Het project 'Echt Overijssel!' streeft naar een grote rijkdom aan planten- en diersoorten op en rond landbouwgronden, regionaal gesloten grondstofkringlopen en nieuwe economische dragers voor het landelijk gebied. Voor Aver Heino, het proefbedrijf voor biologische melkveehouderij, wordt berekend wat de milieueffecten zijn van het betrekken van meer grondstoffen uit de eigen regio

Holshof, G.

Pinxterhuis, J.B.

Plomp, M.

Timmerman, B.

Dutch

Wageningen Yield 

R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  december  2010 27
beperkt weiden toe en voert bij op stal om de stik­
stofbenutting van het opgenomen weidegras te 
verbeteren.
Emissies broeikasgassen 
De berekende lachgasemissie op Aver Heino lag 
met 7,6 kg N2O/ha lager dan de berekende emis­
sie op zowel de gangbare (8,9) als de biologische 
(9,2) bedrijven uit de studie van Vellinga e.a. 
(2009). Stikstofbinding door klaver was verant­
woordelijk voor 28 procent van de lachgasemissie, 
beweiding was de andere grote post die veel lach­
gasemissie veroorzaakt (23 procent). Het aantal 
uren weidegang is bepalend voor de verliezen 
tijdens beweiden. Maar meer staluren geeft meer 
mestopslag met bijbehorende emissies.
De totale methaanemissie voor Aver Heino werd 
berekend op 252,2 kg CH4/ha. Voor de vergelij­
kingsbedrijven lag dit op 225,2 kg/ha (biologisch) 
en 391,6 kg/ha (gangbaar). De grootste bijdrage 
aan methaanuitstoot is afkomstig van de pens­
fermentatie (voor Aver Heino 78 procent). Naast 
pensfermentatie wordt methaan ook uit mest uit­
gestoten. 
De totale berekende broeikasgasemissie bestaat 
uit emissie van lachgas, methaan en CO2 gerela­
teerd aan direct energieverbruik (tabel 2). De 
indirecte energie voor bijvoorbeeld transport van 
krachtvoer is dus niet meegenomen. Methaan is 
verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de 
totale uitstoot van broeikasgassen uitgedrukt in 
CO2­equivalenten. Per hectare hadden de gang­
bare bedrijven een duidelijk hogere CO2­uitstoot. 
Uitgedrukt per kg melk realiseerde Aver Heino 
een CO2­uitstoot die vrijwel gelijk is aan die op 
gangbare bedrijven, terwijl de andere biologische 
bedrijven een hogere uitstoot hebben.
Verbeteringen mogelijk
De methaanuitstoot in BBPR is gebaseerd op het 
berekende rantsoen met een vaste waarde per 
voersoort. Een verdere verfijning hierin is nood­
zakelijk om het effect van de samenstelling van 
het rantsoen en de componenten daarvan beter 
in beeld te krijgen. Uit berekeningen met het 
pensfermentatiemodel van Bannink e.a. (2005, 
2010) blijkt dat krachtvoersamenstelling, kwali­
teit van gras en graskuil, voeropname en produc­
tieniveau invloed hebben op de methaanemissie 
per koe. De methaanuitstoot per kg melk is lager 
als de voerefficiëntie beter is (minder kg voer per 
kg geproduceerde melk), als de kwaliteit van het 
opgenomen ruwvoer hoger is of als het rantsoen 
meer zetmeel en eiwit bevat in plaats van vezels 
en oplosbare koolhydraten. Voor het pensfermen­
tatiemodel is echter nog verdere onderbouwing 
nodig, met name waar het om niet­reguliere 
voeder middelen en rantsoenen gaat.
Een andere maatregel die direct tot lagere 
methaanemissie per kg melk leidt, is het verho­
gen van het aantal lactaties dat een koe mee gaat, 
waardoor minder jongvee hoeft te worden aange­
houden. Jongveeopfok wordt namelijk toegere­
kend aan de melkproductie. Maar in hoeverre dit 
leidt tot afwenteling van milieuemissies op de 
rundvleessector is niet duidelijk.
Verlaging van methaanemissie kan verhoging 
betekenen van een van de andere emissies. Bij­
voorbeeld het produceren van gras van hoge kwa­
liteit kan worden bereikt door het gebruik van 
meer (kunst)mest, wat echter de emissie van 
lachgas en het gebruik van energie bij de 
productie van kunstmest verhoogt. Tevens kan 
nitraatuitspoeling en ammoniakemissie toe­
nemen.
Bovenstaande voorbeelden illustreren dat bij het 
nemen van maatregelen de totale impact van het 
gehele productiesysteem in beeld moet blijven. 
Dit is geen gemakkelijke opgave. Modellen als 
BBPR illustreren hoe beslissingen op bedrijfs­
niveau uitpakken. Maar andere modellen, zoals 
Life Cycle Analyses (LCA’s), zijn nodig om zicht 
te krijgen op effecten buiten het bedrijf, bijvoor­
beeld emissies van toeleverende industrie.
Voor meer informatie over de uitgangspunten, resultaten van de 
berekeningen en referenties zie het uitgebreidere artikel op www.
echtoverijssel.nl.
Tabel 1 
Tabel 2 Ina Pinxterhuis, Gertjan Holshof, 
Marleen  Plomp, Ben Timmerman
Wageningen UR Livestock Research
Milieuverliezen Aver 
Heino binnen de perken
Het project ‘Echt Overijssel!’ (www.echtoverijssel.nl) streeft naar een grote rijkdom aan planten- en dier-
soorten op en rond landbouwgronden, regionaal gesloten grondstofkringlopen en nieuwe economische 
dragers voor het landelijk gebied. Voor Aver Heino, het proefbedrijf voor biologische melkveehouderij, 
wordt berekend wat de milieueffecten zijn van het betrekken van meer grondstoffen uit de eigen regio.
Bedrijfskenmerken Aver Heino en vergelijkingsbedrijven.
Uitstoot CO2 of omgerekende CO2-equivalenten in kg per hectare en per kg melk.
 Bio (n=2) Gangbaar (n=12) Aver Heino
Aantal melkkoeien 98 88 161
Quotum totaal (kg) 596.441 780.471 972.423
Quotum/ha 9.003 16.682 9.822
Oppervlakte grasland/grasklaver (ha, incl. beheer) 55,9 35,4 99
Oppervlakte snijmaïs (ha) 0 10,3 0
Oppervlakte overige voedergewassen (ha) 10,4 1,1 0
Melkproductie (kg/koe/jr) 5.649 8.553 6.880
Stikstofjaargift grasland (incl. beheersgrasland, 
     exclusief N-binding door klaver; kg N/ha) 66 250 75
Aandeel vers gras in ruwvoer (%) 38 21,4 18,8
Aandeel vers gras in totale rantsoen (%) 25,8 15,6 15,5
 Aver Heino Biologisch (n=2) Gangbaar (n=12)
Uitstoot CO2 gerelateerd aan energie   
Per hectare 2.662 2.460 4.823
Per kg melk 0,28 0,31 0,29
Uitstoot lachgas in CO2-equivalenten   
Per hectare 2.263 2.752 2.652
Per kg melk 0,23 0,35 0,16
Uitstoot methaan in CO2-equivalenten   
Per hectare 6.304 5.617 9.789
Per kg melk 0,65 0,73 0,60
Uitstoot broeikasgassen totaal in CO2-equivalenten  
Per hectare 11.228 10.829 17.264
Per kg melk 1,17 1,38 1,05
B erekeningen van de uitgangssi­tuatie laten zien dat Aver Heino al redelijk goed scoort. Meer voer uit de regio zal voorname­
lijk via vermindering van het 
indirecte energiegebruik bij kunnen dragen aan 
vermindering van de totale CO2­uitstoot. Dit pro­
beert Aver Heino te realiseren door een deel van 
het krachtvoer te vervangen door enkelvoudige 
grondstoffen uit de regio. Ook probeert het 
bedrijf vooruitgang te boeken door beter gras­
landbeheer voor hogere ruwvoerproductie en 
graskwaliteit, en door een hogere levensduur van 
het melkvee te realiseren.
Gunstige uitgangspositie
Dit artikel gaat in op de uitgangssituatie bij de 
start van Echt Overijssel! (de nulmeting) van het 
biologisch proefbedrijf Aver Heino. Op basis van 
berekeningen met het BedrijfsBegrotings­
Programma Rundvee (BBPR) wordt een beeld 
geschetst van de mineralenbalans, de uitstoot van 
broeikasgassen, ammoniak en nitraat van dit 
bedrijf. Ter vergelijking worden ook resultaten 
weergegeven uit een andere studie (zie ASG Rap­
port 211 door Vellinga e.a., 2009) voor twee bio­
logische en twaalf gangbare bedrijven (tabel 1). 
Let wel, gezien het kleine aantal kunnen ze niet 
worden beschouwd als representatief voor de bio­
logische of gangbare melkveehouderij.
Mineralenbalans Aver Heino
De mineralenbalans van Aver Heino is goed te 
noemen. Zonder de stikstoflevering door klaver 
en depositie was de N­balans –4,8 kg N/ha, de 
P­balans 8,9 kg P/ha en de K­balans 85,3 kg K/
ha. Inclusief depositie en stikstoflevering door 
klaver zijn deze cijfers respectievelijk 48,1, 9,8 en 
89,4.
De ammoniakemissie van Aver Heino lag op 
29 kg N/ha. Toediening van de drijfmest leverde 
het grootste aandeel emissie op (10 kg N/ha), 
gevolgd door emissie van het stalvloeroppervlak 
(8 kg N/ha) en uit de kelder (7 kg N/ha).
Nitraatuitspoeling kwam uit op 35 kg N/ha. 
Urine plekken, berekend op basis van koeweide­
dagen, zijn verantwoordelijk voor ongeveer een­
derde van de totale uitspoeling. Aver Heino past 
V-focus  december  201026


Milieuverliezen Aver Heino binnen de perken

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available