Het vreemde vermogen op agrarische bedrijven is tussen 2002 en 2007 met 33% gestegen tot bijna 550.000 euro per bedrijf. Gemiddeld genomen wordt ongeveer een derde van het balanstotaal gefinancierd met vermogen verstrekt door derden. De glastuinbouwbedrijven hebben met gemiddeld circa 1 miljoen euro de grootste schulde

Meulen, H.A.B., van der

Dutch

Wageningen Yield 

  
LEI, Agri
Monitor, juni 2008 pagina  1 
 
 
 
 
Vreemd vermogen per land en tuinbouwbedrijf sterk toegenomen 
Harold van der Meulen 
 
Het vreemde vermogen op agrarische bedrijven is tussen 2002 en 2007 met 33% gestegen tot bijna 
550.000 euro per bedrijf. Gemiddeld genomen wordt ongeveer een derde van het balanstotaal gefinancierd 
met vermogen verstrekt door derden. De glastuinbouwbedrijven hebben met gemiddeld circa 1 miljoen euro 
de grootste schulden. 
 
Langlopende leningen 
Vreemd vermogen wordt op de balans onderverdeeld in langlopende en kortlopende schulden. Het door een 
eventuele verpachter ingebrachte vermogen wordt trouwens niet bij het vreemd vermogen gerekend. Het 
merendeel, inmiddels bijna 90% van het vreemde vermogen, is lang vreemd vermogen. Dit betreft leningen 
met een looptijd langer dan een jaar, vooral van banken en in mindere mate ook van familieleden. Onder het 
lang vreemd vermogen valt ook het gebruikte deel van de kredieten, waarover ondernemers naar behoefte 
 
tot een bepaald maximum 
 kunnen beschikken en waarbij geen aflossingsplannen zijn opgesteld. Gemiddeld 
is het bedrag aan lang vreemd vermogen per bedrijf in het begin van 20071 490.000 euro, tegenover ruim 
350.000 euro in 2002. De toename van externe financiering wordt onder andere veroorzaakt door het 
schaalvergrotingsproces, vervanging van arbeid door kapitaal, investeringen op het gebied van 
duurzaamheid (milieu en dierenwelzijn) en herfinanciering. Herfinanciering is nodig wanneer kapitaal uit de 
land
 en tuinbouw afvloeit, zoals bij bedrijfsopvolging. 
 
Glastuinbouwbedrijven lenen het meest 
De glastuinbouwbedrijven hebben begin 2007 met gemiddeld 800.000 euro de hoogste langlopende 
schulden. Binnen deze sector is de toename van 70% over de afgelopen vijf jaar ook het sterkst geweest. 
Vooral bij de glasgroentebedrijven is die toename sterk, onder andere door vestiging van grote bedrijven op 
nieuwe locaties buiten het Westland. Ook in de akkerbouwsector is de toename van langlopende schulden in 
de afgelopen vijf jaar bovengemiddeld (+ 48%). Akkerbouwbedrijven hebben begin 2007 gemiddeld ruim 
380.000 euro aan geleend geld (figuur 1). Op varkensbedrijven is de gemiddelde toename in langlopende 
schulden tussen 2002 en 2007 met 10% het geringst. Daar staat echter een sterkere stijging eind jaren 
negentig tegenover. Door slechte resultaten in de periode 2001
2003 was er weinig financiële ruimte voor 
investeringen. De relatief goede resultaten in de daaropvolgende jaren zijn deels gebruikt om met eigen 
middelen te investeren en bestaande schulden af te lossen.  
 
Aandeel familieleningen daalt 
Het aandeel van langlopende leningen van familieleden is de afgelopen vijf jaar verder gedaald van 10 naar 
8% tot gemiddeld 38.500 euro in 2007. In 1975 maakten familieleningen nog ruim een kwart uit van het 
lang vreemd vermogen. Als mogelijke verklaring wordt wel genoemd de toenemende verzakelijking in de 
samenleving die vooral zichtbaar is bij bedrijfsoverdracht. Het aandeel van de familieleningen is met 16% het 
hoogst in de akkerbouw. 
 
                                                 
1
 Het betreft hier het einde van het boekjaar 2006 (31 december 2006) dat gelijk is gesteld aan het begin van 
2007 (1 januari 2007).  
  
LEI, Agri
Monitor, juni 2008 pagina  2 
Kortlopende leningen 
Kort vreemd vermogen op een bedrijf omvat alle schulden die binnen een jaar moeten worden terugbetaald. 
Dit betreft vooral lopende schulden bij toeleveranciers en negatieve saldi op de rekening courant bij banken. 
Het gemiddelde bedrag aan kortlopende schulden is bijna 60.000 euro, 11% van het vreemd vermogen. In 
2002 bedroeg dit percentage nog 14%. In de glastuinbouw maken de kortlopende schulden bijna 20% uit 
van de totale schulden. Dit hogere aandeel wordt mede veroorzaakt door het teeltseizoen, waarbij in het 
najaar kosten voor plantmateriaal worden gemaakt en pas enkele maanden later de opbrengsten worden 
gerealiseerd. 
 
Figuur 1 Ontwikkeling van het totaal aan vreemd vermogen, gemiddeld per 
bedrijf, naar bedrijfstype, 20022006 (de gegevens hebben 
betrekking op het einde van de boekjaren (31 december)) 
 
Bron: Informatienet 
 
Recente ontwikkelingen 
Uit recente cijfers van de Rabobank, de grootste financier in de land
 en tuinbouw, blijkt dat in 2007 de 
kredietverstrekking met gemiddeld 10% is toegenomen tot 25,8 miljard euro. De sterkste toename in 
kredietverstrekking wordt waargenomen in de glastuinbouw, + 21% tot ruim 5,1 miljard euro (Bron: 
Rabobank, 2008; mondelinge mededelingen). De grote investeringsbereidheid in de glastuinbouw blijkt ook 
uit cijfers van brancheorganisatie AVAG: er worden op meer dan 500 ha nieuwe kassen gebouwd. Ook de 
varkenshouderij laat na jaren van stabilisatie weer een forse groei van het financieringsvolume zien. 
 
Lage rentestand maakt vreemd vermogen goedkoper 
De toegenomen schulden aan derden duiden niet direct op een gevaar voor de financiële gezondheid van de 
bedrijven. De solvabiliteit is de laatste jaren niet gedaald en ligt gemiddeld rond de 65%. Het aantrekken van 
nieuwe leningen is door de banken aan grenzen gebonden. Kredietverstrekkers verlangen een goede 
onderbouwing van de ontwikkelingen van de verwachte kasstroom om aan toekomstige rente
 en 
aflossingsverplichtingen te kunnen voldoen. Daarnaast zijn voor hen ook zekerheden van belang om te 
0
200
400
600
800
1.000
1.200
2002 2003 2004 2005 2006
Euro (x 1.000)
Melkvee Varkenshouderij
Glastuinbouw Akkerbouw
Gemiddeld land
 en tuinbouw
  
LEI, Agri
Monitor, juni 2008 pagina  3 
dienen als buffer voor het opvangen van jaarlijkse schommelingen in bedrijfsresultaten. De afgelopen vijf jaar 
is de betaalde rente licht gestegen tot gemiddeld 19.000 euro per bedrijf. Deze stijging is veel kleiner dan 
de toename van de schulden. De relatief lage rentestand van de afgelopen jaren heeft het aantrekken van 
vreemd vermogen 'goedkoper' gemaakt.  
 
 
 
 
 
 


Vreemd vermogen per land- en tuibouwbedrijf sterk toegenomen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available