Technologie biedt kansen voor nieuwe ontwikkelingen in de agrarische sector en kan bijdragen aan het voorkómen of verminderen van schadelijke effecten van agrarische productie. Om deze kansen te benutten moeten beleid en technologie elkaar versterken. De wijze, waarop bestaande instituties met technologie omgaan en het gebrek aan maatschappelijke acceptatie van sommige vormen van technologie, kunnen doorbraken anders belemmere

Leenstra, F.R.

Peet, G.F.V., van der

Dutch

Wageningen Yield 

M E N S  E N  M E N I N G
a
d
v
ie
s
V-focus  juni  200910 V-focus  juni 2009 11
M E N S  E N  M E N I N G
a
d
v
ie
s
T er ondersteuning van beleids­vorming voor de agrarische sector heeft LNV WUR opdracht gege­ven een tweetal studies uit te  
voeren: De agrarische sector in 
Nederland naar 2020: perspectieven en onzeker­
heden (Huib Silvis et al, LEI, 2009) laat op grond 
van scenariostudies zien hoe de ontwikkelingen 
in de agrarische sector bij bestaand beleid zullen 
verlopen en hoe gevoelig die ontwikkelingen zijn 
voor een aantal varianten daarop als hoge energie­
prijzen, lage wereldmarktprijzen, wel of geen 
derogatie wat betreft bemesting. Technologische 
ontwikkelingen kunnen dergelijke trends veran­
deren. Daarom werd tegelijkertijd de studie 
Technologische Verkenningen Agrosector  
(Ferry Leenstra en Geert van der Peet, ASG, 
2009) uitgevoerd.
Drie hoofdstromen
Wat betreft technologische  
ontwikkelingen zijn er over  
alle sectoren heen drie hoofd­
stromen aanwezig: genomica 
(genetische modificatie is hier 
maar een heel klein onderdeel 
van), micro­ en nanotechnolo­
gie, ICT.
De meeste landen hebben voor 
elk van die hoofdstromen natio­
nale onderzoekprogramma’s, 
vaak op basis van publiekprivaat 
partnerschap. De toepassings­
gebieden van die programma’s 
zijn bijzonder breed en maar 
een deel van de kennis zal of 
kan in de agrarische sector 
benut worden. Het is vooraf 
ook niet te voorspellen voor 
welke ontwikkelingen welke 
toepassingen gevonden wor­
den. Voor de meeste toepassin­
gen in de landbouw is een combinatie van ont­
wikkelingen uit die hoofdstromen nodig. Daarvoor 
zijn onverwachte en nieuwe samenwerkings­
verbanden nodig, een kenmerk van innovatie.
Wat betreft toepassing kunnen we onderscheid 
maken tussen nieuwe kansen die de agrosector 
uit de technologie kan halen en ook aan het 
benutten van technologie om eventuele lastige 
neveneffecten van agrarische productie te voor­
kómen of te verminderen. De kansen zijn te  
vinden in de biobased economy, zowel bij de  
productie van energie als van nieuwe grondstof­
fen, in de robotisering, in de precisielandbouw, 
in de aquacultuur (vis, schaal­ en schelpdieren 
en algen), bij vleesvervangers en in de logistiek 
en ketenefficiency. Maatwerkproductie is daarin 
een centraal thema.
De agrarische sector wordt regelmatig bekriti­
seerd vanwege emissies (bestrijdingsmiddelen, 
stof, mineralen, geur) en vanwege risico’s voor 
de volksgezondheid (MRSA, voedselveiligheid) 
en/of de diergezondheid. 
Tot nu toe is de agrarische productie en de  
verwerking gericht op standaardisatie en het  
uitbannen van variatie. Technologie maakt het 
mogelijk voorkomende variatie juist te benutten, 
bijvoorbeeld door het gebruik van sensoren 
(micro­ en nanotechnologie) of DNA­profielen  
(­omics) om een individuele plant, dier, of plek 
in een perceel te karakteriseren, ICT om die 
informatie te bewerken en draadloos te versturen 
en dynamische beslismodellen (ook ICT), die 
zorgen voor acties op maat, die vervolgens door 
een robot worden uitgevoerd.
Ontwikkelingen voor de veehouderij
Specifiek voor de veehouderij spelen ontwikke­
lingen in de precisielandbouw, het sluiten van 
kringlopen en de robotisering. Technologie kan 
ook duidelijk bijdragen aan vermindering van 
emissies en ontwikkelingen in de diergezond­
heidszorg. 
Nieuwe technologie biedt kansen  voor de agrosector
Technologie biedt kansen voor nieuwe ontwikkelingen in de agrarische sector en kan bijdragen aan het 
voorkómen of verminderen van schadelijke effecten van agrarische productie. Om deze kansen te benutten 
moeten beleid en technologie elkaar versterken. De wijze waarop bestaande instituties met technologie 
omgaan en het gebrek aan maatschappelijke acceptatie van sommige vormen van technologie kunnen 
