Gangbare en biologische melkveehouders werken aan een familiekuddestal, waar de pasgeboren kalfjes drie maanden bij de koe blijven. Met elkaar wisselen ze ervaringen uit. De melkveehouders Jan en Ruben Broenink doen sinds voorjaar 2010 mee in het netwerk. Onderzoekers brengen de meer theoretische kennis in

Dixhoorn, I.D.E., van

Elzen, B.

Noorduyn, L.

Dutch

Name not available

Nieuwe concepten voor een familiekuddestal

Wageningen Yield 

 6 < syscope 28 > 7
Ruben Broenink uit Langeveen is ervan overtuigd: als de kalfjes bij 
hun moeder blijven, ontwikkelen ze zich veel beter. Dan zijn ze min-
der vaak ziek en leren ze van hun moeder hoe ze zich in de kudde 
moeten gedragen. De twintigjarige student aan Van Hall Larenstein 
in Leeuwarden hoeft met zo’n verhaal niet aan te komen bij zijn 
leraren. Die moeten niets hebben van dit soort nieuwigheden. Maar 
thuis is hem met de paplepel ingegeven, dat hij zelf moet nadenken 
en zijn eigen weg moet gaan. 
Samen met zijn vader Jan heeft hij inmiddels vergevorderde plan-
nen voor een familliekuddestal. Een eerste ontwerp ligt op de tafel. 
Als Ruben over twee jaar afstudeert, gaan ze er werk van maken. 
>> Zelfsturend systeem
Ingrid van Dixhoorn buigt zich over het ontwerp. Zij is vanuit Wage-
ningen UR betrokken bij het concept familiekudde om melkvee in 
familieverband te houden. ‘Dus jullie houden de droge koeien 
(koeien die geen melk geven, red.) in een aparte groep?’, vraagt  
ze aan de Broeninks. ‘Ja, dat lijkt ons makkelijker. Maar de stal 
wordt flexibel. Als we willen, kunnen we de poortjes tussen de 
dieren zo opschuiven dat ze toch allemaal bij elkaar lopen. Het gaat 
er ons vooral om dat we de kalfjes niet meer hoeven te voeren met 
poeder melk. Samen met een melkrobot krijg je dan een systeem 
dat vanzelf loopt. Een soort gesloten kringloop, daar willen we naar 
Nieuwe concepten voor een 
familiekuddestal
re
po
rt
ag
e
Gangbare en biologische melkveehouders werken aan een familiekuddestal, waar de pasgeboren kalfjes drie 
maanden bij de koe blijven. Met elkaar wisselen ze ervaringen uit. De melkveehouders Jan en Ruben Broenink 
doen sinds voorjaar 2010 mee in het netwerk. Onderzoekers brengen de meer theoretische kennis in. 
toe.’ In het gesprek achterhaalt de onderzoeker allerlei details van 
het ontwerp. 
Het onderzoeksproject is van start gegaan, omdat een aantal 
biologische boeren experimenteerde met kalfjes bij de koe. Samen 
met het Louis Bolk Instituut, Wageningen UR en ook gangbare 
boeren doordachten ze uitersten. Met de behoeften van de koe  
als uitgangspunt zijn er drie basisontwerpen gemaakt. Dat moest 
veehouders prikkelen om zelf hun bedrijfssysteem aan te passen. 
>> Netwerk
Het sloeg ook aan bij de Broeninks. Ze werkten hun plannen uit 
samen met Vetvice, een adviesbureau voor melkveehouders. Sinds 
het voorjaar van 2010 nemen de melkveehouders deel aan het 
netwerk Familiekudde. Biologische en gangbare melkveehouders 
delen hun ervaringen, denken mee en leren van elkaar. De gemeng-
de groep veehouders vindt Jan Broenink niet meer dan logisch.  
Ze zijn tenslotte allemaal met hetzelfde onderwerp bezig! Het enige 
wat hem opvalt is dat gangbare boeren eerder aan vermarkting 
denken. ‘De biologische boeren slaan misschien iets te ver door in 
hun idealisme’, constateert Jan, al heeft hij daar zelf niet zo’n last 
van, vindt hij.
Een van de boeren in het netwerk, Gerard Kok uit Barneveld, gaat al 
bouwen. Van Dixhoorn: ‘De anderen voelen zich zo betrokken dat ze 
hem zelfs bellen om te zeggen dat hij iets bijvoorbeeld wel of niet 
moet doen.’ Al vindt Jan dat wat ver gaan, het illustreert wel  
de sterke betrokkenheid: deelnemers willen elkaar helpen en er  
zelf weer van leren. Precies de opzet van het netwerk (zie kader). 
De ideeën voor hun eigen stal gaan de Broeninks nog in het netwerk 
inbrengen. Of ze zo makkelijk de stal kunnen realiseren, vraagt Jan 
zich af, maar hij is ervan overtuigd dat het uiteindelijk wel lukt. 
>> Kritische tegengeluiden
Niet iedereen zal het nieuwe concept toejuichen, verwacht Van 
Dixhoorn. De Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) uitte al grote 
twijfels. ‘Zij adviseert om het kalf bij de koe weg te halen vanwege 
het risico op ziekteoverdracht. Ze voorzien problemen voor het hele 
bedrijf als alle dieren bij elkaar lopen. Maar, de kennis rondom ziek-
te overdracht is gebaseerd op de huidige houderij. In een familie-
kudde ontstaat een nieuwe dynamiek. Er is veel minder stress en 
de koeien leven onder goede omstandigheden. Ervaringen van 
zoogkoeienhouders en andere biologische melk vee houders, waar 
de kalveren ook bij de koeien blijven, laten boven dien zien dat 
ziektes bij hen niet vaker voorkomen dan bij andere houderijen.’ 
Ook banken kunnen moeilijk doen, denkt Van Dixhoorn. ‘Ze vinden 
het een leuk initiatief, maar als ze moeten financieren zeggen ze 
dat je maar terug moet komen als je wat verder bent.’ Als kalfjes  
bij de koe blijven, verhoogt dat immers de kostprijs. De kalveren 
drinken zo’n 1500 liter melk, die niet meer verkocht kan worden, 
en er is in de stal meer oppervlak per koe nodig. Vooralsnog is er 
geen markt die daarvoor betaalt.
Jan en Ruben Broenink denken dat zij erin zullen slagen de stal te 
bouwen en misschien zelfs wel een aparte afzet voor de melk 
weten te vinden. Maar dat neemt niet weg dat het de hoogste tijd is 
ook voor anderen een markt voor familiekuddemelk te ontwikkelen, 
dringt Jan er bij Ingrid op aan. ‘Als straks vijftien boeren melk willen 
leveren, moet de afzet geregeld zijn.’ Van Dixhoorn is er in een 
ander verband al mee bezig, verzekert ze. (LN)
Meer informatie over familiekudde: Ingrid van Dixhoorn, t 0320 238050, e ingrid.vandixhoorn@wur.nl
Meer informatie over de LES-methode: Boelie Elzen, t 0320 293258, e boelie.elzen@wur.nl
i www.syscope.wur.nl > transitie > innovatienetwerken
Leer- en experimenteerstrategie (LES)
De veehouderij staat onder grote druk om te verduurzamen. Maar wat is duurzaam? Vraag onderzoekers, ambtenaren en boeren 
en je hebt allemaal verschillende antwoorden. Het gaat er dan ook niet om een duurzaam systeem achter de tekentafel te 
ontwerpen, maar een zo groot mogelijk palet aan vernieuwingen in de praktijk uit te proberen. De kern van de LES-aanpak is dat 
onderzoekers en boeren “die iets anders willen”, samenwerken en samen proberen te leren, elk vanuit hun eigen deskundigheid. 
Boeren kunnen iets nieuws in de praktijk laten werken. Onderzoekers kijken van een iets grotere afstand en kunnen analyseren 
hoe een initiatief past in de verduurzaming van de landbouw. Verder kunnen ze initiatieven van verschillende boeren aan elkaar 
proberen te knopen, waardoor kleine afzonderlijke stapjes samen één grotere stap worden. Al die kleine stapjes leiden uiteindelijk 
naar een duurzame veehouderij.


Nieuwe concepten voor een familiekuddestal

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield