Om een goed beeld te krijgen van de plaatsen waar risico's zitten in de verwerking van hyacinten is de afgelopen jaren onderzoek door PPO gedaan. Vooral sorteren en vallen blijken belangrijke stimulansen voor de ontwikkeling van een Erwinia-aantasting. Verder werd duidelijk dat partijen soms al latent flink met Erwinia besmet kunnen zij

Dees, R.H.L.

Doorn, J., van

Korsuize, C.A.

Leeuwen, P.J., van

Martin, W.S.

Vreeburg, P.J.M.

Dutch

Wageningen Yield 

• BLOEMBOLLENVISIE • 9 april 2009
9 april 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
• BLOEMBOLLENVISIE • 9 april 2009
9 april 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
22
• BLOEMBOLLENVISIE • 9 april 2009
9 april 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
• BLOEMBOLLENVISIE • 9 april 2009
9 april 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
23
Het plotseling leeglopen van partijen hyacintenbollen vormt al een aantal jaren een aanzienlijk probleem. Uit 
onderzoek is gebleken, dat Erwinia deels via 
versmering tijdens het rooien en verwerking in 
de bollen kan terecht komen, maar dat latente 
besmetting in partijen wel eens de belangrijk-
LOPEND ONDERZOEK
Momenteel ligt bij PPO in onderzoek het vol-
gen van wel en niet besmette bollen bij het 
hollen en snijden, om het e ect van eventuele 
Erwiniabesmetting vast te stellen. Ook het zeer 
snel drogen na rooien van hyacintenbollen en 
het e ect hierbij op het ontstaan van leeglopers 
wordt onderzocht. Ook wordt onderzocht of er 
resistentie bestaat bij dahlia- en Zantedeschi-
acultivars. Tenslotte wordt onderzocht welke 
soorten van Erwinia chrysanthemi (het agres-
sieve rot) nu in de bloembollen voorkomen om 
deze sneller te kunnen opsporen. In samenwer-
king met de BKD en PPO gaat de NAK dit jaar 
een pilot experiment uitvoeren naar de toepas-
sing van een grootschalige laboratoriumtoets 
om Erwinia in verdachte partijen aan te tonen. 
Lees hier meer over in het andere artikel, dat 
op pagina 20 en 21 staat. 
AGRESSIEF SNOT EN STRESS
Wanneer wordt Erwinia actiever en agressie-
ver? Men denkt dat door beschadiging of stress 
van de bol of plant eventueel latent aanwezige 
Erwinia actiever wordt. Deze gaan dan enzy-
men produceren, waardoor de celwanden van 
de hyacintenbol oplossen. Zo komt meer voed-
sel vrij waardoor Erwinia zich sneller kan ver-
menigvuldigen: een soort kettingreactie dus. 
Door de bol stress te geven door deze te mis-
handelen door mechanische schokken of tem-
peratuurverhoging (of combinaties hiervan) 
verwachten we dat eventuele aanwezige Erwi-
nia gestimuleerd wordt om actiever te worden 
en zo zichtbaar wordt in partijen bollen door 
leeglopers of rottende bollen. Door een steek-
proef van bijvoorbeeld 200 bollen te nemen 
kan het percentage ziek in een partij worden 
geschat. 
STRESSTOETSEN 
Een manier om op het bedrijf partijen hyacin-
ten te beoordelen op aanwezig (latent) Erwinia 
is het geven van stress door de bollen te bescha-
digen. Dit kan op verschillende manieren: sor-
teren, laten vallen van grote hoogte of heen en 
weer schudden in een gaasbak. Door de bollen 
Tekst: Joop van Doorn, Peter Vreeburg, 
Robert Dees, Wendy Martin, 
Paul van Leeuwen en André Korsuize 
Foto’s: PPO Bloembollen , DLV
In de bloembollensector zijn nog veel problemen met Erwinia 
in hyacint. Het achterhalen hoe sterk Erwinia aanwezig is in een 
partij bollen is van groot belang. Om die reden wordt gewerkt 
aan laboratoriumtoetsen om Erwiniasoorten gemakkelijk aan te 
kunnen tonen. Om op bedrijven zelf een inschatting te maken 
op percentages (latent) zieke bollen werkt PPO aan een praktijk-
toets. Zo is het mogelijk om op een eenvoudige manier via steek-
proeven hyacintenbollen te testen op aanwezigheid van bacte-
rierot, veroorzaakt door Erwinia.
Bedrijfspraktijktoets op Erwinia in hyacint: geef de bol stress!
ONDERZOEK
‘Sorteren gaf met ingepakte 
bollen (geen kans op 
versmering) een duidelijk 
e ect en de aantasting nam 
toe na meer keren sorteren’
