Bij bemesting volgens de gebruiksnormen zijn de nitraatconcentraties onder maïsland nog vaak hoger dan de EU-norm van 50 mg per liter in grondwater. Vooral de eerste twee jaren na het ploegen van meerjarig grasland kan de nitraatuitspoeling onder maïsland hoog zijn. Vanggewassen zijn bedoeld om de nitraatuitspoeling te beperken. Maar dan moet je ze niet bemesten

Oenema, J.

Verloop, J.

Dutch

NARCIS 

Bemesting van maïsland heeft aandacht nodig

Wageningen Yield 

01.000
2.000
3.000
4.000
De Kleijne Dekker Post
Extra kosten fosfaatnormen 2015 (€)
zonder P-arm mengvoer
met alle mengvoer P-arm
Voordeel van P-arm mengvoer
Stikstof uit graszode wordt onderschat
In Nederland verbouwen we maïs zowel in continuteelt als in 
afwisseling met gras (wisselbouw). De gebruiksnormen hou-
den echter geen rekening met wisselbouw en met de vrijko-
mende stikstof na het scheuren van grasland. Deze hoeveel-
heid neemt af naarmate het scheuren langer is geleden. 
Figuur 1 illustreert de invloed van wisselbouw. Hierin is onder-
scheid gemaakt tussen het aantal jaren met aaneengesloten 
maïsteelt (een, twee en meer dan twee jaar). Gemiddeld is 
minder bemest dan de gebruiksnorm toestaat, maar meer 
dan het landbouwkundig advies. Vooral eerste- en tweede-
jaars maïs na het scheuren van grasland is boven het advies 
bemest. De praktijk houdt dus nog onvoldoende rekening met 
nalevering van stikstof uit de ondergeploegde graszode.
Nitraatgehalte onder maïs te hoog
Ieder voorjaar is het nitraatgehalte gemeten van het boven-
ste grondwater, of, bij een diepe grondwaterstand, van het 
bodemvocht (figuur 2). Het nitraatgehalte bij maïs op zand- en 
lössgrond is overwegend te hoog. Op alle maïspercelen op 
zandgrond was de gemeten waarde tweekeer zo hoog als 
de EU-norm van 50 mg/l. Een deel van de oorzaak zit in de 
ondergeploegde zode, een ander deel in het vanggewas.
Vanggewas niet bemesten
Vanaf 2006 is het verplicht om op maïsland een vanggewas te 
telen. Het vanggewas moet de achtergebleven stikstof vastleg-
gen en zo in de winterperiode het risico van nitraatuitspoeling 
verminderen. Gedachte hierbij is dat telers het vanggewas niet 
bemesten en onderploegen voordat ze het jaar daarop weer 
maïs zaaien. Maar de praktijk is anders. Ruim driekwart van 
de percelen met een vanggewas in het onderzoek wordt in 
het voorjaar bemest of beweid. De veehouders willen dus nog 
snel een extra snede oogsten. Uit ander onderzoek binnen 
Koeien & Kansen is gebleken dat het bemesten van het vang-
gewas (en vervolgens oogsten) juist de nitraatconcentratie 
met 30 mg per liter doet stijgen. Dat is dus het paard achter 
de wagen spannen!
Jouke Oenema en Koos Verloop, 
Wageningen UR, Plant Research International
Falentijn Assinck, Wageningen UR, Alterra
 
Bemesting van maïsland heeft aandacht nodig
Bij bemesting volgens de gebruiksnormen zijn de nitraatconcentraties onder maïsland nog vaak hoger dan de EU-norm van 50 mg per liter in grondwater. 
Vooral de eerste twee jaren na het ploegen van meerjarig grasland kan de nitraatuitspoeling onder maïsland hoog zijn. Vanggewassen zijn bedoeld om de 
nitraatuitspoeling te beperken. … Maar dan moet je ze niet bemesten.
0
50
100
150
1 jr (4) 2 jr (5) >2 jr (16)
kg stikstof werkzaam per ha
Gebruiksnorm WerkelijkAdvies
0
25
50
75
100
125
150
Nitraatgehalte (mg/l)
04 05 06 07 04 05 06 07 04 05 06 07
Droog Droog Nat
löss zand
Figuur 1:  Stikstofbemesting maïsland met 1 jaar, 2 jaar of >2 jaar 
aaneengesloten maïs (gemiddelde van 2004 – 2007) 
op natte zandgronden. Tussen haakjes het aantal  
percelen.
Figuur 2:  Nitraatgehalte van het grondwater of bodemvocht in 
vier opeenvolgende meetseizoenen. Natte percelen 
(Gt I – VI) en Droge percelen (Gt VII – VIII).
Minder mestafvoer door minder fosfor in mengvoer
Bij ongewijzigd beleid wordt de fosfaatnorm op grasland en bouwland de komende jaren verder aangescherpt. De plaatsingsruimte voor stikstof verandert niet. 
Daarom zullen steeds meer bedrijven mest moeten afvoeren omdat ze te veel fosfaat produceren. Voor vier Koeien & Kansen-bedrijven is gekeken of verla-
ging van fosfor in mengvoer uitkomst biedt.
In figuur 1 ziet u dat Van Wijk geen last heeft van strengere 
fosfaatnormen omdat stikstof voor hem beperkend blijft. Dek-
ker moet in 2009 al mest afvoeren op basis van fosfaat. Dit 
stijgt met het aanscherpen van de fosfaatnormen. De Kleijne 
en Post hebben in 2009 nog geen last van de fosfaatnormen, 
maar in de jaren erna worden de aangescherpte normen ook 
voor hen een probleem.
Is minder fosfor in mengvoer het antwoord?
Voor de bedrijven die mest moeten afvoeren op basis van 
fosfaat, is gekeken wat de invloed is van verlaging van het 
fosforgehalte met 2 g/kg in al het mengvoer en wanneer dit P-
arm mengvoer € 1/100 kg meer kost dan normaal mengvoer. 
In figuur 2 ziet u dat het in 2015 voor De Kleijne en Dek-
ker aantrekkelijk is om fosforarm mengvoer aan te kopen. 
De Kleijne bespaart ruim € 2.200, Dekker bijna € 3.500. De 
mengvoerkosten nemen wel toe, maar lagere kosten voor 
mestafvoer en kunstmestaanvoer compenseren dit ruim-
schoots.
Fosfaat op maat
Voor Post biedt verlaging van het fosforgehalte in alle meng-
voer (319 ton) geen voordeel. Maar als hij maar 48 ton 
vervangt, dan levert hem dit toch nog € 100 op. Dit voorbeeld 
laat zien dat je dus voordeel kunt behalen wanneer je de juiste 
hoeveelheid mengvoer met een laag fosforgehalte aanvoert. 
Hoeveel dit is, kunt u voor uw bedrijf eenvoudig berekenen 
met de Fosforwijzer. U vindt de Fosforwijzer op de website van 
Koeien & Kansen (www.koeienenkansen.nl).
Aart Evers en Michel de Haan,
Wageningen UR Livestock Research
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
De Kleijne Dekker Post Van Wijk
Verplichte mestafvoer in m³
Afvoer op basis van N
Afvoer op basis van P 2009
Afvoer op basis van P 2012
Afvoer op basis van P 2015
Figuur 1:  Effect aanscherping fosfaatnormen op mestafvoer. De groene 
gearceerde kolom is de verplichte mestafvoer op basis van 
stikstof. De paarse kolommen geven de mestafvoer op basis van 
fosfaat aan in 2009, 2012 en 2015.
Figuur 2:  Extra kosten bij aanscherping fosfaatnormen 
en verlaging van het fosforgehalte met 2 g P/
kg in al het mengvoer in 2015 (ten opzichte 
van 2009 met voeren van mengvoer met hui-
dig fosforgehalte). 
Grasonderzaai in snijmaïs.
Zeven Koeien & Kansen-bedrijven hebben van 2004 
tot en met 2007 de stikstofgebruiksnormen voor 
grasland en maïsland voor 2009 getoetst. Doel was 
te onderzoeken of Nederland met deze normen aan 
de nitraatrichtlijn kan voldoen. De volledige resulta-
ten vindt u in rapport 55.
De grondstoffenkeuze bepaalt het fosforgehalte van mengvoer.


Bemesting van maïsland heeft aandacht nodig

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available