Onderzoek van PPO en BAB naar de mogelijke oorzaken en maatregelen om problemen met onbekend wortelrot in leli

Dingemans, A.

Kok, H.

Vink, P.

Vries, A., de

Dutch

Wageningen Yield 

• BLOEMBOLLENVISIE • 2 juli 2009
2 juli 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
• BLOEMBOLLENVISIE • 2 juli 2009
2 juli 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
22
• BLOEMBOLLENVISIE • 2 juli 2009
2 juli 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
• BLOEMBOLLENVISIE • 2 juli 2009
2 juli 2009 • BLOEMBOLLENVISIE •
23
en het gebruik van GFT al dan niet in combi-
natie met toegevoegde pathogene schimmels 
een rol spelen bij het optreden van onbekend 
wortelrot in lelie. Ten slotte werd de werking 
van de middelen Amistar (een fungicide tegen 
Rhizoctonia) en Monam (grondontsmettings-
middel tegen aaltjes) tegen onbekend wortel-
rot onderzocht. Tijdens de proef is de stand 
van het gewas beoordeeld en bij de oogst is de 
mate van onbekend wortelrot beoordeeld. In 
grondmonsters is tijdens de teelt onderzocht 
welke aaltjes voorkomen en in welke aantal-
len. Omdat in de suikerbietenteelt werd gevon-
den dat in een vergelijkbaar wortelprobleem 
Trichodoride aaltjes mogelijk een rol spelen is 
ook in deze proef de aanwezigheid van Tricho-
doride aaltjes bestudeerd.  
In lelies komen verschillende vormen van wortelrot voor. De belangrijkste veroor-zaker van wortelrot is het wortellesie-aal-
tje (Pratylenchus penetrans). Daarnaast komt 
er al jaren een vorm van onbekend wortelrot 
voor waarvan de veroorzaker onbekend is. Net 
als een aantasting door wortellesie-aaltjes leidt 
een aantasting door het onbekend wortelrot 
tot opbrengstderving en kwaliteitsverlies. De 
symptomen van onbekend wortelrot ontstaan 
op de bolwortels en zien eruit als insnoeringen 
en ingezonken bruine plekjes (foto 1). Soms 
lijkt het alsof er hapjes uit de wortels zijn geno-
men. De wortels rotten op dergelijke plaatsen 
geheel door, waarna bruine wortelpunten ont-
staan en de wortels zich sterk gaan vertakken. 
De eerste aantasting wordt zichtbaar na de 
bloei en doet zich voor in goed gegroeide bol-
len. In eerder onderzoek werden uit aangetaste 
wortels de schimmels Fusarium, Cylindrocar-
pon, Trichoderma en Rhizoctonia geïsoleerd 
en de aaltjes Pratylenchus en Rotylenchus. In 
de grond rondom de aangetaste wortels wer-
den acht verschillende soorten aaltjes gevon-
den. Infectieproeven met de aangetroffen 
schimmels hebben niet geleid tot een aantas-
ting van onbekend wortelrot.
PraktIjkProef
In een praktijkperceel waar in 2007 volop 
onbekend wortelrot voorkwam werd in 2008 
een proef aangelegd. In deze proef werd 
onderzocht of grondstructuur (verdichting) 
BodemschImmels  
In de praktijkproef is gebleken dat het aan-
brengen van een schimmelbesmetting (Fusa-
rium culmorum en Rhizoctonia solani AG5) 
voor het planten van de leliebollen niet heeft 
geleid tot het ontstaan van onbekend wortel-
rot in lelie. 
BodemverdIchtIng
Het aandrukken van de bodem na planten is 
wel van invloed geweest op de mate van onbe-
kend wortelrot in lelie. In tegenstelling tot 
resultaten uit een eerdere praktijkinventarisa-
tie bleek in het onderzoek dat het aandrukken 
van de grond na planten bij rooien een lichte 
stijging liet zien in de mate van onbekend wor-
telrot. 
Tekst: Hans Kok, Peter Vink, PPO Bloembollen, 
Lisse, Anton Dingemans, Arjan de Vries, BAB, 
thans CAV-Agrotheek 
Foto’s: PPO Bloembollen 
Sinds eind jaren negentig komt 
in lelies op dekzandgronden 
een onbekend wortelrot voor. 
PPO Bloembollen zocht samen 
met BAB in een besmet prak-
tijkperceel naar de mogelijke 
oorzaken en maatregelen om 
het probleem te voorkomen.   
trichodorideaaltjes en bodemschimmels lijken veroorzakers 
onbekend wortelrot 
onderzoek
grondBehandelIng met 
monam, amIstar of gft
Een grondontsmetting met Monam voor plan-
ten had geen effect op het optreden van onbe-
kend wortelrot. De mate van onbekend wortel-
rot was na een grondbehandeling met Monam 
vergelijkbaar met de onbehandelde controle. 
Dit resultaat suggereert dus dat aaltjes geen 
rol spelen. Voorzichtigheid is echter geboden, 
want van trichodoride-aaltjes is bekend dat 
deze door een grondbehandeling met Monam 
minder goed worden bestreden. Aaltjes kun-
nen dus toch een rol hebben gespeeld in het 
ontstaan van onbekend wortelrot. Een grond-
behandeling met Amistar heeft geleid tot de 
minste aantasting door onbekend wortelrot. 
Dit effect suggereert een rol van schimmels in 
het ontstaan van onbekend wortelrot.
Het bemesten van de grond met GFT heeft 
in dit onderzoek geresulteerd in de meeste 
aantasting door onbekend wortelrot. Na een 
grondbehandeling met GFT kwam zelfs meer 
onbekend wortelrot voor dan in de onbehan-
delde controle. Tijdens de teelt was de stand 
van het gewas het best in de met GFT behan-
delde velden. Echter, na rooien werd de mees-
te aantasting gevonden in de lelies die wer-
den geteeld in grond die voor het planten met 
GFT werd bemest. Dit is in tegenspraak met de 
ervaringen van lelietelers in 2007. In 2007 wer-
den de meeste problemen met onbekend wor-
telrot in lelies gezien op percelen die voor het 
planten niet met GFT werden bemest. Echter, 
de waarnemingen van de telers hadden betrek-
king op verschillende percelen en cultivars. Er 
is nooit een vergelijking gemaakt tussen wel en 
niet GFT bemesten op één perceel. Het is dus 
mogelijk dat het ontstaan van onbekend wor-
telrot in het praktijkperceel dat niet met GFT 
werd bemest door een andere factor werd ver-
oorzaakt dan het niet bemesten met GFT.
 
trIchodorIde-aaltjes
In de onbehandelde controle waarin na rooien 
de meeste symptomen van onbekend wortel-
rot werden gevonden zijn tijdens de teelt hoge 
aantallen Trichodoride aaltjes (Paratrichodo-
rus pachydermus) aangetroffen. 
In de lelies die werden geteeld in grond die 
voor planten was behandeld met Amistar wer-
den tijdens de teelt lage aantallen Trichodori-
de aaltjes aangetroffen en waren na rooien de 
minste symptomen van het onbekend wortel-
rot. Dit is vreemd omdat Amistar niet als nema-
ticide bekend staat. Van Trichodoride aaltjes 
is niet bekend dat ze wortelrot in lelies kun-
nen veroorzaken. Een verklaring zou kunnen 
zijn dat Trichodoride aaltjes leliewortels ver-
wonden waarna andere organismen, bijvoor-
beeld bodemschimmels, gebruik maken om 
het onbekend wortelrot te veroorzaken. Door 
de grondbehandeling met Amistar zijn deze 
bodemschimmels mogelijk bestreden waar-
door in deze behandeling de minste sympto-
men van onbekend wortelrot werden gezien. 
De combinatie Trichodoride aaltjes en schim-
mels lijkt hiermee een belangrijke kandidaat 
voor het veroorzaken van onbekend wortelrot 
in lelies.
enquete voor beter zicht op de oorzaken en aanpak onbe-
kend wortelrot
Om te komen tot een betere beheersing van onbekende wortelrot in lelie is een enquête 
opgesteld. In samenwerking met Stichting ROL, PPO Bloembollen, HLB bv en BAB zal deze 
enquête uitgewerkt worden. Uit de reacties van telers blijkt dat er vroege en late aantastin-
gen van onbekend wortelrot zijn.  Het is dus zaak om te blijven reageren op deze oproep.
Met de ingezonden gegevens wordt vertrouwelijk omgegaan. Belangstellenden voor de 
enquête kunnen contact opnemen met dhr. Dirk Osinga, De Zwaan 37, 9101 XC Dokkum, 
tel. 06-22375137, e-mail: dirkosinqa@wxs.nl. Inzenders worden geïnformeerd over de uitslag 
van de enquête. 
Eerste beeld: Insnoeren en ingezonken plekken op de bolwortels.
Later afsterving van wortelpunten
De mate van onbekend wortelrot na een grondbehandeling met Monam, Amistar of GFT
Mate van onbekend wortelrot: 0=geen, 1= licht, 2 = matig, 3=ernstig
Onbekend wortelrot


Trichodorideaaltjes en bodemschimmels lijken veroorzakers onbekend wortelrot

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available