De techniek van ioniseren lijkt perspectiefvol tegen fijnstofemissie uit vleeskuikenstallen. Dit blijkt uit onderzoek op Het Spelderholt

Aarnink, A.J.A.

Harn, J., van

Winkel, A.

Dutch

Harn, van, J.

NARCIS 

Slim Plakwerk

Name not available

Wageningen Yield 

54
VLEESSECTOR VAKTECHNIEK
Pluimveehouderi j  40e jaargang - 26 maart  2010
Wageningen UR Livestock Re-search heeft op Praktijkcen-trum ‘Het Spelderholt’ in Lely-
stad onderzocht of de fijnstofemissie uit 
vleeskuikenstallen valt te reduceren met 
ionisatie van stallucht. Het onderzoek 
naar deze techniek voor reductie van fijn-
stofemissie is uitgevoerd in vier identieke 
afdelingen van de mechanisch geventi-
leerde vleeskuikenstal P1; twee  afdelingen 
kregen een ionisatie sys teem, de andere 
twee afdelingen dienden als controle. In 
elke afdeling zijn 2.676 Ross 308-vlees-
kuikens opgezet (20 kuikens/m2). Het 
 onderzoek telde twee rondes van 35 da-
gen. Naast het effect van ionisatie op de 
fijnstof emissie is ook gekeken naar het 
 effect op de productiekenmerken, de 
strooiselkwaliteit en het dierenwelzijn.
Principe van ionisatie
Bij het principe van negatieve ionisatie wordt 
een hoge negatieve elektrische spanning in 
de stal aangebracht. Rond de spanningsbron 
ontstaat een elektrisch veld waarlangs elek-
tronen worden uitgestoten. Het elektrisch 
veld transporteert en versnelt de elektronen 
waardoor deze de gasmoleculen waarmee ze 
botsen ioniseren. De negatieve ionen staan 
hun elektrische lading vervolgens af aan de 
stofdeeltjes in de lucht. De negatief geladen 
stofdeeltjes zullen gaan plakken aan geaarde 
oppervlakken en objecten, zoals vloeren en 
wanden, of aan speciaal aangebrachte geaar-
de platen, en worden zo uit de lucht verwij-
derd. Het voordeel van ionisatie is dat het 
stofprobleem bij de bron wordt aangepakt. 
Het leidt niet alleen tot lagere stofemissies uit 
de stal, maar ook tot een betere luchtkwaliteit 
(lagere stofconcentratie) in de stal. Dat is po-
sitief voor de gezondheid van mens en dier.
Ionisatiesysteem EPI
Het ioniseren gebeurde met het Electrostatic 
Particle Ionization-system (EPI-systeem) van 
Baumgartner Environics Inc. Dit bestond uit 
twee ionisatielijnen in de lengterichting van de 
afdeling met veel naaldvormige elektroden 
voor het uitstoten van elektronen. Parallel aan 
deze lijnen liepen twee geaarde collectieplaten 
voor het aantrekken en verzamelen van stof. 
De lijnen hingen 2,5 meter boven de vloer en 
werden gevoed door een hoogspanningsvoe-
ding (-30 kV gelijkspanning). Hoewel dit een 
erg hoge spanning is werd de stroomsterkte 
gelimiteerd tot maximaal 0,9 mA om de vei-
ligheid te garanderen. De geladen stofdeeltjes 
werden aangetrokken door de geaarde platen 
en door de inrichting en wanden van de stal.
Lagere fijnstofemissie
Na de eerste week werd een duidelijke toena-
me zichtbaar van de hoeveelheid stof op ver-
Boven: het ionisatiesysteem in de eerste 
onderzoeksronde. Onder: het ionisatiesys-
teem in de tweede ronde, uitgerust met 
een halfautomatisch schoonmaaksysteem
De techniek van ioniseren lijkt 
 perspectiefvol tegen fijnstofemissie 
uit vleeskuikenstallen. Dit blijkt uit 
onderzoek op Het Spelderholt.
Slim 
plakwerk
PM10 en PM2,5
Fijnstof bestaat voor het merendeel uit deel-
tjes met een diameter kleiner dan 10 micro-
meter. Dit stof wordt aangeduid als PM10. 
Per 1 januari 2005 heeft de Europese Unie 
grenswaarden opgesteld voor maximale 
concentraties fijnstof in de buitenlucht: jaar-
gemiddeld maximaal 40 microgram per m³ 
lucht en daggemiddeld maximaal 50 micro-
gram per m³ lucht, met maximaal 35 over-
schrijdingen van het toegestane daggemid-
delde. In 2008 is een nieuwe richtlijn van 
kracht geworden waarin de jaargemiddelde 
maximale norm voor deeltjes kleiner dan 
2,5 micrometer (zeer fijn stof, PM2,5) is 
vastgesteld op 25 microgram per m³ lucht. 
Nederland heeft bij de EU een derogatiever-
zoek ingediend, omdat het nog niet aan 
deze normen kan voldoen. Als dit verzoek 
wordt gehonoreerd zal Nederland uitstel 
krijgen tot 2011 om aan de normen te vol-
doen. Nederland zal echter met een duidelijk 
plan moeten komen hoe het per 2011 wel 
aan de normen denkt te kunnen voldoen. 
10plu004_vakvlees 1   54 18-03-2010   10:54:32
55Pluimveehouderi j  40e jaargang - 26 maart  2010
schillende oppervlakken in de afdeling. Het 
verschil met de controleafdeling werd meer 
en meer zichtbaar tijdens de ronde bij een 
toename van de stofconcentratie in de afde-
ling. De ionisatieafdelingen hadden een 
lichtgele kleur vanwege de afzetting van stof 
op de wanden. Vanwege de afzettingen van 
het stof aan de wanden en andere materia-
len leken de afdelingen met ionisatie veel 
stoffiger, de metingen toonden echter aan 
dat de emissie van fijnstof duidelijk lager 
was. Gemiddeld werden de emissies van 
PM10 en PM2,5 over de ronde met respec-
tievelijk 36 en 10 procent gereduceerd. 
Grafiek 1 en 2 geven de gemiddelde stof-
emissies voor respectievelijk PM10 en 
PM2,5 op diverse leeftijden weer. Het lijkt 
erop dat de PM2,5-reductie, in tegenstelling 
tot die van PM10, wordt beïnvloed door de 
leeftijd van de vleeskuikens. De reductie lijkt 
immers af te nemen bij het ouder worden 
van de kuikens. De reducties waren respec-
tievelijk 67, 27, 28 en -15 procent voor dag 
16, 23, 30 en 33. Voor PM10 schommelde de 
reductie op deze dagen telkens rond 36 pro-
cent. Metingen van de persoonlijke stofbe-
lasting lieten zien dat de blootstelling aan 
PM10-stof in de ionisatieafdelingen gemid-
deld zo’n 30 procent lager was.
Steeds vaker schoonmaken
De collectorplaten van het EPI-systeem, 
waar het meeste stof werd afgevangen, 
moesten tijdens de ronde regelmatig worden 
schoongemaakt. Reden hiervoor was dat de 
collectorplaten (en andere oppervlakken) 
‘vol’ raakten met stof. Hierdoor nam de 
stroomsterkte en mogelijk ook de effectivi-
teit van het EPI-systeem af. Het schoonma-
ken van de collectorplaten resulteerde in een 
(tijdelijke) toename van de stroomsterkte en 
effectiviteit van het systeem. Naarmate de 
kuikens ouder werden moest het systeem 
vaker worden schoongemaakt. In de eerste 
drie weken werd het systeem gemiddeld één 
keer per week schoongemaakt. In de laatste 
twee weken was dit twee keer per week. 
Het schoonmaken gebeurde in de eerste 
ronde handmatig en in de tweede ronde 
halfautomatisch. Met een touw werd een 
borstel langs de collectorplaten getrokken 
terwijl het stof werd opgevangen in een zak. 
Na het afleveren van de kuikens kon het 
stof dat op de wanden, plafonds en dergelij-
ke zat met een brandslang worden verwij-
derd. Dit kostte nauwelijks extra tijd, enkel 
misschien wat extra water. Natuurlijk moet 
men er wel aan denken dat bij het schoon-
maken (tussentijds of aan het eind) het 
EPI-systeem wordt uitgeschakeld.
Geen effect op kuikenkwaliteit
In dit onderzoek is ook gekeken naar de ef-
fecten van het ioniseren op de uitwendige 
kuikenkwaliteit. Hiertoe zijn kuikens visueel 
beoordeeld op het vóórkomen en de ernst 
van borstbevuiling, borstirritaties, dijkras-
sen, brandhakken en voetzoollaesies (voet-
zoolproblemen). Uit deze beoordeling bleek 
dat het ioniseren geen effect had op de uit-
wendige kwaliteit van de kuikens. Dit was 
ook niet echt te verwachten, omdat er ook 
geen verschillen waren in het drogestofge-
halte van het strooisel. 
Geen effect op technisch resultaat
Het ioniseren had geen effect op de techni-
sche resultaten van de vleeskuikens. De 
groei, voerconversie en uitval in de ionisatie-
afdelingen waren vergelijkbaar met die in de 
controleafdelingen.
Vrijwel alleen investeringskosten
De kosten van het gebruikte ionisatiesys-
teem bestaan vrijwel alleen uit de aanschaf-/
investeringskosten. De operationele kosten 
zijn vergelijkbaar met die van een gloeilamp 
van 25 watt en dus vrijwel te verwaarlozen. 
De investeringskosten van het gebruikte 
EPI-systeem bedroegen circa 50 eurocent 
per kuikenplaats. Dit bedrag zal mogelijk 
nog iets hoger worden omdat de leverancier 
het systeem nog moet voorzien van enkele 
handhavings- en veiligheidstechnieken.
Nu op twee praktijkbedrijven
Op dit moment wordt op twee praktijkbe-
drijven onderzocht of de gevonden stofre-
ducties ook op praktijkschaal worden be-
haald. De eerste bevindingen lijken overeen 
te komen met de onderzoeksresultaten op 
Het Spelderholt. In de praktijkstallen wordt 
niet gewerkt met collectorplaten. Door de 
ionisatielijnen dicht tegen het plafond aan te 
brengen, kan het gehele plafond als stofcol-
lector functioneren. Het plafond hoeft alleen 
tussen de ronden te worden schoongemaakt.
Dit onderzoek is uitgevoerd en gefinancierd binnen het 
beleidsondersteunende onderzoek (BO_05 thema 5 
Luchtkwaliteit) van het ministerie van LNV.
Jan van Harn, André Aarnink, Albert Winkel  
onderzoekers Wageningen UR Livestock Research
W
A
G
E
N
IN
G
E
N
 L
IV
E
S
T
O
C
K
 R
E
S
E
A
R
C
H
0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
dag 33dag 30dag 23dag 16
Graﬁek 2. PM2,5-emissie
? controle   ? ionisatie
in gram per dierplaats per jaar 
0
10
20
30
40
50
dag 33dag 30dag 23dag 16
Graﬁek 1. PM10-emissie
? controle   ? ionisatie
in gram per dierplaats per jaar
10plu004_vakvlees 1   55 18-03-2010   10:55:28


Slim Plakwerk

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield