schepers A (1974) Toprol, Jaarverslag 1974, Proefstation voor de Ak-
kerbouw, publicatie 19: 53
Schepers A (1983) Toprol bij aardappelen, Bedrijfsontwikkeling 14: 
735-738
Veen BW (1985) Photosynthesis and assimilate transport in potato 
(Solanum tuberosum) cultivar Bintje with top-roll disorder 
caused by the aphid Macrosiphum euphorbiae. Annals of Applied 
Biology 107: 319-324
Toen en nu:
Duidelijk was in dit artikel de praktische insteek: 
zowel in de enquête als in de conclusies. Opval-
lend is dat er totaal geen hypothesen genoemd 
worden over mogelijke oorzaken van toprol. Op-
vallend is ook dat het artikel wel resulteert in een 
adequate maatregel, die jarenlang is toegepast.


Veertig jaar geleden nieuw : toprol in aardappelen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available