Binnen het onderzoek ‘Pilots mineralenconcentraten’ wordt een LevensCyclusAnalyse uitgevoerd. Na afronding zullen de resultaten laten zien hoe de milieubelasting verandert wanneer mineralenconcentraten als kunstmestvervanger aangemerkt zouden worden. De resultaten geven zicht op mogelijke ecologische knelpunten binnen de mestketen en handvatten om tot een duurzamere keten te komen

Hoeksma, P.

Vries, J.W., de

Dutch

Name not available

Zijn vervangers van kunstmest duurzaam?

Wageningen Yield 

V-focus  februari  201030
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  februari  2010 31
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
OPSLAG MEST
OPSLAG MEST
OPSLAG MEST
TRANSPORT
ZEEFBED
ZEEFBANDPERS
FLOTATIE
OMGEKEERDE OSMOSE
WATERZUIVERING
PRODUCTIE KUNSTMEST
MESTTOEDIENING
TRANSPORT
mest
mest mest
dunne 
fractiedrijﬂaag
slib
dikke fractie
dunne 
fractie
dunne 
fractie
permeaat   
concentraat
producten
een keten, product of activiteit in kaart te bren-
gen. Een bekend voorbeeld van een dergelijke 
analyse is het vergelijken van het verschil in 
milieubelasting tussen het gebruik van melk-
flessen en melkpakken. De methodologie heeft 
een kwantificerend en holistisch karakter, wat 
betekent dat de volledige keten, inclusief alle 
achtergrondprocessen, wordt meegenomen in 
de analyse (figuur 1). Hierbinnen vallen onder 
andere het produceren van grondstoffen, het 
transport van grondstoffen en producten, het 
gebruik en recyclen van producten en het 
gebruik van fossiele brandstoffen. 
De pilots
Binnen de LCA Pilots mineralenconcentraten, 
waarbij acht verschillende mestverwerkingsin-
stallaties worden beschouwd, wordt gekeken 
naar de uitstoot van broeikasgassen, de emissie 
van ammoniak en zwaveldioxide, de uitspoeling 
van stikstof en fosfaat naar het grondwater en de 
uitstoot van geur en fijnstof. Deze componenten 
worden voor de gehele keten, zoals het voorbeeld 
in figuur 2, in kaart gebracht en onder verschil-
lende milieueffecten gekwantificeerd. 
Beoogde resultaten en toepassing
De resultaten, die in 2010 en 2011 worden opge-
leverd, zullen inzicht geven in de verandering 
van de milieubelasting tussen de huidige 
praktijk en de situatie waarbij verschillende 
mestverwerkingsprincipes worden toegepast 
en het geproduceerde mineralenconcentraat 
als kunstmestvervanger wordt gebruikt. Hierbij 
wordt ook de vermeden milieubelasting van de 
kunstmestproductie meegenomen. Door de ana-
lyse kan zicht verkregen worden op de grootste 
(milieu)knelpunten in de keten, de zogenoemde 
‘hotspots’. Op basis van deze kennis kunnen 
gerichte keuzes voor aanpassingen worden 
gemaakt. Verder brengt een kwantitatieve analyse 
de gehele keten in kaart en kan ze laten zien of 
er probleemafwenteling plaatsvindt. Afwenteling 
van een probleem wil zeggen dat een probleem 
verschuift binnen de keten waarbij het erop lijkt 
dat het probleem op een bepaalde plek opgelost 
is, maar op een andere plek de kop weer 
opsteekt. Een voorbeeld hiervan is ammoniak-
emissie. Wanneer in de mestopslag minder 
ammoniakemissie optreedt, kan er vervolgens 
meer emissie bij het uitrijden optreden, waar-
door er geen milieuwinst wordt behaald. Om 
tot een daadwerkelijke verduurzaming van de 
keten te komen zal dan ook helder zicht op 
dergelijke situaties nodig zijn.
Figuur 1 
Jerke de Vries en Paul Hoeksma
Wageningen UR Livestock Research
Zijn vervangers van 
kunstmest duurzaam?
Binnen het onderzoek ‘Pilots mineralenconcentraten’ wordt een LevensCyclusAnalyse uitgevoerd. Na 
afronding zullen de resultaten laten zien hoe de milieubelasting verandert wanneer mineralenconcentraten 
als kunstmestvervanger aangemerkt zouden worden. De resultaten geven zicht op mogelijke ecologische 
knelpunten binnen de mestketen en handvatten om tot een duurzamere keten te komen.
LCA brengt alle emissies van de processen in de gehele keten in kaart.
M
estverwerking wordt gezien als 
een van de mogelijkheden om de 
druk op de mestmarkt in Neder-
land te verlichten en mineralen-
kringlopen verder te sluiten. Een 
van de mogelijkheden is de mest scheiden en de 
dunne fractie verder verwerken tot een minera-
lenconcentraat dat gebruikt wordt als kunstmest-
vervanger. De Nederlandse overheid faciliteert 
een aantal pilotprojecten voor de productie van 
een stikstofkaliconcentraat (NK) uit dierlijke 
mest, via onder andere omgekeerde osmose, 
omdat zij verwacht dat gebruik van dit concen-
traat kan bijdragen aan het verminderen van de 
milieuproblematiek door mest. De verwachting 
is dat dit product uit verwerkte dierlijke mest 
betere landbouwkundige kwaliteiten heeft dan 
onbehandelde mest en een vergelijkbare werking 
heeft als kunstmest. Daarom zou dit product in 
plaats van kunstmest of dierlijke mest kunnen 
worden gebruikt, zonder dat dit tot meer milieu-
druk leidt. In het kader van de pilots zijn voor 
2009 en 2010 een aantal onderzoekssporen 
uitgezet, waaronder een LevensCyclusAnalyse 
(LCA). Het onderzoek wordt door LNV, VROM 
en de veehouderijsectoren (productschappen) 
gezamenlijk gedragen en gefinancierd.
Milieubelasting nog onbekend
Bij het verwerken van mest zijn de milieueffec-
ten niet volledig bekend. Zo is niet duidelijk wat 
het effect is van het gebruik van mestverwer-
kingsproducten op de ammoniakemissie en de 
uitspoeling van N en P naar het grond- en opper-
vlaktewater. Verder is het onduidelijk in hoeverre 
de producten uit mestverwerking een milieu-
voordeel opleveren als kunstmestvervanger. Om 
zicht op de totale milieubelasting van een derge-
lijke verandering te verschaffen, wordt door 
Wageningen UR Livestock Research in samen-
werking met Dierlijke Productie Systemen een 
LevensCyclusAnalyse (LCA) uitgevoerd. Het doel 
van deze studie is om de verandering in de 
milieubelasting in kaart te brengen tussen de 
huidige landbouwpraktijk, waarin drijfmest en 
kunstmest worden gebruikt voor bemesting, 
en de veranderde situatie waarin mest wordt 
verwerkt en het N/K-mineralenconcentraat uit 
omgekeerde osmose gebruikt wordt als een 
kunstmestvervanger bovenop de gebruiksnorm 
voor dierlijke mest. 
LCA
De LCA-methodiek is een internationaal geac-
cepteerde methodiek om de milieubelasting van 
Figuur 2
Voorbeeld van een verwerkingsketen die bestudeerd wordt met de betrokken processen.


Zijn vervangers van kunstmest duurzaam?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield

NARCIS