Onlangs is een aantal uienrassen geïntroduceerd met resistentie tegen valse meeldauw. Maar zolang deze en andere ziekten nog niet zijn uitgebannen, blijven preventie en accurate bestrijding de sleutelwoorden. Het PPO-AGV zet de belangrijkste aantastingen op een rijtje. Valse meeldauw staat met stip op één

Evenhuis, A.

Spruijt, J.

Dutch

Wageningen Yield 

Ziektebeheersing uien Tekst: Bert Evenhuis en Joanneke Spruijt, PPO-AGVBeeld: PPO-AGV
AKKERMAGAZINE  NR 5  MEI 2011 47
Norm voor strafbare haarden aangescherpt
?????????? ????????
???????
Onlangs is een aantal uienrassen geïntroduceerd met resistentie 
tegen valse meeldauw. Maar zolang deze en andere ziekten nog 
niet zijn uitgebannen, blijven preventie en accurate bestrijding de 
sleutelwoorden. Het PPO-AGV zet de belangrijkste aantastingen op een 
rijtje. Valse meeldauw staat met stip op één.
Valse meeldauw kan een gewas in een paar 
weken tijd volledig vernietigen. Bij een proef 
van PPO-AGV in 2010 bleek de opbrengst bij 
onbespoten zaaiuien negen ton per hectare 
lager dan bij de wekelijks bespoten uien. In 
deze proef werden half juli, na inoculatie, de 
eerste aantastingen waargenomen. Opvallend 
is dat P. destructor sporen kan afstoten 
(sporuleren) over het hele blad, zonder dat 
sprake is van zichtbare aantasting.
Verordening
Het Productschap Akkerbouw heeft een 
verordening opgesteld voor de bestrijding 
van valse meeldauw. Telers dienen onder 
meer afvalhopen af te dekken en haarden te 
bestrijden. In 2010 is de norm voor ‘strafbare 
haarden’ aangescherpt. Maatregelen zijn 
noodzakelijk zodra de mate van aantasting 
van een haard de grens overschrijdt. Die ligt op 
minimaal duizend met vitale valse meeldauw 
aangetaste blaadjes per twintig vierkante 
meter, of bij verspreid aangetaste uienplanten 
minimaal tweeduizend aangetaste blaadjes op 
honderd vierkante meter. 
Daarnaast is er een nieuwe verordening 
waarbij voor uitgangsmateriaal een meeldauw-
vrij verklaring nodig is om het te mogen 
uitplanten. De maatregelen zijn bedoeld om 
bronnen van valse meeldauw (systemische 
aantasting) zoveel mogelijk te vermijden.
Een ‘valse meeldauw-vrij’ verklaring wordt 
door de NAK tuinbouw afgegeven indien bij de 
laatste keuring van eerstejaars plantuien geen 
valse meeldauw wordt waargenomen. Mocht 
er wel valse meeldauw worden waargenomen 
in het veld, dan volgt een biotoets. Als er in de 
biotoets geen meeldauw wordt aangetroffen, 
dan wordt ‘valse meeldauw-vrij’ verklaring 
afgegeven. Als in de biotoets wel valse 
meeldauw is waargenomen, dan wordt de teler 
verplicht een warmwaterbehandeling uit te 
voeren, waarna alsnog een valse meeldauw-vrij 
verklaring wordt afgegeven. u
Bovengrondse ziekten
De belangrijkste bovengrondse ziekten in de teelt van uien zijn valse 
meeldauw, veroorzaakt door Peronospora destructor en bladvlekken-
ziekte, veroorzaakt door Botrytis squamosa. Daarnaast komt Stemphy-
lium voor. De papiervlekkenziekte, veroorzaakt door Phytophthora porri 
wordt minder vaak waargenomen. Koprot, veroorzaakt door Botrytis 
allii en B. aclada, laat zich vooral zien in de bewaring.
AKKERMAGAZINE  NR 5  MEI 2011 49
De BKD controleert op het naleven van de 
verordening. Net als bij Phytophthora kunnen 
bij overtredingen gele en rode kaarten worden 
gegeven.
Overdracht via plantgoed
Valse meeldauw kan overgaan via plantgoed. 
Onderzoek van PPO-AGV liet zien dat 
bestrijding van valse meeldauw gedurende de 
teelt van eerstejaars plantuien de overdracht 
van P. destructor van het loof naar de bol 
met 80 tot 85 procent kan verminderen. 
Hiermee kan aantasting van het plantgoed 
dus niet helemaal worden voorkomen. De 
behandelingen werden uitgevoerd met 
Tridex of Acrobat DF. Onderling werd geen 
verschil waargenomen tussen beide middelen. 
Opmerkelijk genoeg had langer doorspuiten, 
ook tijdens het strijken, geen effect op de mate 
van bolbesmetting. Een goed uitgevoerde 
warmwaterbehandeling (minimaal één uur 
dompelen in water van ten minste 40 graden) 
kan het tot expressie komen van de ziekte in 
tweedejaars plantuien wel volledig voorkomen, 
zo bleek uit biotoetsen van PPO-AGV
Bladvlekkenziekte en koprot 
Bladvlekken treden vaak aan het eind van 
de teelt op. Kenmerkend zijn de lokale witte 
begrensde ingezonken plekjes. Uitbreiding van 
de ziekte vindt vooral plaats op verouderend 
blad onder vochtige omstandigheden.
Koprot kan ernstige problemen veroorzaken 
in zaai- en plantuien. Tijdens de bewaring 
komt de ziekte naar buiten. Koprot kan 
leiden tot kwaliteitsverlies en, in ernstige 
gevallen, het product onverkoopbaar maken. 
Primaire infectiebronnen zijn besmet zaad, 
plantgoed en afvalhopen. Telers moeten 
hygiënemaatregelen in acht nemen en de 
ziekte daarnaast op het veld bestrijden. Die 
komt min of meer overeen met de bestrijding 
van bladvlekkenziekte.
Stemphylium
De Stemphyliumschimmel komt regelmatig 
voor als secundaire aantaster na een infectie 
met valse meeldauw. Maar de schimmel 
kan ook gezond uienweefsel aantasten. 
Waarschijnlijk is uienafval een infectiebron 
voor deze schimmel. Een goede bestrijding 
van valse meeldauw en bladvlekkenziekte 
is meestal afdoende om aantasting door 
Stemphylium te voorkomen.
Goede timing bespuiting
En goede bestrijdingsstrategie staat of valt 
met de juiste timing van de bespuiting. Voor 
zowel valse meeldauw als bladvlekkenziekte 
is een waarschuwingssysteem beschikbaar. 
Aanbieders zijn Agrovision en Dacom. Dacom 
heeft ook een module voor Stemphylium 
in het pakket. Door op het juiste moment 
te spuiten - voorafgaand aan een kritieke 
periode – is het rendement van de bespuiting 
het hoogst. 
Daarnaast is middelenkeus van belang. 
Voorafgaand aan een kritieke periode kan 
worden volstaan met een preventief middel. 
Is terugpakken noodzakelijk, dan moet er 
binnen een tot twee dagen een curatief middel 
worden ingezet. 
Van de toegelaten middelen in de uienteelt 
hebben Acrobat DF, Allure vloeibaar en Fubol 
Gold naast een preventieve werking ook 
een curatieve werking. Welk middel in dat 
geval gekozen moet worden, hangt af van de 
ziekte die bestreden moet worden. Acrobat 
DF en Fubol Gold hebben een betere werking 
op valse meeldauw, terwijl Allure juist een 
betere werking heeft op bladvlekkenziekte. 
In de praktijk wil Fubol Gold nog wel eens bij 
zichtbare aantasting worden ingezet, maar 
het middel niet bedoeld voor stopwerking. 
De bestrijdingsmiddelentabel geeft een 
overzicht van de sterke en minder sterke 
kanten van de middelen op de verschillende 
ziektes. n
Merknaam Werkzame 
stoffen
l of
kg/ha
Etiket Valse
meeldauw
bladvlekken
ziekte
stemphylium Papiervlek-
kenziekte
Koprot aandroog
tijd (uren) 2
Regen
Vastheid 3
Acrobat DF dimetomorph + 
mancozeb
2,5 +++ + (+) ++ 2-6 ++(+)
Allure vloeibaar prochloraz + 
chloorthalonil
1,25 (+) +++ + 2-4 ++(+)
Amistar azoxystrobine 0,8-1,0 max. 4x + ++(+) ++(+) ++ (+) 1-2 +++
Daconil vlb. e.a. chloorthalonil 1,0-2,0 max. 5x ++ + 1-2 ++(+)
Fubol Gold metalaxyl-m + 
mancozeb
2,0 max. 3x 
preventief
+++ + (+) +++ 2-6 +++
Kenbyo Fl kresoxim-methyl 0,4 max. 3x + ++(+) ++(+) ++ (+) 1-2 +++
Kenbyo MZ kresoxim-methyl 
+ mancozeb
1,2 max. 50% van 
fungiciden
++ ++(+) ++(+) ++ (+) 4-6 ++(+)
Dithane NT e.a. mancozeb 2,75 ++ + + 2-6 +(+)
maneb-divers maneb 2,75 ++ + 2-6 +(+)
Shirlan e.a. ﬂuazinam 0,5 (+) +++ + ++ 1-2 ++(+)
Rovral aquaﬂo e.a. iprodion 0,5-1,0 +(+) + 4-6 ++
1: +++: zeer goede werking, ++: goede werking, +: redelijke werking, (+): halve + 
2: Bron: Gewis 
3: Gebaseerd op proeven en ervaringen in aardappelen: www.euroblight.net en Gewis
Middelentabel bestrijding schimmelziekten uienteelt
In Nederland zijn diverse middelen toegelaten in de teelt van uien, elk met zijn speciﬁeke kwaliteiten. Het ene middel is sterker op valse meeldauw, het 
andere middel weer sterker op bladvlekkenziekte. De tabel geeft informatie over de werkzaamheid van de gewasbeschermingsmiddelen, uitgesplitst naar 
verschillende ziektes. Voor het gebruik van de middelen (onder andere het maximum aantal bespuitingen) dienen telers uiteraard het wettelijk gebruiksvoor-
schrift en de gebruiksaanwijzing te volgen. Zie ook www.ctb-wageningen.nl. 
De tabel is tot stand gekomen op basis van proeven en praktijkervaringen, samengesteld door Agriﬁrm, DLV Plant en PPO-AGV en kan een hulpmiddel zijn 
voor de telers/adviseurs bij de bepaling van de bestrijdingsstrategie, toegespitst op de eigen situatie (zie ook www.kennisakker.nl).
Schimmelziekten in ui: Overzicht belangrijkste middelen en werkzame stoffen. Werking tegen 1


Hou valse meeldauw eronder

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS