Van de stikstof in drijfmest is tachtig procent terug te winnen. Dick Starmans en Maikel Timmerman van Wageningen UR Livestock Research ontwikkelden hiervoor een apparaat. Terugwinning helpt de stikstofkringloop sluiten en vermindert de vraag naar kunstmest

Starmans, D.A.J.

Dutch

NARCIS 

Minder kunstmest dankzij stripper

Wageningen Yield 

10
Minder kunstmest dankzij stripper
was beduidend lager. Verder is in de bodem 
het organisch stofgehalte verhoogd en zien we 
een betere waterinfiltratie’, zegt Van Balen.
Van Balen is projectleider van Basis, een 
grootschalige proef met niet-kerende grond-
bewerking in Nederland. Het verbouwen van 
gewassen zonder te ploegen zou volgens 
voorstanders leiden tot een gezondere bodem 
die minder lachgas uitstoot en meer koolstof 
opslaat. Bovendien bespaart een boer die 
niet hoeft te ploegen heel wat liters diesel. 
Op vijf percelen van ieder 2,5 hectare zoekt 
Van Balen uit wat de mogelijkheden zijn voor 
biologische en reguliere teelt met niet-kerende 
‘We zijn nu twee jaar bezig, en even kijken,
de opbrengsten waren: bij pootaardappelen 
nagenoeg gelijk, net als bij suikerbieten,
zomergerst en grasklaver. Bij wintertarwe
zelfs iets hoger. En de oogst van winterpeen 
De eerste resultaten van een grote 
Nederlandse veldproef met akker-
bouw zonder ploeg zijn positief, zegt 
onderzoeker Derk van Balen van 
Praktijkonderzoek Plant en Omgeving. 
Landbouw bedrijven zonder het land
te ploegen zou de CO2-voetafdruk van
de akkerbouw flink kunnen verlagen.
Van de stikstof in drijfmest is tachtig procent terug te winnen. Dick Starmans en 
Maikel Timmerman van Wageningen UR Livestock Research ontwikkelden hiervoor 
een apparaat. Terugwinning helpt de stikstofkringloop sluiten en vermindert de 
vraag naar kunstmest.
van de stikstof terug te winnen. ‘Dat is tot nu 
toe het optimum. Meer is mogelijk, maar dat 
kost nog relatief veel tijd’, vertelt Starmans. 
Vergeleken met andere terugwintechnieken 
voor stikstof is de LGL-stripper energiezuini-
ger, eenvoudiger, robuuster en goedkoper. 
Starmans: ‘Energieverslindende processen 
zoals verwarmen of het aanleggen van vacuüm 
zijn bijvoorbeeld niet nodig.’ De verrijkte vloei-
stof kan zonder verdere bewerking op het 
land worden uitgereden als stikstofmeststof. 
Afhankelijk van de mestsoort is een voor-
scheiding in een dikke en dunne fractie nodig.
Het systeem is interessant voor zowel runder- 
als varkensdrijfmest. Een varkensbedrijf met 
drieduizend varkens bijvoorbeeld produceert 
Gewassen hebben soms meer stikstof nodig 
dan ze in Nederland met dierlijke mest toe-
gediend mogen krijgen. Boeren gebruiken
dan stikstofkunstmest, die bij productie zorgt 
voor uitstoot van CO2 en lachgas.
De benodigde stikstof is echter ook met wei-
nig uitstoot van broeikasgassen uit dierlijke 
mest te halen, met de LGL-stripper (Liquid-
Gas-Liquid) die onderzoekers Starmans en 
Timmerman ontwikkelden. Hiermee gaat 
stikstof uit vloeibare mest of digestaat als 
ammoniakgas over naar een zure vloeistof. 
Dit gaat met behulp van schijven die langzaam 
ronddraaien in naast elkaar gelegen bakken 
met drijfmest en de zure oplossing (citroen- of 
zwavelzuur). Op deze manier is tachtig procent 
jaarlijks drieduizend kuub mest, waarvan de 
dunne fractie van zo’n 2400 kuub met deze 
methode verwerkbaar is. Meerdere units wor-
den dan aan elkaar gekoppeld. In dit voorbeeld 
krijgt het apparaat dan het formaat van een 
zeecontainer. De methode is ook toepasbaar 
op ander stikstofrijk afvalwater zoals riool-
water.
Er zijn sterke signalen dat de op deze manier 
teruggewonnen stikstof het predicaat kunst-
mest mag hebben. ‘We maken een schoon 
product omdat de ammoniak door de gasfase 
is geweest’, aldus Starmans.
Het prototype is ontwikkeld met strategische 
investeringsmiddelen (SIM). Voor doorontwik-
keling wordt gesproken met marktpartijen en 
de Productschappen Vee, Vlees en Eieren.
   Ongeploegde bodem bevat meer wormen.
grondbewerking. Een deel wordt geploegd, 
een ander deel niet. Er wordt gemeten aan de 
uitstoot van broeikasgassen, koolstofvastleg-
ging en de biodiversiteit in de bodem. 
Van Balen: ‘Wij proberen de bodem zo weinig 
mogelijk te verstoren. We werken daarom met 
vaste rijpaden, zodat de grond daarbuiten niet 
wordt verdicht. Dat lukt goed, behalve met 
gewassen die gerooid moeten worden, daar 
zijn de machines niet voor geschikt. Dan ont-
komen we er niet aan om toch over de akker 
te rijden.’ Ook voor het zaaien zouden eigenlijk 
andere machines gebruikt moeten worden.
De huidige zaaimachines hebben teveel last 
van de stoppels die achterblijven.
Veel boeren zijn sceptisch over de niet-kerende 
grondbewerking. Het zou zorgen voor meer 
onkruid, arbeidsintensief zijn en mest en orga-
nische stof zouden niet goed door de bodem 
mengen. ‘Ik merk dat de scepsis kleiner 
wordt’, zegt Van Balen. ‘Er is veel interesse, 
zeker voor onze proeven met rooigewassen 
zoals aardappel en suikerbiet. Steeds meer 
mensen zien dat er weliswaar voldoende 
voedingsstoffen in de Nederlandse akkers zit, 
maar dat de structuur een probleem wordt. 
Een betere bodemstructuur zorgt bovendien 
voor een beter vochtbeheer.’
Gezonde bodem heeft kleinere voetafdruk
Contact:  dick.starmans@wur.nl
 0317 - 48 06 87
Contact:  derk.vanbalen@wur.nl
 0320 - 29 13 43


Minder kunstmest dankzij stripper

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available