vooraf apart in een plastic zakje te verpakken 
wordt voorkomen dat nieuwe besmettingen via 
versmering bij het sorteren en vallen optreden. 
Tijdens de bewaring bij hoge temperatuur na 
deze stress kan een latente besmetting zicht-
baar worden als een leeglopende bol. 
RESULTATEN
In de tabel zijn de verschillende (mis-) han-
delingen beschreven. Er zijn per behandeling 
50 hyacintenbollen gebruikt van een besmette 
partij ‘Aiolos’. Zonder mechanische stress (sor-
teren) werd alleen bij 30°C één bol aangetast.
Sorteren gaf met ingepakte bollen (geen kans 
op versmering) een duidelijk e ect en de aan-
tasting nam toe na meer keren sorteren. Het 
driemaal laten vallen en tienmaal schudden in 
een gaasbak gaf minder aantasting in vergelij-
king met driemaal sorteren. De op het oog nog 
gezonde bollen bleken uiteindelijk dus voor 
ruim 30% latent besmet te zijn. Na het sorteren 
duurde het 6 dagen bij 30°C voordat dit duide-
lijk was te zien. De aantasting was na 3 dagen 
nog vaak beperkt tot de bolneus. Na bewaring 
bij 25°C duurde het veelal langer voor een aan-
tasting duidelijk zichtbaar was en was de aan-
tasting vaak toch iets lager. Na 10 dagen veran-
derde er niet veel meer in de waarnemingen; 6 
dagen lijkt dus voldoende om eventuele Erwi-
niabesmetting vast te stellen.
TOETS VERDER VERBETEREN
Vervolgonderzoek richt zich op het verder 
verbeteren van deze toets. Een van de vragen 
hierbij is, of er straks binnen de toets onder-
scheid gemaakt kan worden tussen een laten-
te besmetting met de agressievere Erwinia 
chrysanthemi (Dickeya) of de mildere Erwi-
nia carotovora (Pectobacterium). Mogelijk kan 
dit door de temperaturen te variëren of door de 
behandelde bollen bij een hogere temperatuur 
te bewaren na de beschadiging.
Om te zien welke type Erwinia aanwezig is en 
of alle bollen ook ziek worden die besmet zijn, 
zal ter controle deze stresstoets in het onder-
zoek gecombineerd worden met de laboratori-
umtoets: DNA-toetsing van monsters. Bij dahlia 
lijkt een ander type stresstoets (vochtig wegleg-
gen bij hoge temperatuur) ook goed te werken. 
Een tweede proef in dit voorjaar moet aange-
ven of deze toets bruikbaar is voor de praktijk.
Het uiteindelijke doel van de uitvoering van 
zowel stresstoetsen als laboratoriumtoetsen is 
om de bollenkraam op te schonen. Deze toet-
sen zullen moeten leiden tot een drastische 
vermindering van het rotprobleem.
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het 
Productschap Tuinbouw.
Dit is het beeld dat de afgelopen jaren in sommige partijen massaal optrad: bollen die in de 
bewaring geheel leeglopen
Sorteerband met apart in plastic verpakte hyacintenbollen om versmering bij de stresstoets te 
voorkomen
ste factor kan zijn. Er komen partijen voor die 
ogenschijnlijk gezond zijn, maar al snel leeg-
lopers laten zien als de omstandigheden voor 
Erwinia gunstig zijn, bijvoorbeeld bij bescha-
diging en vocht. Een gezonde partij hyacin-
ten, zonder latente besmetting, toont geen rot 
ondanks verwerken, spoelen en hardhandige 
behandeling! Een schrale troost is, dat de poot-
aardappelsector ook problemen heeft met 
Erwinia. Samen met de aardappelsector en 
andere onderzoekers werkt PPO binnen het 
Deltaplan Erwinia aan het Erwiniaprobleem.
Resumé
Om een goed beeld te krijgen van de plaatsen waar de risico’s zitten in de verwerking van 
hyacinten is de afgelopen jaren onderzoek door PPO gedaan. Vooral sorteren en vallen blij-
ken belangrijke stimulansen voor de ontwikkeling van een Erwinia-aantasting. Verder werd 
duidelijk dat partijen soms al latent fl ink met Erwinia besmet kunnen zijn.
Tabel 1. Sorteertoets onder verschillende condities. Driemaal sorteren en wegleggen van 
50 bollen per behandeling bij hoge temperatuur (30°C) toont het agressieve snot het beste.


Bedrijfspraktijktoets op Erwinia in hyacint : geef de bol stress!!

Name not available

Bedrijfspraktijktoets op Erwinia in hyacint : geef de bol stress!!

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available