'Ammoniakemissie? Dat is een luchtballon.' Zo reageert één van de deelnemers aan een praktijknetwerk van melkveehouders op de vraag welke maatregelen hij denkt te kunnen nemen om de ammoniakemissie te verminderen. Zo krijg je hem dus niet gemotiveerd. Hoe dan wel? Door na te gaan hoe bedrijfs- en milieudoelen kunnen samenvallen en daaruit motivatie voor de melkveehouder te zoeke

Ham, A., van den

Dutch

van den Ham, A.

NARCIS 

Melkureumgehalte verbindt bedrijfs- en milieudoelen

Wageningen Yield 

  
LEI, Agri
Monitor, juni 2009 pagina  1 
 
 
 
 
Melkureumgehalte verbindt bedrijfs en milieudoelen 
Aart van den Ham 
 
'Ammoniakemissie? Dat is een luchtballon.' Zo reageert één van de deelnemers aan een praktijknetwerk van 
melkveehouders op de vraag welke maatregelen hij denkt te kunnen nemen om de ammoniakemissie te 
verminderen. Zo krijg je hem dus niet gemotiveerd. Hoe dan wel? Door na te gaan hoe bedrijfs
 en 
milieudoelen kunnen samenvallen en daaruit motivatie voor de melkveehouder te zoeken. 
 
Milieudoelen en bedrijfsdoelen integreren 
Melkveehouders willen best aan een goed milieu werken maar het bedrijf moet een goed resultaat 
opleveren. Ze staan dus voor de taak bedrijfs
 en milieudoelen met elkaar te integreren. Vermindering van de 
ammoniakemissie is dan een lastig onderwerp. Melkveehouders zien weinig van het resultaat van de 
inspanningen op dit gebied en zijn daarom ook niet snel bereid op bedrijfsdoelen in te leveren. Milieu
 en 
bedrijfsdoelen moeten dus niet worden uitgewisseld maar worden geïntegreerd. Daarvoor is iets nodig wat 
voor beide doelen meerwaarde biedt. Het melkureumgehalte is een dergelijke indicator voor 
bedrijfsmanagement en milieudoel. Het is snel, eenvoudig, vaak en goedkoop te meten en het heeft een 
relatie met de stikstofuitscheiding van het vee, dus ook met de stikstofproductie in mest en de 
ammoniakemissie. 
 
Melkureumgehalte benut in praktijknetwerken melkveehouders 
Het melkureumgehalte in drie praktijknetwerken van melkveehouders (op veen, klei en zand) werd benut 
voor het verbinden van bedrijfs
 en milieudoelen. Melkveehouders rekenden meer omvattende 
bedrijfsplannen door waarin ze ook nagingen of verlaging van het melkureumgehalte voor hen voordeel kon 
bieden. Een te hoog ureumgehalte kan namelijk niet alleen leiden tot meer uitstoot van stikstof en ammoniak 
maar ook tot problemen met de diergezondheid. Een te laag ureumgehalte vergroot het risico voor de 
dierprestaties echter ook. Ieder rekende voor zich, maar wel tegelijkertijd met andere collega's, 
maatregelen door. Zo kon men van elkaars ervaringen leren. Ieder koos één van de doorgerekende plannen 
uit en ging dat gedurende een jaar uitvoeren. Zo startte men een zoekproces waarin de resultaten steeds 
onderling werden uitgewisseld. 
 
Gemotiveerd blijven zoeken naar doelrealisatie  
Melkveehouders die gemotiveerd vanuit de eigen drijfveren zich een streefdoel voor de hoogte van het 
melkureumgehalte hadden gesteld, bleven zoeken naar maatregelen tot ze dat doel hadden bereikt. Zo 
begon één van de melkveehouders met een forse verlaging van de stikstofgift op grasland om zijn plan te 
kunnen realiseren. Het melkureumgehalte sprong, qua niveau, in de weideperiode echter erg op en neer. 
Maïs voeren was hij niet gewend; hij vreesde dat dit nadelig zou zijn voor het eiwitgehalte in de melk. Een 
collega vertelde hem echter dat dit meer een energiekwestie was. Hij wilde, toen zijn aanvankelijk plan niet 
beviel, het voeren van maïs toch eens proberen. Met een voor hem onverwacht gunstig gevolg: een goede 
melkproductie, een goed melkeiwitgehalte en een laag melkureumgehalte. Al zoekende had hij dus zijn doel 
gerealiseerd, alleen wel anders dan eerst verwacht. Maar hij hield de 'lead' bij het zoekproces naar 
maatregelen en dat is belangrijk. Het was uiteindelijk zijn eigen plan. Een andere melkveehouder, die zich 
zelf niet zo in veevoeding verdiepte, zorgde echter wel dat, als er weer een andere graskuil zou moeten 
worden gevoerd, hij zo tijdig de veevoeradviseur vroeg dat hij op tijd het goede krachtvoer in de silo kon 
  
LEI, Agri
Monitor, juni 2009 pagina  2 
hebben. Melkveehouders echter die dit maar één keer deden, zagen dat het lukte en vervolgens de 
aandacht lieten verslappen, werden onaangenaam verrast door hoge melkureumgehalten. Dit kregen zij te 
laat door en lieten het vervolgens uit hun vingers glippen. De twee eerstgenoemde melkveehouders noemen 
we doelstellers, laatstgenoemden is een niet
doelsteller. De resultaten van de groepen staan in figuur 1. 
 
Mogelijkheden 
Overheids
 en bedrijfsdoelstellingen kunnen dus samenvallen. Of dat bewust is, is op zich niet relevant. Maar 
het is wel van belang voor de vraag hoe melkveehouders gemotiveerd kunnen worden. Zou dat wellicht 
mogelijkheden bieden bij het maken van bedrijfsplannen waarin melkveehouders aangeven op welke wijze zij 
aan overheiddoelen kunnen voldoen? De overheid zou dan niet alleen de milieukar hoeven te trekken maar 
kan gebruik maken van de motivatie van de belanghebbende ondernemers. 
 
 
Figuur 1 Gemiddelde ureumgehalten in melkmonsters voor Nederland, voor de 
deelnemers aan het project Koeien & Kansen en voor doelstellers en niet
doelstellers van de drie praktijknetwerken op veen (west) en klei en zand 
(noord en zuidoost) 
 
Bron: Melkcontrolestation Nederland, project Koeien & Kansen en Informatienet 
 
Meer informatie:  
Rapport 2009
008 Ammoniakemissiereductie via zelfregulering. Melkureumgehalte als case. 
Rapport 2009
009 Reductie van ammoniakemissie: opties en condities voor zelfregulering 
 
 
20 
22 
24 
26 
28 
30 
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 
mg/100 gr melk 
Gemiddeld Nederland Deelnemers Koeien & Kansen 
Doelstellers 'Noord' + 'Zuidoost'  Niet 
 doelstellers 'Noord' + 'Zuidoost 
Doelstellers 'West' Niet 
 doelstellers 'West' 


Melkureumgehalte verbindt bedrijfs- en milieudoelen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available