In de praktijk wordt veel geëxperimenteerd met geurige en lichtverteerbare biggenvoeders, aantrekkelijke voerbakjes en de inrichting van het kraamhok. Alles om de jonge big maar vlot aan het vreten te krijgen, zodat het dier het spenen straks goed doorstaat. Recent onderzoek van de Leerstoelgroep Adaptatiefysiologie van Wageningen UR toont aan dat de jonge big niet zit te wachten op een leuk bakje met een uitgekiende 'jongelingenmix'. De big wil gewoon hetzelfde brokje als zijn moeder. Hier kan handig gebruik van worden gemaakt om biggen te leren eten

Bolhuis, J.E.

Oostindjer, M.

Rotgers, G.

Dutch

NARCIS 

Big wil hetzelfde brokje als zijn moeder

Name not available

Wageningen Yield 

O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  201134
O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  2011 35
het observeren van de zeug voldoende is om de 
voeropname van de biggen te bevorderen. Ook 
werd getest of de plek van de zeugenvoerbak 
ertoe doet. In verschillende bakken werden ver-
schillende voeders gestopt. De zeug nam het voer 
uit een van de bakken. Vervolgens werden bak-
ken en voeders verwisseld. Kiezen de biggen voor 
de locatie waar de zeug had gevreten of voor het 
type voer dat de zeug at? De biggen bleken wel 
wat in de war te zijn als de voerbak plotseling op 
een andere plek stond, maar wisten het voer dat 
de zeug had gegeten feilloos te vinden. “Biggen 
willen hetzelfde voer als de zeug; het betreft dan 
waarschijnlijk zowel de geur, de smaak als het 
uiterlijk”, concluderen Bolhuis en Oostindjer. 
Hier kan gebruik van gemaakt worden om biggen 
te leren eten alvorens ze over te laten schakelen 
naar het beter verteerbare biggenvoer.
Voeraroma’s 
Het onderzoek wees uit dat de kraambiggen 
meer interesse hadden in het lactovoer van de 
zeug, dan in hun eigen speciale biggenvoer. In 
de praktijk zien we de biggen nauwelijks uit de 
bak van de zeug vreten, omdat de vorm van de 
bak hen dat belet.  
Om erachter te komen in welke levensfase de 
jonge biggen ‘vertrouwd raken’ met het zeugen-
voer, werden nieuwe testen gedaan met gearoma-
tiseerd zeugenvoer. Bolhuis: “Vanaf het laatste 
trimester van de dracht, in de baarmoeder dus, 
komen de biggen al in contact met de aroma’s in 
het zeugenvoer. Die komen namelijk ook in het 
vruchtwater terecht.” Het blijkt dat de aroma’s 
(geuren) van de zeug, de biggen een vertrouwd 
gevoel geven, ook in hun latere leven. De ver-
trouwde geur leidt tot minder stress, meer vreten, 
een betere groei en minder risico op ziekten als 
diarree. “Het lijkt erop dat biggen rustiger zijn 
als zij na het spenen terechtkomen in een omge-
ving die ruikt naar de (baar)moeder. Voor de ver-
mindering van stress maakt het overigens niet 
uit of die geur verspreid wordt via het voer of via 
geurbuiltjes in de stal. Beide lijken te werken”, 
zegt Oostindjer. 
Vervolgproeven
De proeven zijn uitgevoerd in een ruim en met 
speeltjes verrijkt kraamhok – geen praktijksitua-
tie dus. Fundamenteel onderzoek noemt Bolhuis 
dat. Nu is het zaak om praktijkervaringen op te 
doen met deze nieuwe kennis. De firma Verbakel 
fabriceerde al een zogenaamde familyfeeder,  
een voerbak waar de zeug en biggen samen uit 
kunnen eten, voor in het kraamhok. Op Varkens 
Innovatie Centrum Sterksel wordt een gelijksoor-
tige voerbak momenteel uitgetest in een breder 
onderzoek naar de verbetering van het kraam-
hok. Ook Nutreco en Lucta participeren in het 
onderzoek. Zij passen inmiddels de resultaten 
van het onderzoek toe door het toevoegen van 
hetzelfde aroma aan lactovoer en biggenvoer. 
De onderzoekers zijn ook erg benieuwd naar 
praktijkervaringen van adviseurs en varkenshou-
ders. Heeft u ervaringen met het aan het vreten 
krijgen van de biggen in het kraamhok, door 
gebruik te maken van de zeug als ‘leermeester’? 
Laat het weten aan: liesbeth.bolhuis@wur.nl of 
Marije.Oostindjer@wur.nl. 
Het onderzoeksrapport kunt u downloaden via: 
www.themadierenwelzijn.wur.nl/NL/Projecten/
bevorderen_ontwikkeling_vaste_voeropname_biggen/
default.
Een filmpje van de proef is te zien op: www.youtube.
com/watch?v=ArYtwKF3Hcs.
Geesje Rotgers 
Financiers project: Technologiestichting STW, 
Productschap Vee en Vlees, Productschap 
Diervoeder, Nutreco, Verbakel, Lucta.
Big wil hetzelfde brokje 
als zijn moeder
In de praktijk wordt veel geëxperimenteerd met geurige en lichtverteerbare biggenvoeders, aantrekkelijke 
voerbakjes en de inrichting van het kraamhok. Alles om de jonge big maar vlot aan het vreten te krijgen, zodat 
het dier het spenen straks goed doorstaat. Recent onderzoek van de Leerstoelgroep Adaptatiefysiologie van 
Wageningen UR toont aan dat de jonge big niet zit te wachten op een leuk bakje met een uitgekiende ‘jonge-
lingenmix’. De big wil gewoon hetzelfde brokje als zijn moeder. Hier kan handig gebruik van worden 
gemaakt om biggen te leren eten.
EtEN uIt DE 
famILIEVOERBaK
Biggen onthouden wat hun 
moeder vreet. Ze willen dan 
een brokje met dezelfde geur, 
vorm en smaak.
Foto: WUR
S penen geeft stress. Dat is bekend en daar valt niet aan te ontkomen. De jonge biggen missen hun moeder, hun  
vertrouwde hok en bovendien 
moeten ze wennen aan het nieuwe voer. Met als 
gevolg dat te veel biggen in de eerste dagen na 
het spenen niet vreten, gewicht verliezen en ziek 
worden. Voor het verkleinen van de zogenaamde 
speendip is het belangrijk dat de biggen goed 
dooreten, en dus al in het kraamhok leren vast 
voedsel tot zich te nemen. Maar daar ligt op veel 
bedrijven het probleem: hoe krijg je de biggen in 
het kraamhok al aan het vreten? Van alles wordt 
er geprobeerd: biggenvoeders met een zoet 
smaakje, een brokje dat naar aardbeien ruikt, een 
aantrekkelijk voerbakje. “Maar met onvoldoende 
resultaat”, stelt Liesbeth Bolhuis. Bolhuis is 
wetenschapper bij de Leerstoelgroep Adaptatie-
fysiologie van Wageningen UR. Samen met aio 
Marije Oostindjer doet zij onderzoek naar de rol 
van de zeug bij het aanleren van onder meer het 
eten van vast voer. Het onderzoek leverde tot nu 
toe een aantal opmerkelijke uitkomsten op. 
Zien is eten
In de natuur begint het varken al op ongeveer 
twee weken leeftijd voorzichtig met het eten van 
vast voedsel; langzamerhand maakt de zeugen-
melk plaats voor ander eten. Zo’n geleidelijke 
voerovergang is natuurlijk ideaal, maar op var-
kensbedrijven nagenoeg niet te realiseren. Om 
de voerovergang zo geleidelijk mogelijk te 
maken, is het belangrijk de biggen zo vroeg 
mogelijk aan het vreten te krijgen. Dat vergt een 
iets andere benadering dan nu in de praktijk 
gebeurt, zo blijkt uit het onderzoek van Bolhuis 
en Oostindjer. “In proeven hebben we bij toeval 
ontdekt dat biggen die geen enkel hapje biggen-
voer namen, wél zeugenbrokjes in hun maag en 
darmen hadden. Ook viel op dat ze veel moeite 
deden om met de moederzeug mee te vreten”, 
vertelt Bolhuis. Blijkbaar vonden de biggen het 
zeugenvoer een stuk aantrekkelijker dan hun 
eigen voer. Dit was een reden voor de onderzoe-
kers om eens goed te bestuderen of de big van de 
zeug leert eten. Daartoe werd een groot en aan-
trekkelijk kraamhok ingericht, waarin veel te 
doen was. Er werden regelmatig takken gegeven 
om in te bijten, er werden verschillende soorten 
substraat op verschillende plekken aangeboden 
en er kon worden gewroet en gespeeld. De big-
gen deden het goed in het kraamhok: ze aten 
meer, groeiden harder en hadden minder last 
van diarree na spenen, er werd minder in elkaar 
gehapt en er werd veel gespeeld.   
Een prachtige test betreft die waarin de biggen 
kaas en M&M’s kregen voorgezet. Voor de big-
gen was dit vreemd en onbekend voedsel. Wan-
neer de biggen samen met de zeug dit nieuwe 
voer konden eten, begonnen ze relatief snel met 
het verorberen van de ‘maaltijd’. Als er geen zeug 
was die het voorbeeld had gegeven, vertrouwden 
de biggen het eten niet. Het duurde vele malen 
langer voor ze er iets van durfden te nemen.  
Biggen lijken dus van de zeug te leren eten.  
Vervolgens bestudeerden de onderzoekers of de 
big alleen van de zeug kan leren door met haar 
mee te eten, of dat het voldoende is dat de big 
ziet wat de zeug doet. Uit gedragstesten bleek dat 


Big wil hetzelfde brokje als zijn moeder

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield