Sinds het scheuren van grasland in het najaar op zandgrond niet meer is toegestaan, wordt voor het vernieuwen van de graszode vaker (tijdelijk) snijmaïs geteeld op gescheurd grasland. Dit om de slagingskans van herinzaai te vergoten. Een groot bezwaar is echter dat hierdoor veel organische stof wordt afgebroken, aanzienlijk meer dan bij herinzaa

Hoving, I.E.

Vellinga, Th.V.

Dutch

Wageningen Yield 

V-focus  februari  201028
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  februari  2010 29
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Tijd (jaar) 
N
-o
rg
an
is
ch
 to
ta
al
 (k
g)
Blijvend grasland
Herinzaai najaar 
Herinzaai voorjaar
2 jaar maïs, 8 jaar gras
8 jaar maïs, 2 jaar gras 0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
80.000
90.000
100.000
Zand
0-20 jaar
Zand
40-60 jaar
Zand
> 100 jaar
Klei
0-20 jaar
Klei
40-60 jaar
Klei
> 100 jaar
Periode blijvend grasland
Em
is
si
e 
br
oe
ik
as
ga
ss
en
 
(k
g 
CO
2-
eq
ui
va
le
nt
en
)
Blijvend grasland, voorjaar
Blijvend grasland, najaar
2 jaar maïs, 8 jaar gras 
8 jaar maïs, 2 jaar gras 
Herinzaaiwijzer
De Herinzaaiwijzer berekent online het verschil 
tussen de kosten van graslandverbetering en de 
te verwachten meeropbrengst van grasland in  
de eerste tien jaren na herinzaai. De financiële 
herinzaaikosten, de actuele botanische samen­
stelling, het tijdstip van scheuren, de groei­
omstandigheden en het verlies aan organische 
stof bepalen samen of herinzaai financieel  
aantrekkelijk is of niet. De groeiomstandigheden 
worden gekarakteriseerd door grondsoort, vocht­
voorziening (grondwatertap) en de stikstof­
jaargift. De verliezen aan koolstof en stikstof 
worden vertaald in broeikasgasemissie.
Praktische aandachtspunten
•  Er is ruimte voor herinzaai mits het N­verlies 
in acht wordt genomen (het kost geld en is 
bezwaarlijk voor het milieu).
•  Herinzaai voorjaar geeft een relatief beperkt 
N­verlies (ook bij oude zode). Nadeel is een 
lagere slagingskans. Dit vraagt extra aandacht 
en wellicht begeleiding.
•  Op zandgronden is herinzaai in het voorjaar 
verplicht en verdient, mits uitvoerbaar,  
ook op andere grondsoorten de voorkeur.
•  Onderbreking met snijmaïs vergroot het  
N­verlies aanzienlijk en dient zo mogelijk 
vermeden te worden. De slagingskans van 
herinzaai is weliswaar groot, maar de moge­
lijkheid om het stikstofverlies te compense­
ren is gelimiteerd. Niet compenseren kost 
productie.
•  Wanneer rotatie van akkerbouw en grasland 
gewenst is, wordt aanbevolen de grasland­
fase te beperken tot drie à vier jaar.
Figuur 1 
De Nederlandse landbouwsector draagt 
voor ongeveer 10% bij aan de uitstoot  
van alle broeikasgassen in Nederland 
(www.senternovem.nl). Het gaat dan om 
de broeikasgassen kooldioxide (CO2), 
methaan (CH4) en lachgas (N2O). CO2 komt 
vooral vrij door verbruik van energie (gas, 
elektriciteit, diesel) en door afbraak van 
organische stof uit de bodem. Het scheu-
ren van een graszode draagt hieraan bij. 
Rundvee en opgeslagen mest zijn de 
belangrijkste bronnen van methaan. Lach-
gas komt vooral vrij uit de bodem. CH4 en 
N2O worden weliswaar in veel kleinere 
hoeveelheden uitgestoten dan CO2, maar 
hebben een sterker effect: CH4 is 21 keer 
sterker; N O 310 keer.
Bronnen broeikasgassen
Idse Hoving en Theun Vellinga
Wageningen UR Livestock Research
Broeikasgas door maïs 
op gescheurd grasland
Sinds het scheuren van grasland in het najaar op zandgrond niet meer is toegestaan, wordt voor het 
vernieuwen van de graszode vaker (tijdelijk) snijmaïs geteeld op gescheurd grasland. Dit om de slagings-
kans van herinzaai te vergoten. Een groot bezwaar is echter dat hierdoor veel organische stof wordt  
afgebroken, aanzienlijk meer dan bij herinzaai.
maïs VooR gRas
Tijdelijk maïs op grasland ver-
groot het N-verlies aanzienlijk 
en dient zo mogelijk vermeden 
te worden. 
Foto: Geesje Rotgers
Opbouw bodemorganische N bij blijvend grasland zonder her-
inzaai en de afbraak van bodemorganische N bij herinzaai in het 
voor- en najaar en bij onderbreking met 2 en 8 jaar snijmaïs op 
zandgrond. Blijvend grasland wordt in dit voorbeeld na 30 jaar 
gescheurd. De frequentie van herinzaai/scheuren is vervolgens 
tien jaar.
D e koolstof en stikstof die vrij­komt bij (tijdelijke) snijmaisteelt leidt tot een lagere meerop­brengst en draagt bij aan de 
broeikasgasemissie! Vermijd 
daarom het onderbreken van blijvend grasland 
en scheur grasland alleen als het echt nodig is. 
De Herinzaaiwijzer (www.livestockresearch.wur.nl) 
geeft inzicht in de verliezen en berekent of het 
lonend is om grasland te vernieuwen. 
opbouw en afbraak van organische stof
Onder grasland is de aanvoer van organische 
stof groter dan de afbraak waardoor de totale 
hoeveelheid bodem organische stof van jaar op 
jaar toeneemt. Op zandgrond bevat ouder gras­
land (> 50 jaar) gemakkelijk meer dan 5000 kg 
organische gebonden stikstof per ha. Op klei­
grond is dit meer dan 9000 kg N per ha. Op  
lange termijn (ongeveer 100 jaar) ontstaat er e 
en evenwicht waarbij de organische stof nog 
nauwelijks toeneemt. Door het scheuren van 
grasland breekt organische stof af en de afbraak 
gaat door totdat er weer sprake is van een nieuwe 
graszode. Bij permanente omzetting van gras­
land in bouwland treedt naar lange tijd een even­
wicht op, waarbij de organische stof nog nauwe­
lijks afneemt. Figuur 1 geeft een beeld van de 
opbouw van bodemorganische N op zandgrond 
bij blijvend grasland zonder herinzaai en van de 
afbraak en opbouw van bodemorganische N bij 
verschillende wijzen van herinzaai. Het tijdstip 
van herinzaai (voor­ en najaar) en het aantal 
jaren onderbreking met snijmaïs is daarbij geva­
rieerd. De frequentie van herinzaai / scheuren  
is telkens tien jaar. Het blijvende grasland wordt 
naar 30 jaar gescheurd. 
Herinzaai in het voorjaar leidt tot een veel gerin­
ger stikstofverlies dan herinzaai in het najaar, 
omdat bij herinzaai in het voorjaar de vrijkomende 
stikstof uit de bodem en de oude graszode direct 
wordt vastgelegd in de nieuwe graszode. Bij 
scheuren in het najaar is dit slecht beperkt het 
geval, waardoor veel stikstof verloren gaat. Dit is 
de reden dat het scheuren van grasland op zand­
grond volgens de wet­ en regelgeving dan niet 
meer toegestaan is. In de praktijk zie je steeds 
vaker dat bij herinzaai het blijvende grasland 
wordt onderbroken met een of enkele jaren snij­
maïs, zodat gras in het najaar ingezaaid kan wor­
den. Daarmee worden de risico’s op een grotere 
onkruiddruk en verdroging bij voorjaarsinzaai 
vermeden, waardoor de slagingskans groter is. 
De figuur laat zien dat dit een aanzienlijk verlies 
oplevert van bodemorganische N. Dit is land­
bouwkundig nadelig, omdat dit verlies met  
N­bemesting gecompenseerd moet worden (1 kg 
N kost 7 ­ 10 kg ds), maar is ook milieukundig 
nadelig omdat het N­verlies tot een aanzienlijke 
broeikasgasemissie leidt. Het stikstofverlies 
neemt toe naarmate het blijvende grasland  
langer wordt onderbroken.
Emissie broeikasgassen
In figuur 2 is voor dezelfde varianten als in 
figuur 1 de totale broeikasgasemissie per ha over 
een periode van tien jaar weergegeven voor de 
grondsoorten zand en klei. De hoeveelheden  
N en C die vrijkomen door herinzaai of door het 
omzetten van grasland in snijmaïs gedurende  
2 of 8 jaar zijn vertaald in kg CO2­equivalenten 
per ha. De emissie van broeikasgas neemt toe 
naarmate de vrijkomende N door scheuren 
slechter benut wordt (herinzaai najaar) en  
naarmate er meer organische stof afbreekt  
(duur onderbreking blijvend grasland). 
Figuur 2
De totale broeikasgasemissie per ha over een periode van tien jaar 
voor herinzaai in het voor- en najaar en bij onderbreking met  
2 en met 8 jaar snijmaïs op zand- en kleigrond berekend met de  
HerinzaaiWijzer (www.livestockresearch.wur.nl). De periode van  
blijvend grasland is gevarieerd (0 - 20, 40 - 60 en > 100 jaar).  
De frequentie van herinzaai/scheuren was vijftien jaar.


Broeikasgas door maïs op gescheurd grasland

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available