De zorgvraag is zeer divers. Op een zorgboerderij wordt daarom zorg geboden in de vorm van dagbesteding, arbeidsintegratie, wonen of behandeling. Om goed in te kunnen spelen op de behoeften van de deelnemers, past de zorgboer(in) bovendien zijn werkwijze en bedrijfsvoering aan. In dit artikel een overzicht van de aanpassingen die zorgboeren deden op hun bedrijve

Caron-Flinterman, J.F.

Diepen, A., van

Ferwerda-van Zonneveld, R.T.

Oosting, S.J.

Schoone, M.

Dutch

van Diepen, A.

NARCIS 

Zorgboer past werkwijze en bedrijfsvoering aan

Wageningen Yield 

V-focus  augustus  200934
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  augustus  2009 35
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
Managementaanpassingen
De zorgboer past zijn bedrijfsvoering aan op  
de behoeften van de deelnemers. Dagstructuur, 
ritme, voorspelbaarheid en duidelijkheid zijn 
belangrijk voor de deelnemers. Op alle zorgboer-
derijen is een duidelijke dagstructuur met pau-
zes op vaste tijden. Omdat duidelijkheid belang-
rijk is, vertelt de zorgboer precies wat iemand 
moet doen, hoe hij het moet doen, waar het 
moet gebeuren en met wie hij het moet doen. 
Voor kinderen met ASS en deelnemers met een 
verstandelijke beperking bestaan de taken uit 
afgebakende kleine klussen. De deelnemers voor 
reïntegratie krijgen langdurige klussen aangebo-
den. Bij een aantal klussen, met name de wat 
grotere klussen, laat de zorgboer deelnemers in 
groepjes werken. Voor deelnemers voor reïnte-
gratie wordt daarbij gewerkt aan de sociale vaar-
digheden. Voor deelnemers met een verstande-
lijke beperking kan samenwerking leiden tot 
betere prestaties. 
Het merendeel van de zorgboerderijen met een 
agrarische productietak biedt activiteiten aan  
die onderdeel uitmaken van deze tak. Zoals het 
helpen bij het melken, stallen schoonspuiten en 
dieren verplaatsen. Opvallend is dat veel zorg-
boerderijen activiteiten aanbieden rondom  
hobbydieren en moestuin of kas. Dit wordt 
gedaan om extra activiteiten aan te kunnen  
bieden met veel repeterende handelingen. 
Een aantal activiteiten heeft een leerdoel.  
Per deelnemer wordt bekeken wat iemand met 
zijn of haar handicap en kwaliteiten kan of nodig 
heeft. Eén van de zorgboeren, die kinderen met 
ASS ontvangt, werkt met een leerbladensysteem. 
Er zijn leerbladen over allerlei onderwerpen ont-
wikkeld. Op een leerblad staat algemene kennis 
over een onderwerp. Deze kennis wordt in de 
praktijk geoefend. 
Sommige werkzaamheden worden uitgesteld tot 
een tijdstip waarop geen deelnemers op de boer-
derij aanwezig zijn. Er zijn zorgboeren die de 
loonwerker ’s avonds laten komen.
Veiligheid en hygiëne
Veiligheid en hygiëne maken deel uit van de 
kwaliteit die geleverd wordt. Aanpassingen op 
dit vlak zijn zowel landbouwtechnisch- als 
managementgerelateerd. Een voorbeeld van een 
landbouwtechnische aanpassing voor de veilig-
heid is de zorgboerderij waar de drempels rood 
zijn geverfd voor een slechtziende deelnemer. 
Een voorbeeld van een managementgerelateerde 
aanpassing in het kader van de veiligheid is het 
behalen van het BedrijfsHulpVerleningsdiploma 
(BHV) door zorgboeren. 
Het onderzoeksrapport is te dowloaden van: www.
documents.plant.wur.nl/wewi/254.pdf. De link  
naar de brochure is: www.edepot.wur.nl/8291. 
Beide documenten kunt u ook opvragen bij  
reina.ferwerda@wur.nl.
Reina Ferwerda - Van Zonneveld
(ASG – Animal Sciences Group van Wageningen UR)
Manon Schoone en Annemarie van Diepen
(studenten Wageningen UR)
Simon Oosting en  
Francisca Caron - Flinterman 
(ASG – Animal Sciences Group van Wageningen UR)
Zorgboer past werkwijze    en bedrijfsvoering aan
De zorgvraag is zeer divers. Op een zorgboerderij wordt daarom zorg geboden in de vorm van dagbesteding, 
arbeidsintegratie, wonen of behandeling. Om goed in te kunnen spelen op de behoeften van de deelnemers, 
past de zorgboer(in) bovendien zijn werkwijze en bedrijfsvoering aan. In dit artikel een overzicht van de 
aanpassingen die zorgboeren deden op hun bedrijven.
ZElfbEDachtE 
hUlpMiDDElEN 
Een van de zorgboeren ont-
wikkelde een ‘valhek’ om 
deelnemers veilig in de stal te 
