In de teelt van beuk, zowel in laanbomen als in bos- en haagplantsoen, komt de laatste jaren steeds meer schade voor van beukentopgalmug. In 2009 werd al geconcludeerd dat de problemen door twee verschillende galmuggen werden veroorzaakt. In 2010 is gestart met een onderzoeksproject naar de bestrijding en levenscyclus van de galmuggen. Cultus Agro Advies en PPO beschrijven de tussentijdse resultaten. Dit project wordt gefinancierd door Productschap Tuinbouw

Elberse, I.A.M.

Rijkers, D.

Smits, A.P.

Dutch

Wageningen Yield 

36
Galmuggen komen in toenemende mate voor in 
diverse boomkwekerijgewassen. In 2002 heeft 
de toenmalige Plantenziektenkundige Dienst 
voor het eerst de galmuggen op beuk in Zundert 
gesignaleerd. In 2009 en 2010 zijn de galmug-
gen zowel in Brabant als Gelderland gevonden. 
De bestrijding is lastig, omdat deze insecten niet 
makkelijk waarneembaar zijn en als ze waarge-
nomen worden, kan de schade al aanzienlijk zijn. 
De schade wordt veroorzaakt door de larven van 
de beukentopgalmug. De larven zuigen in de 
jonge knoppen van de plant. Wanneer het blad 
vervolgens uitgroeit, zijn er misvormingen en 
bruinverkleuring zichtbaar aan het jonge blad. Uit 
determinaties blijkt dat twee schadelijke galmug-
gen kunnen voorkomen in beuken, namelijk: 
Contarinia fagi en Dasineura fagicola. 
Bestrijding 
Vanaf eind mei zijn waarnemingen verricht in 
beuken bij twee bos- en haagplantsoenkwekers 
in de regio Zundert en een laanboomkweker in 
de regio Opheusden. In 2010 zijn in de regio 
Zundert vanaf begin juli de eerste larven van beu-
kentopgalmug waargenomen. In eerste instantie 
was dat alleen op een perceel dat tijdens het 
droge voorjaar van 2010 tijdig beregend was. 
Opvallend genoeg waren op dit perceel gedu-
rende de hele zomer meer galmuglarven actief 
dan op twee andere percelen, waar twee tot 
drie weken later pas beregend was. De groei 
van het gewas was op het beregende perceel 
ook aanzienlijk beter in het voorjaar. Half juli is 
de eerste bespuiting tegen beukentopgalmug 
uitgevoerd in een perceel Fagus 3+0. De tweede 
bespuiting vond twee weken later plaats, begin 
augustus. In de proef zijn drie middelen (Decis, 
Calypso en Movento) getest en vergeleken met 
Effectieve bestrijding beukentopgalmug
In de teelt van beuk, zowel in laanbomen als in bos- en haagplantsoen, komt de laatste jaren steeds meer schade voor van beukentopgal-
mug. In 2009 werd al geconcludeerd dat de problemen door twee verschillende galmuggen werden veroorzaakt. In 2010 is gestart met een 
onderzoeksproject naar de bestrijding en levenscyclus van de galmuggen. Cultus Agro Advies en PPO beschrijven de tussentijdse resultaten. 
Dit project wordt gefinancierd door Productschap Tuinbouw.
 
Auteur: Dorus Rijkers en Arjan Smits
Een larve van beukentopgalmug in een groeitop.
Nymf van een roofwants.
37
een object onbehandeld. De drie middelen in de 
proef hadden een duidelijk effect op de larven 
van de beukentopgalmug. In dit proefveld werd 
vooral Contarinia fagi aangetroffen en slechts 
enkele exemplaren van Dasineura fagicola. Tegen 
het eind van de zomer nam het aantal larven 
flink af, ook in de veldjes onbehandeld. Daaruit 
kan worden opgemaakt dat het aantal larven van 
beukentopgalmug dan ook van nature afneemt. 
In de behandelde veldjes namen de aantallen 
echter sterker af. Decis en Calypso (of Admire) 
worden tot nu toe door de meeste mensen 
gebruikt tegen beukentopgalmug, al dan niet 
gecombineerd met de beukenbladluisbestrijding. 
Opvallend is dat Calypso na de tweede bespui-
ting een lichte stijging van het aantal larven liet 
zien. Daarna nam het aantal larven snel af, dus 
mogelijk laat de werking van Calypso wat langer 
op zich wachten, omdat het gewas al wat afge-
hard was. Calypso heeft naast contactwerking 
ook een lokaal systemische werking en wordt dus 
door een afhardend gewas trager opgenomen 
dan door een gewas dat in volle groei is. Voor 
Decis is dit niet aan de orde, omdat dat middel 
een contactwerking heeft. Een andere mogelijk-
heid is dat Calypso pas werkt op wat oudere 
larven. Movento is een nieuw middel, dat volgens 
fabrikant Bayer vooral systemisch werkt. Het is 
belangrijk om in een vroeg stadium met Movento 
te beginnen, omdat het middel door de systemi-
sche werking een wat tragere aanvangswerking 
kent. Movento mag slechts twee keer per seizoen 
gespoten worden om resistentie te voorkomen, 
dus een juiste timing is extra belangrijk bij dit 
middel. Verder moet voor alle behandelingen 
worden opgemerkt dat twee bespuitingen echt 
nodig zijn om de populatie galmuggen te onder-
drukken. 
Naast het testen van middelen zijn vangplaten 
opgehangen en is een vangbak neergezet om 
tijdig te kunnen waarnemen. Vangplaten zijn 
een betere waarnemingsmethode gebleken 
dan de gebruikte vangbakken. In de proef zijn 
zowel blauwe als gele vangplaten gebruikt ter 
waarneming. Het is nog niet duidelijk of het 
beste gele dan wel blauwe vangplaten kunnen 
worden gebruikt. In juni zijn de eerste vangplaten 
opgehangen en daarop zijn al direct volwas-
sen galmuggen gevonden. Larven zijn in 2010 
waargenomen van half juli tot eind oktober. In 
2009 werden de larven vanaf begin juli tot eind 
augustus waargenomen. De periode dat larven 
kunnen voorkomen, kan dus per jaar verschillen. 
De literatuur vermeldt voor beide galmuggen dat 
er twee tot vier generaties per jaar voorkomen. 
Door de lage aantallen muggen die per keer wer-
den gevangen, is het nog niet gelukt de cycli van 
2010 van elkaar te scheiden. In 2011 wordt de 
levenscyclus van de galmuggen verder onder de 
loep genomen, maar zoals het er nu uitziet zijn 
de muggen het hele groeiseizoen actief.
Natuurlijke vijanden
In de proef zijn veel mogelijke natuurlijke vijan-
den van de beukentopgalmug waargenomen, 
zoals gaasvliegen, sluipwespen en roofwantsen. 
Twee soorten roofwantsen (Anthocorus confusus 
en Orius minutus) die zijn gevonden, kunnen 
mogelijk een bijdrage leveren bij de geïntegreerde 
beheersing van deze plaag. Bij uitkweken van 
aangetast plantmateriaal zijn twee sluipwespen 
Ziekten & plagen
Volwassen roofwants en een larve van de beukentopgalmug.
Vangplaat
Schadebeeld van de galmug in de beuk.
38
(Inostemma spp.) gevonden die de larven van de 
beukentopgalmug parasiteren. Dit biedt mogelijk 
ook perspectief bij het beheersen van deze plaag. 
In 2011 zal dit onderzoek worden voortgezet, 
evenals de middelenproef. Hierin zal ook het 
effect van de middelen op natuurlijke vijanden 
worden beoordeeld.
Trips
Opvallend is dat er tijdens het groeiseizoen van 
2010 veel trips actief was in de beuken. Het 
is onbekend in welke mate de tripsschade in 
verband staat met de aantasting van de beu-
kentopgalmug. Voor het determineren van deze 
trips en het bestrijden ervan is meer onderzoek 
noodzakelijk.
Ziekten & plagen
Twee soorten galmuggen in beuk
In beuken kunnen twee schadelijke galmug-
gen voorkomen: Contarinia fagi Rübsaamen en 
Dasineura fagicola Barnes. 
Zo zijn ze te herkennen:
Contarinia fagi Rubsaamen 
De volwassen mug is 3-4 mm groot, geel met 
donkergrijze dwarsbanden. De antennes zijn 
vrij lang en kralensnoervormig. De overwinte-
ring vindt plaats als pop in de grond. Eind mei, 
begin juni komen de eerste volwassen muggen 
tevoorschijn. De mug zet vier tot zes eieren af in 
de groeipunten van beuken. Glanzend witte tot 
geelachtige larven leven in de eindknoppen en 
jonge blaadjes van beuk. Na drie tot vier weken 
vallen de volgroeide larven op de grond en ver-
poppen ze zich in de bodem. In tegenstelling 
tot de eikentopgalmug verpoppen alle larven 
in de grond. Het popstadium duurt vier à zes 
dagen. De galmug leeft voornamelijk van jonge 
beuken. Uit de literatuur blijkt dat er twee tot 
vier generaties per jaar voorkomen, waarbij de 
grootste schade wordt veroorzaakt door de lar-
ven afkomstig van de galmuggen die in juli vlie-
gen. Deze soort is verspreid over diverse landen 
in Europa (Zweden, Groot-Brittannië, Duitsland, 
Polen, Oostenrijk, Oekraïne, Roemenië, de 
Balkanlanden, Zwitserland en Ierland).
Dasineura fagicola Barnes
De larven zijn matwit tot geelachtig en zonder 
microscoop vrijwel niet te onderscheiden van 
C. fagi. De volwassen mug is 3-4 mm lang en 
grijs met donkergrijze dwarsbanden (zie foto). 
De antennes zijn opgebouwd uit knopen die, 
in tegenstelling tot de kraalvormige bij C. fagi, 
cilindervormig zijn. De biologie van D. fagicola 
is beschreven als gelijk aan die van C. fagi. 
Wel wordt gesuggereerd dat D. fagicola alleen 
voorkomt op reeds door C. fagi aangetaste 
beuken. Deze soort is waargenomen in België 
en Duitsland. 
Met dank aan Roel van den Meiracker 
(Entocare) voor determinatie van de roof-
wantsen, tevens dank aan Henk Vlug (Insect 
Consultancy) voor determinatie van de sluip-
wespen en dank aan Hans Roskam (Instituut 
Biologie Universiteit Leiden) voor hulp bij het 
determineren van de galmuggen.
Dorus Rijkers is adviseur Boomteelt bij Cultus 
Agro Advies BV, dorusrijkers@cultus.nl, tel: 
06-39498400. Arjan Smits is gewasonderzoe-
ker Bos- en haagplantsoen en Rozen bij PPO 
Bomen, arjan.smits@wur.nl, tel: 0252-462126
Larve op een knop.
Dorus Rijkers
Arjan Smits


Effectieve bestrijding beukentopgalmug

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available

NARCIS