Zoals bij veel sectoren is ook de onkruidbestrijding bij de biologische boomkwekerij een van de grootste knelpunten. De afgelopen jaren zijn met name in de biologische landbouw veel methoden ontwikkeld en beproefd om het onkruid de baas te kunnen. Op de bijeenkomst ‘Milieuvriendelijke en duurzame onkruidbestrijding van 13 oktober 2009 in Zwolle zijn een aantal nieuwe ontwikkelingen ter bestrijding van onkruiden onder de aandacht gebracht. Eén van de nieuwe ontwikkelingen om een groter deel van het oppervlak te bewerken met onder andere schoffelapparatuur is het gebruik van GPS gecombineerd met RTK

Lans, A.M., van der

Dutch

Wageningen Yield 

Bomen 3
Ambitie
De sector streeft naar de ontwikkeling van 
een breed assortiment biologische boom-
kwekerijproducten. Hiervoor zijn nieuwe 
kwekers nodig. Om de vraag te stimuleren 
is draagvlak nodig bij inkopers van gemeen-
ten en provincies voor de aanschaf en 
aanplant van biologisch groen. Daarnaast 
moet het, ook voor consumenten, duidelijk 
zijn waar je biologische bomen kunt kopen. 
Het bedrijfsnetwerk en de Stichting Biolo- 
gische Boomkwekerijen werken daarom aan 
promotie, samenwerking bij de afzet en 
ondernemerschap.
Ook moeten enkele knelpunten in de teelt 
worden opgelost. Een belangrijk knelpunt is 
onkruidbestrijding. Binnen het onderzoek
is dit één van de speerpunten in 2010.
Onderzoek in 2010
•  Onkruidbeheersing in de boomkwekerij 
Testen en aanpassen van nieuwe 
technieken voor onkruidbeheersing in 
verschillende teelten, waarbij zoveel 
mogelijk gebruik wordt gemaakt van 
ervaringen die in andere sectoren zijn 
opgedaan.
•  Vergelijking biologische en gangbaar 
gekweekte boomkwekerijproducten 
Aantonen dat biologische boomkwekerij-
producten in de gebruiksfase een 
meerwaarde hebben in vergelijking met 
gangbare producten. De resultaten zullen 
de afzet van biologische producten 
bevorderen.
januari 2010
Nieuwe ontwikkelingen bij 
mechanische onkruidbestrijding
Zoals bij veel sectoren is ook de onkruidbestrijding bij de biologische boomkwekerij 
een van de grootste knelpunten. De afgelopen jaren zijn met name in de biologische 
landbouw veel methoden ontwikkeld en beproefd om het onkruid de baas te kunnen. 
Op de bijeenkomst ‘Milieuvriendelijke en duurzame onkruidbestrijding van 13 oktober 
2009 in Zwolle zijn een aantal nieuwe ontwikkelingen ter bestrijding van onkruiden 
onder de aandacht gebracht.
Eén van de nieuwe ontwikkelingen om een groter deel van het oppervlak te bewerken met 
onder andere schoffelapparatuur is het gebruik van GPS gecombineerd met RTK.
Schoffelen met GPS - RTK
Tussen de rij schoffelen is een eenvoudige en snelle manier om het onkruid op te ruimen. 
Om zoveel mogelijk onkruiden te raken is het uiteraard de kunst om zo dicht mogelijk 
langs het gewas te schoffelen zonder schade aan het gewas aan te brengen. Met een 
aanpassing van het GPS-systeem met RTK (waaronder onder andere het Nederlandse 
systeem SBGuidance) is het mogelijk bewerkingen tot ± 1 à 2 cm nauwkeurig uit te 
voeren. Bij RTK-GPS gestuurde systemen wordt de ontvangst van het satellietsignaal 
gecombineerd met een signaal van een basisstation in de buurt van het werktuig. Het 
grote voordeel van het systeem is dat de nauwkeurigheid van ± 1 à 2 cm niet alleen na 
1 uur maar ook de volgende dag en zelfs het volgende seizoen blijft bestaan. Eenmaal 
opgeslagen werkgangen kunnen dus jaar na jaar gebruikt worden, waarmee RTK-GPS 
ook gebruikt kan worden bij een (vast) rijpadensysteem of bij meerjarige (boomkwekerij)
gewassen.
Schoffelen met GPS - RTK maakt het mogelijk bewerkingen tot ± 1 à 2 cm nauwkeurig uit te voeren
bioKennisbericht
Op deze wijze is het dus mogelijk om
met RTK-GPS gestuurde machines de 
plantrij tot op 2 centimeter met schoffels 
te volgen. Uiteraard moeten de planten 
dan ook met een plantmachine met 
RTK-GPS geplant zijn. De aanschaf van 
het RTK-GPS voor alleen de onkruid-
bestrijding is nog een vrij kostbare zaak. 
De apparatuur om het GPS signaal te 
ontvangen dient zelf te worden aan- 
geschaft. Voor ontvangst van signalen
van een basisstation (RTK) is er naast 
aankoop van het station nog een andere 
mogelijkheid. Het basisstation heeft een 
zendbereik van acht kilometer. Deze kan 
zelf worden aangeschaft, maar op veel 
plaatsen is het al mogelijk om via een 
abonnement aan te sluiten op een enkel 
bestaand station of op een netwerk van 
een aantal stations. Met het RTK-GPS 
systeem kunnen alle handelingen op het 
bedrijf van planten tot rooien met grote 
precisie worden uitgevoerd.
Schoffelen in de rij
Een bewerking in de rij uitvoeren (zoals 
schoffelen) is bij een groot aantal gewas-
sen niet mogelijk vanwege de geringe 
plantafstand tussen de planten. Bij een 
gewas met een grotere plantafstand 
(vanaf 15 cm) zijn er nu wel mogelijk-
heden met een volledig geautomatiseerd 
schoffelsysteem, de Garford uit Engeland. 
Bij deze machine worden de schoffels 
gestuurd door een camera. De schof- 
fel schoffelt volledig rond de plant. 
Op plaatsen waar planten ontbreken 
wordt automatisch volledig geschoffeld. 
In groentegewassen (sla) kon met deze 
schoffelmachine het teeltoppervlak 
inclusief de paden voor 90 - 95% 
worden geschoffeld.
Met de Multitrike (Damcon) kunnen 3 hele en 2 halve rijen worden bewerkt
Ontvangst antenne op de tractor
Bomen
Meerdere rijen tegelijkertijd 
bewerken
Een nieuwe mogelijkheid om het onkruid 
tussen en in de rij snel en efficiënt in een 
aantal rijen tegelijkertijd te bestrijden
is de combinatie van een portaalframe 
(Multitrike van Damcon) met gewas- 
geleide schoffelelementen en vingerwie-
ders. Met de Multitrike kunnen 3 hele en 
2 halve rijen tegelijk worden bewerkt; in 
totaal dus 4 rijen in een werkgang. Dit is 
een interessante ontwikkeling voor de 
vruchtbomenteelt die mogelijk ook uit-
gebreid kan worden naar andere teelten. 
Aan het portaalframe zijn gewasgeleide 
schoffels gemonteerd in combinatie met 
vingerwieders zodanig dat in elke rij 
tegelijkertijd tussen de rij geschoffeld en 
in de rij gewied wordt. De schoffel- 
elementen volgen met gewasgeleide 
elementen de plantrijen. Omdat de ge-
wasgeleide schoffels de plantrij volgen 
kunnen er geen vingerwieders aan de 
gewasgeleide schoffels zelf bevestigd 
worden. Beide systemen zouden elkaar 
dan beïnvloeden. De vingerwieders zijn 
daarom bij dit systeem onafhankelijk
van de gewasgeleide schoffels aan het 
frame gemonteerd. De vingerwieders 
verwijderen het onkruid tussen de rijen.
Bij deze gecombineerde techniek is het 
uiteraard belangrijk om voldoende tijd te 
nemen voor een goede afstelling. Verder
is uiteraard ook het weer, de grondslag
en de grootte van de onkruiden van grote 
invloed op het resultaat.
Schoffelen met het mes tussen 
de laanbomen
Tussen de bomen in de laanboomteelt 
wordt de onkruidbestrijding veelal uitge-
voerd met het gewasgeleide schoffelmes. 
Nadeel van de gewasgeleiding is dat er 
kans bestaat op beschadiging van de stam 
als gevolg van het element (veelal van 
staal) dat zorg draagt voor de gewasgelei-
ding. Bij aanraking van de boomstam is er 
met dit systeem altijd kans op beschadi-
ging. Veelal is de beschadiging ook weer 
te voorkomen door een goede afstelling 
van de machine.
Een nieuwe ontwikkeling bij de mechani-
sche onkruidbestrijding in de laanboom-
teelt is het schoffelmes van CBS mecha-
nisatie. Het schoffelmes, dat voor op de 
trekker is bevestigd schoffelt net als het 
gewasgeleide schoffelmes in de rij, tussen 
de bomen. Anders dan bij de gewasgeleide 
schoffel wordt de boomstam niet geraakt; 
er is dus geen kans op beschadiging van 
de stammen. Dit wordt bereikt door een 
infraroodsignaal die het schoffelmes vlak 
voor en vlak na de boom in – en uitklapt. 
Het infraroodsignaal is vrij eenvoudig op 
de gewenste afstand in te stellen.
Detail van de schoffels van de Multitrike
Een infrarood signaal zorgt dat het schoffelmes op tijd terugklapt en de boom niet raakt (CBS mechanisatie)
 Het doel van Bioconnect is het verder 
ontwikkelen en versterken van de
biologische landbouwsector door het 
initiëren en uitvoeren van onderzoeks- 
projecten. In Bioconnect werken  
ondernemers (van boer tot winkelvloer) 
samen met onderwijs- en onderzoeks-
instellingen en adviesorganisaties.
Dit leidt tot een vraaggestuurde aanpak 
die uniek is in Europa.
Het Ministerie van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit is financier van de 
onderzoeksprojecten.
Wageningen UR (University & Research 
centre) en het Louis Bolk Instituut zijn
de uitvoerders van het onderzoek. Op dit 
moment zijn dit voor de biologische
landbouwsector ongeveer 140 onderzoeks- 
projecten.
Contact
Henk van Reuler
PPO, onderdeel van Wageningen UR
e-mail: henk.vanreuler@wur.nl
telefoon: 0252 462 113
Tekst: Arie van der Lans
Eindredactie / Vormgeving / Productie:
Communication Services Wageningen UR
e-mail: redactie.biokennis@wur.nl
telefoon: 0317 486 370
Wortelonkruiden
Het verwijderen van wortelonkruiden is 
een lastige en vaak moeizame bezigheid. 
Een methode is het ondergronds los- 
snijden (ondersnijden) van de wortels. 
Bij akkermelkdistels is dit een beproefde 
methode met goede resultaten.
Een vinding van een Deense akkerbouwer, 
de Kvik Up (= Deens voor kweek) kan 
ook helpen bij de bestrijding van wortel-
onkruiden. De machine trekt de grond tot 
op een diepte van 40 cm los. Vervolgens 
wordt de grond doorploegd met een 
groot aantal ronddraaiende pennen met 
als gevolg dat gronddeeltjes en wortels 
van wortelonkruiden hoog worden opge-
worpen. De gronddeeltjes vallen sneller 
dan de wortels, daardoor komen de wor- 
tels bloot boven op de grond te liggen. 
Uitdroging van de wortels zal de afster-
ving versnellen. Oprapen en verwijderen 
van de wortelonkruiden kan met deze 
machine zorgen voor een versnelde 
schone teeltlaag.
De Kvik Up brengt de wortelonkruiden naar het maaiveld
De Kvik Up trekt de grond tot op een diepte van 40 cm los


Nieuwe ontwikkelingen bij mechanische onkruidbestrijding

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available

NARCIS