doorbraken anders belemmeren.
Ferry Leenstra en Geert van der Peet
(ASG – Animal Sciences Group van Wageningen UR)
FraaI  STaalTjE 
NIEuwE TEchNO-
lOGIE
De mobiele melkrobot, ont-
wikkeld door wetenschappers 
van ASG, ging vorig jaar onder 
toeziend oog van onderzoe-
kers, beleidsmedewerkers en 
andere belangstellenden de 
wei in. 
Foto: Geesje Rotgers
De precisielandbouw vormt een belangrijke ont­
wikkeling voor de toekomst; vaak in combinatie 
met andere technieken. Zo kan gedacht worden 
aan het via genomics heel specifiek identificeren 
van dieren die bijvoorbeeld een bepaalde vet­
zuursamenstelling in de melk hebben, het apart 
verzamelen van de producten van die dieren, op 
het bedrijf bewerken (micro­ en nanotechnologie, 
verpakking) en vervolgens ze ook apart te ver­
markten, omdat de consument dat rechtstreeks 
via internet besteld (‘Internet of Things’). Een 
andere mogelijke toepassing is via sensoren 
(micro­ en nanotechnologie) continu volgen van 
de voedingstoestand of de hormonale toestand 
van een dier, die gegevens doorsturen naar een 
computer met beslismodellen (ICT), die vervol­
gens voor het betrokken dier bijvoorbeeld de 
voergift aanpast of aangeeft dat het betrokken 
dier geïnsemineerd moet worden. Gecombi­
neerd met robots (de voerstations en de mel­
krobot hebben we natuurlijk al) kan dat leiden 
tot dieren die grotendeels door die robots met 
continue individuele aandacht verzorgd worden. 
Dat dit grote voordelen voor het dier en voor de 
veehouder met zich meebrengt is evident. In 
hoeverre een dergelijke werkwijze maatschappe­
lijk geaccepteerd wordt, vereist zorgvuldigheid.
De ontwikkelingen in de aquacultuur hebben 
invloed op de ‘klassieke’ dierlijke productie van­
wege mogelijke concurrentie om voedergrond­
stoffen. Vis zal in de toekomst niet meer met 
voornamelijk vis gevoerd worden zoals nu het 
geval is, maar vooral met plantaardige grond­
stoffen, zoals die nu bij de productie door ‘land­
dieren’ gebruikt worden. Allerlei technologische 
ontwikkelingen maken visteelt mogelijk. Daar­
naast is technologie nodig om plantaardige 
grondstoffen geschikt te maken voor toepassing 
als visvoer.
Kansen zoeken
Voor dierlijke producten zijn nieuwe verpakkings­
mogelijkheden van groot belang. Denk daarbij 
aan bederfwerende verpakkingen en verpakkingen 
die zichzelf kunnen herstellen (nanotechnologie). 
Dit biedt perspectief voor onder andere goed­
koop transport over langere afstand (per schip 
komt vers vlees uit Brazilië) en voor duurzaam 
verpakkingsmateriaal zonder afvalproblemen.
Wat betreft de diergezondheidszorg bieden 
genomics en micro­ en nanotechnologie veel 
kansen. Het gaat dan om veel snellere en directe 
Technologie en de agrosector
Internationaal,
 kapitaalkrachtig Biobased
Robotisering
Precisielandbouw
Aquacultuur
Kunstvlees en 
vleesvervangers
Logistiek en ketens
Emissies
Dier- en volks-
gezondheidMeeste toepassingen
 buiten agrosector
Kansen
Belemmeringen wegnemen
ICT
Nano- en micro
technologie Agro
sector
-omics
Figuur 1
Technologie in de agrosector
diagnostiek, nieuwe types vaccins en dierbehan­
delingsmiddelen. 
Bij het tegengaan van ongewenste emissies zien 
we een versnelling in de ontwikkelingen, bij­
voorbeeld in de ‘end-of-pipeline’ oplossingen  
voor stof, ammoniak en geur (luchtwassers). 
Een actuele vraag is in hoeverre met behulp  
van genomics de methaanuitstoot (een van de 
krachtigste broeikasgassen) van herkauwers  
kan worden ingeperkt. 
Het benutten van energie uit mest is in Neder­
land nu in ontwikkeling, maar het terugwinnen 
van mineralen uit de mest staat op praktijk­
schaal nog in de kinderschoenen. Technologie 
kan veel bijdragen aan het ontwikkelen van 
kunstmestvervangers uit dierlijke mest, maar 
het terugwinnen van de (schaarse) grondstof 
fosfor is ook een mooie optie.
In het algemeen kunnen we concluderen dat 
technologie niet de beperkende factor is voor 
ontwikkelingen in de agrosector. Wel blijkt dat 
bestaande organisaties, regelgeving of infra­
structuur vaak toepassing van nieuwe techno­
logie remmen. Belangrijk voor beleid en sector 
is dat het toepassen van technologie maatschap­
pelijk geaccepteerd wordt, of beter nog maat­
schappelijk gewenst is.


Nieuwe technologie biedt kansen voor de agrosector

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available