kunnen laten werken (links). 
Een andere zorgboer hanteert 
een systeem van gekleurde 
bakken en ballen, zodat de 
deelnemer weet waar de krui-
wagen geleegd moet worden. 
Foto’s: ASG
D e zorgboer blijkt zeer creatief te zijn in het bedenken van aanpas-singen, maar is zich vaak niet bewust van al de aanpassingen 
die hij doet. Toch zou dat niet 
verkeerd zijn, omdat de aanpassingen van waarde 
zijn voor andere (zorg)boeren. Uit de onder zorg-
boeren gehouden internetenquête en interviews 
blijkt namelijk dat er behoefte is aan een website 
waarop kennis wordt gedeeld. 
In het onderzoek zijn drie groepen deelnemers 
met elkaar vergeleken: kinderen met Autisme 
Spectrum Stoornissen (ASS), mensen met een 
verstandelijke beperking en mensen voor reïnte-
gratie. Afhankelijk van de deelnemers die ont-
vangen worden, past een zorgboer zijn bedrijf 
aan, zowel landbouwtechnisch als op het gebied 
van management.
landbouwtechnische aanpassingen
Landbouwtechnische aanpassingen worden 
gedaan aan de gebouwen, het erf, gereedschap 
en machines, dierkeuze en huisvesting, moes-
tuinen en kassen. Voorbeelden van aanpassin-
gen in bedrijfsgebouwen zijn het bouwen van 
een kantine, maken van een invalidentoilet en 
douche en het creëren van een aparte snoezel- of 
rustruimte. Deze ruimte kan een professioneel 
ingerichte snoezelkamer of een met stropakken 
omgebouwd stalletje zijn, waarin bijvoorbeeld 
een overprikkeld kind met ASS zich terug kan 
trekken om met een dier te knuffelen.
Gereedschap en machines worden vooral aan-
gepast om ze handzamer en veiliger te maken. 
Voor kinderen met ASS wordt bijvoorbeeld  
kleiner en lichter gereedschap aangeschaft, zoals 
een plastic sneeuwschuif voor het uitmesten van 
de stal. Om duidelijk te maken waar en hoe het 
handgereedschap opgeborgen moet worden, 
wordt voor deelnemers met een verstandelijke 
beperking de omtrek van het gereedschap op 
een bord aangegeven. Bovendien is al het 
gereedschap voorzien van een haakje om het 
gemakkelijk op te kunnen hangen. Voor deel-
nemers voor reïntegratie wordt alleen extra 
gereedschap aangeschaft; voor hen zijn de  
eerder genoemde aanpassingen niet nodig.
Om het uitvoeren van taken te vergemakkelijken 
worden ze gevisualiseerd. Dit visualiseren maakt 
het voor deelnemers met ASS of een verstande-
lijk beperking mogelijk zelfstandig hun werk te 
doen. Voor het visualiseren wordt gebruik 
gemaakt van pictogrammen, kleurcoderingen en 
foto’s. Een sprekend voorbeeld is het ‘balletjes-
systeem’. De zorgboer vult een buis met gekleurde 
ballen. Bij het voeren van de dieren haalt de 
deelnemer de onderste gekleurde bal uit de buis 
en legt deze op de kruiwagen met voer. De deel-
nemer leegt de kruiwagen op de plaats waar een 
plastic bak staat die dezelfde kleur heeft als de 
bal en legt de bal in de bak.
inzet van dieren en moestuin
De dieren op een zorgboerderij spelen een 
belangrijke rol en hebben verschillende functies. 
Naast de productiefunctie, maken dieren deel uit 
van de activiteiten die aangeboden worden aan 
deelnemers en vervullen ze een rol tijdens ont-
spanning. Door het inzetten van dieren in de 
zorg verandert de dierkeuze. De zorgboer let  
bijvoorbeeld op aaibaarheid, veiligheid en grootte 
van het dier. Om die reden zijn er op zorgboer-
derijen meer kleine dieren te vinden zoals konij-
nen, cavia’s, kippen en pony’s. De huisvesting 
van de dieren wordt aangepast voor de veiligheid 
van zowel de deelnemer als het dier. Een zorg-
boer ontwikkelde bijvoorbeeld een ‘valhek’ om 
deelnemers veilig in de stal te laten werken.  
Het hek bestaat uit drie delen en kan vanuit de 
ophangconstructie bovenin de stal naar beneden 
getrokken worden. Door aan een touw te trekken, 
gaat het hek daarna weer gemakkelijk omhoog. 
Veel zorgboerderijen hebben een moestuin of 
kas voor het aanbieden van extra activiteiten voor 
deelnemers. Met kleine aanpassingen kunnen 
deze tuinen en kassen vaak gebruiksvriendelijker 
of veiliger worden gemaakt.


Name not available

Zorgboer past werkwijze en bedrijfsvoering aan

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available