Ongeveer 20% van de agrarische ondernemers verwacht voor de oude dag geen aanvullend pensioen te hebben opgebouwd. De waardestijging van het bedrijf blijkt vaak de belangrijkste pensioenvoorzienin

Meulen, H.A.B., van der

Dutch

Wageningen Yield 

  
LEI, Agri-Monitor, april 2009 pagina  1
 
 
 
 
 
Pensioenopbouw in de land- en tuinbouw blijft achter  
Harold van der Meulen 
 
Ongeveer 20% van de agrarische ondernemers verwacht voor de oude dag geen aanvullend pensioen te 
hebben opgebouwd. Voor degenen die wel iets hebben geregeld is de waarde van het bedrijf de 
belangrijkste pensioenvoorziening. De beschikbare bedragen voor de oude dag blijven gemiddeld achter bij 
opgebouwde aanspraken via pensioenfondsen door werknemers, zo concludeert het LEI in opdracht van het 
Ministerie van LNV. 
 
Wijze van pensioenopbouw 
Uit een enquête onder deelnemers van het Bedrijven-Informatienet van het LEI blijkt dat ongeveer 20% van 
de ondernemers verwacht buiten de AOW geen aanvullend pensioen te hebben opgebouwd via stortingen bij 
een verzekeraar of bank. Fiscale oudedagsreserve (FOR), loondienst, of waardeontwikkeling bedrijf. 
Ondernemers die wel pensioen opbouwen zien in de waardeontwikkeling van het bedrijf (55%) veruit de 
belangrijkste basis voor de pensioenopbouw (figuur 1). Dit geldt voor alle sectoren in de land- en tuinbouw. 
Jongere ondernemers zijn hierover positiever dan oudere ondernemers. 
 
Figuur 1 Wijze van pensioenopbouw door agrarische ondernemers in 
procenten (meerdere antwoorden mogelijk) 
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Geen pensioen anders dan AOW
Stortingen bij verzekeraar
Via belegging, spaarregeling of banksparen
FOR
Via loondienst
Waardeontwikkeling bedrijf
Andere wijze
Weet niet/ wil niet zeggen
Bron: LEI. 
 
Ruim een derde van de agrarische ondernemers bouwt momenteel pensioen op via een 
lijfrente/koopsompolis. Van de ondernemers die een lijfrenteverzekering hebben, betreft het in ongeveer de 
helft van de gevallen een uitkering bij pensionering van minder dan 10.000 euro per jaar, gebaseerd op de 
huidige inleg. Als reden waarom agrarische ondernemers geen pensioen opbouwen via lijfrente en/of 
koopsompolissen geeft bijna 50% aan dat het te duur is. Circa 30% van de agrarische ondernemers bouwt 
pensioen op met de Fiscale oudedagsreserve (FOR). Let wel, de FOR is op zich geen afzonderlijke 
pensioenvoorziening in de zin van een spaarrekening of belegging. De ondernemer benut de FOR als 
  
LEI, Agri-Monitor, april 2009 pagina  2
faciliteit om minder belasting te moeten betalen (uitgestelde belasting). Hij moet wel aantonen dat hij over 
voldoende liquide middelen beschikt om later de uitgestelde belasting te kunnen voldoen. Slechts 8% van de 
ondernemers is van mening dat met alleen de FOR voldoende pensioen wordt opgebouwd. De belangrijkste 
reden om niet aan de FOR te doteren is dat er geen of onvoldoende winst wordt gemaakt.  
 
Verwachte pensioenuitkering 
Slechts een beperkt deel van de agrarische ondernemers (ongeveer een kwart) bouwt een pensioen op met 
een verwachte uitkering van 15.000 euro of meer per jaar bovenop de AOW. Ter referentie: bij werknemers 
komt de pensioenopbouw gemiddeld neer op dit bedrag. Een groep van 28% van de ondernemers weet de 
opbouw niet danwel wil het niet zeggen. Redenen voor een beperkte aanvullende pensioenopbouw zijn de 
gemiddeld lage inkomens bij agrarische ondernemers en bedrijfsoverdracht aan de volgende generatie. 
 
Tabel 1 Verdeling van ondernemers (%) naar verwachte bruto uitkering per 
jaar aan pensioen (op basis van lijfrente, koopsompolis, sparen, 
beleggen, fiscale oudedagsreserve (FOR), pensioen en waarde 
bedrijf) naast de AOW 
Geen 19 
Minder dan 10.000 euro 16 
Tussen de 10.000 en 15.000 euro 13 
Tussen de 15.000 en 20.000 euro 7 
Tussen de 20.000 en 25.000 euro 5 
Tussen de 25.000 en 30.000 euro 5 
Tussen de 30.000 en 40.000 euro 1 
Tussen de 40.000 en 50.000 euro 2 
Meer dan 50.000 euro 4 
Weet niet/ wil niet zeggen 28 
Bron: LEI. 
 
Pensioen en bedrijfsopvolging 
Indien het bedrijf wordt overgedragen naar een volgende generatie, dan blijkt uit de enquête dat in bijna alle 
gevallen een aanzienlijk deel van het eigen vermogen in het bedrijf blijft voor de opvolger(s). Dit gebeurt 
enerzijds doordat de ouders genoegen nemen met een overname tegen een lagere waarde dan de 
marktprijs. Anderzijds verstrekken de ouders vaak nog een familielening ter financiering van de 
bedrijfsovername. De uitkomsten uit de enquête bevestigen de stelling dat bedrijfsovername in de 
agrarische sector alleen mogelijk is door een gedeelte van het pensioen van de ouders in het bedrijf te laten 
zitten. 
 
Meer aandacht voor bewustwording 
De financiële ruimte bij verkoop van het bedrijf wordt vaak overschat, mede vanwege de 
belastingverplichtingen die nog moeten worden voldaan. Dit geldt zeer zeker bij bedrijfsoverdracht binnen 
de familie. Het is aan te bevelen pensioenvorming in de advisering van banken, accountants en adviseurs 
nadrukkelijker aan de orde te stellen. Een belangrijk aspect daarbij is de relatie tussen pensioenopbouw, 
vermogen in het bedrijf en bedrijfsopvolging. In de voorlichting zouden een aantal praktijksituaties 
beschreven kunnen worden met concrete voorbeeldbedragen wat je op je 65ste nodig zou moeten hebben 
voor een onbekommerende oude dag. Bij de bedrijfsbeëindiging en overdracht, al dan niet in familieverband, 
spelen ook fiscale zaken een belangrijke rol.  
 
 
 
  
LEI, Agri-Monitor, april 2009 pagina  3
Collectieve pensioenregeling? 
Uit de enquête blijkt dat agrarische ondernemers niet eensgezind zijn over een verplichte collectieve 
pensioenverzekering. Bijna een derde van de ondernemers is voorstander, 40% tegenstander en 31% haalt 
het niet uit. Omdat een derde van de agrarische ondernemers voor een collectieve pensioenregeling is, 
zouden belangenorganisaties initiatief kunnen nemen voor een collectieve regeling binnen de pensioenpijler 
met vrijwillige deelneming. Hiermee kunnen voor de deelnemers kostenvoordelen worden behaald. 
 
Meer informatie:  
Rapport 2009-025 Hoe landbouwers voorzien in hun sociale zekerheid 


Pensioenopbouw in de land- en tuinbouw blijft achter

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS