Op de bloemenveilingen is Zantedeschia een belangrijk product geworden. Minpunt van deze snijbloem is dat er slijmstelen kunnen optreden. Het onderste stengeldeel rot weg door bacteriën, zoals Erwinia en Pseudomonas die de celwand kunnen afbreken. Slijmstelen tasten de sierwaarde van mengboeketten sterk aan. Tijd voor een grondig onderzoek om de problemen te voorkomen

Doorn, J., van

Leeuwen, P.J., van

Martin, W.S.

Trompert, J.P.T.

Dutch

Wageningen Yield 

• BLOEMBOLLENVISIE • 15 december 2011
15 december 2011 • BLOEMBOLLENVISIE •
• BLOEMBOLLENVISIE • 15 december 2011
15 december 2011 • BLOEMBOLLENVISIE •
18
• BLOEMBOLLENVISIE • 15 december 2011
15 december 2011 • BLOEMBOLLENVISIE •
• BLOEMBOLLENVISIE • 15 december 2011
15 december 2011 • BLOEMBOLLENVISIE •
19
Om de kwaliteit stelen van Zantede-schia van te voren te kunnen bepa-len heeft PPO onderzocht in hoever-
re een zogenoemde uitplaattoets de bacteriën 
die slijmstelen veroorzaken, kan voorspellen. 
Daarnaast is gebleken dat knollen besmet kun-
nen raken bij het parteren en er een verband is 
tussen besmette knollen en het optreden van 
slijmstelen. 
TOeTs Op slijmsTeelbacTe-
riën
Slijmstelen in bossen Zantedescha kunnen 
problemen veroorzaken in de afzet. Een boeket 
waar stelen in verslijmen en het vaaswater troe-
bel wordt door bacteriegroei zorgt voor antire-
clame van het product. Uit eerder onderzoek 
(zie BloembollenVisie 159 (2009): Slijmstelen 
in Zantedeschia: Pseudomonas is ook een ver-
oorzaker, p. 33-34) is gebleken, dat vooral de 
bacteriesoort Erwinia (tegenwoordig Pecto-
bacterium carotovorum subsp. carotovorum, 
Pcc) en Pseudomonassoorten de celwanden 
van Zantedeschiastelen kunnen aantasten en 
slijmstelen veroorzaken. Beide soorten bacteri-
en produceren namelijk de zogenaamde pecto-
lytische enzymen die de celwanden oplossen. 
Slijmstelen kunnen soms binnen enkele dagen 
ontstaan. De Zantedeschiatelers en de veiling 
willen daarom graag een test om aan stelen te 
kunnen vaststellen of deze bacteriën aanwezig 
zijn. Hiertoe zijn enkele testmethodes onder-
zocht op bruikbaarheid om de celwand afbre-
kende enzymen aan te tonen. In overleg met 
bloemenveiling FloraHolland is de keuze geval-
len op een aangepaste kweekmethode om juist 
alleen celwand afbrekende bacteriën te kun-
nen aantonen. PPO heeft een zogenoemde uit-
plaattoets verder ontwikkeld. Deze bestaat uit 
een vast kweekmedium in een plastic schaal, 
waarin pectine is verwerkt. Dit is een bestand-
deel die in celwanden van planten voorkomt, 
en troebel van kleur is. Er wordt een extract van 
fijngemalen stelen van Zantedeschia in gaatjes 
van de kweekplaten aangebracht. Na enkele 
dagen is de aanwezigheid van slijmsteelbac-
teriën te zien als een heldere ring: de celwand 
afbrekende enzymen hebben dan het pectine 
opgelost. Andere bacteriesoorten die geen rol 
spelen bij slijmstelen maar veelvuldig aanwe-
zig zijn in bijvoorbeeld vaaswater, worden zo 
niet aangetoond.
VOOrspellen dOOr TOeTs
Om nu vast te stellen of een bacteriebepa-
ling aan de onderste 1-2 cm van stelen van 
Zantedeschia kan voorspellen of er slijmste-
len optreden, is een aantal experimenten uit-
gevoerd. In samenwerking met FloraHolland 
zijn bossen Zantedeschia, elk van 10 stelen, 
onderzocht, terwijl andere bossen op de vaas 
zijn gezet en gedurende 2 weken in de uitbloei-
ruimte gevolgd op het ontstaan van slijmstelen 
zijn beoordeeld. Opvallend was de grote sprei-
ding tussen de verschillende bossen. Bij som-
mige cultivars ontstonden in de bossen weinig 
tot geen slijmstelen, maar bij een andere cul-
tivar verslijmde in sommige bossen bijna alles 
of juist niets.
Wanneer in de vaas stelen verslijmden gaf de 
uitplaattoets altijd een positief signaal (slijm-
steel bacteriën zijn aanwezig). Echter, wanneer 
de uitplaattoets een positief signaal gaf, bete-
kende dit niet in alle gevallen dat de stelen dan 
ook verslijmden. De test gaf dus soms een vals-
positief signaal. Mogelijk is de test te gevoelig 
en moet er een drempelwaarde worden vastge-
steld. Dit vraagt wel nader onderzoek. Hoewel 
Tekst: Joop van Doorn, Wendy Martin, 
John Trompert en Paul van Leeuwen, 
PPO Bloembollen
Foto’s: PPO Bloembollen
Op de bloemenveilingen is Zantedeschia een belangrijk product 
geworden. Minpunt van deze snijbloem is dat er slijmstelen kun-
nen optreden. Het onderste stengeldeel rot weg door bacteriën, 
zoals Erwinia en Pseudomonas die de celwand kunnen afbre-
ken. Slijmstelen tasten de sierwaarde van mengboeketten sterk 
aan. Tijd voor een grondig onderzoek om de problemen te voor-
komen. 
onderzoek
Voorspellen van slijmstelen Zantedeschia moeilijk, 
voorkomen is beter
Captain Romance gezond.jpg (links) en Captain Romance besmet.jpg (rechts): Opplant van Zantedeschia-knollen na parteren met een steriel 
mes (links) en na parteren met een met Pectobacterium (Erwinia) besmet mes (rechts)
Slijmstelen voorkomen of beperken
Snij 3-5 cm van de stelen af, dit voorkomt al een groot deel van de slijmstelen. Streef naar steriel parteren door zichtbaar besmette/aangetaste 
knollen te verwijderen voor het parteren. Gebruik schone messen/machines bij het parteren: continu ontsmetten als dit mogelijk is.
Locatie Cultivar Bos 
1
Bos 
2
Bos 
3
Bos 
4
Bos 
5
Bos 
6
Bos 
7
Bos 
8
Bos 
9
Bos 
10
totaal
Naaldwijk A 0 0 1 1 10 2 2 0 0 0 16
Naaldwijk B 1 0 1 1 3 1 2 1 0 1 10
Naaldwijk C 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Lisse A 0 10 1 0 1 1 0 0 0 0 13
Lisse B 3 4 1 3 0 0 2 0 2 0 15
Lisse C 0 1 0 0 0 2 0 0 0 0 3
Tabel. Aantallen slijmstelen in de uitbloei van bossen (10 stelen) Zantedeschia uit dezelfde partijen op twee locaties (Naaldwijk en Lisse). Met 
name cultivar A toont grote verschillen in verslijming tussen de bossen (van 0 tot 10 verslijmde stelen per bos).
Uitbloeiproef van Zantedeschia-cultivars met enkele slijmstelen
was er uitval. Die uitval was alleen zichtbaar bij 
twee van de drie cultivars en alleen bij knollen 
afkomstig van besmet parteren. Bij de uitbloei 
van de bloemen op de vaas zijn ook alleen bij 
deze twee behandelingen slijmstelen waarge-
nomen. Echter, niet elke knol van besmet par-
teren gaf ook een slijmsteel. Bij het oogsten van 
de bloemen bleek een aantal stelen inwendig 
al besmet met de bacterie. Veelal was de bacte-
rie alleen in de onderste centimeters aanwezig 
maar soms tot halverwege de steel. Dit onder-
zoek laat zien dat besmetten van knollen tijdens 
het parteren zeer eenvoudig is en leidt tot uitval 
tijdens de knollen- en bloementeelt en ook kan 
leiden tot slijmstelen. Als een steel bij de oogst 
al besmet is kan het afsnijden van enkele cen-
timeters van de steel de besmetting vaak weg-
nemen.
cOnclusies
De ontwikkelde groeiplaattoets op slijmsteel 
veroorzakende bacteriën werkt goed. Deze 
is echter (nog) niet toepasbaar voor de vei-
ling, daar in een aantal gevallen de toets ten 
onrechte aangeeft dat er slijmstelen zullen 
gaan optreden: vals-positieve uitslagen. Voor 
parteren is het duidelijk dat besmette mes-
sen een groot risico geven op het ontstaan 
van slijmstelen. Van belang is om te weten hoe 
besmetting te voorkomen is, en welke omstan-
digheden hierop van invloed zijn.
Dit onderzoek is gefinancierd door het Product-
schap Tuinbouw. Aanvullende informatie is via 
www.tuinbouw.nl te vinden onder PT nr.13751.
de veiling deze toets op dit moment niet kan 
gebruiken, zijn zij wel geïnteresseerd in een 
verbeterde versie. Verder zou de toets gebruikt 
kunnen worden om vroeger in de produc-
tie de stelen te testen op eventuele slijmsteel 
veroorzakende bacteriën. Bijvoorbeeld voor-
dat deze naar de veiling gaan. Het is wel zo dat 
de kans op slijmsteel veroorzakende bacteri-
en toeneemt in de periode dat er bloemstelen 
getrokken worden van de knol. Een methode 
om eventuele besmetting te voorkomen is nog 
niet voorhanden.
OVerdrachT dOOr parTe-
ren
Eén van de vragen uit het onderzoek was of 
besmette knollen de oorzaak kunnen zijn 
van slijmstelen. Om die vraag te beantwoor-
den zijn van drie cultivars steriele T1-knollen 
geparteerd met een steriel mes of met een mes 
dat was besmet met Pcc (Erwinia) afkomstig 
van een rotte Zantedeschiaknol. Door tijdens 
het parteren een besmet mes te gebruiken vie-
len partjes weg voordat deze uitliepen en vie-
len planten op het veld weg tijdens een warme 
en tijdens een natte periode. Besmetting tij-
dens het parteren veroorzaakte dus veel uitval 
tijdens de knollenteelt. Van de steriel gepar-
teerde knollen werd 95% geoogst. Vervolgens 
zijn in 2011 visueel gezonde knollen afkom-
stig van steriel en besmet parteren, in de kas op 
bakken geplant. Ook tijdens de bloemproductie 


Voorspellen van slijmstelen Zantedeschia moeilijk, voorkomen is beter

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available