De droogstand van melkkoeien heeft een positief effect op de melkproductie in de volgende lactatie. Het opnieuw opstarten van de lactatie is echter gerelateerd aan gezondheids- en vruchtbaarheidsproblemen. Uit onderzoek blijkt dat verkorten van de droogstand de energiebalans verbetert

Kemp, B.

Knegsel, A.T.M., van

Remmelink, G.J.

Name not available

Kortere droogstand verbetert energiebalans

Wageningen Yield 

1 Dit is gelijk aan mobilisatie van lichaamsvet van –92 vs. 205 vs. 477 g/dag, voor koeien met 0, 30 of 60 dagen droogstand.
Verkorten of weglaten droogstand geeft verschuiving in melkproductie
Kortere droogstand 
verbetert energiebalans
De droogstand van melkkoeien heeft een positief effect op de 
melkproductie in de volgende lactatie. Het opnieuw opstarten 
van de lactatie is echter gerelateerd aan gezondheids- en vrucht-
baarheidsproblemen. Uit onderzoek blijkt dat verkorten van de 
droogstand de energiebalans verbetert. 
tekst Ariëtte van Knegsel, Gerrit Remmelink en Bas Kemp
U it veel onderzoek is bekend dat een droogstand van zes tot acht weken 
zorgt voor een maximale melkproduc-
tie in de volgende lactatie. De vraag is 
echter of we nog steeds naar een maxi-
male melkproductie willen streven. Het 
begin van de lactatie gaat immers ook 
gepaard met gezondheids- en vruchtbaar-
heidsproblemen, die gedeeltelijk worden 
toegeschreven aan een negatieve ener-
giebalans. Een negatieve energiebalans 
wordt enerzijds veroorzaakt door de hoge 
melkproductie en anderzijds door een 
beperkte voeropname in het begin van 
de lactatie. 
De veronderstelling is dat door het ver-
korten of weglaten van de droogstand 
een deel van de melkproductie ver-
schuift van de kritische periode na af-
kalven naar de periode vóór afkalven. 
Voor afkalven kan de koe juist gemak-
kelijk in haar energiebehoefte voorzien. 
Het gevolg is dan een betere energieba-
lans en minder kans op ziekten die gere-
lateerd zijn aan een negatieve energie- 
balans, zoals slepende melkziekte en 
leververvetting. 
‘Why dry’
Onderzoekers van Wageningen Universi-
teit en Researchcentrum startten in de 
zomer van 2010 een onderzoek met de 
naam ‘Why dry’, op de Dairy Campus, 
locatie Lelystad. Zij onderzochten de ef-
fecten van een verkortedroogstand of 
geen droogstand op de melkproductie en 
de gezondheid van de koeien en hun kal-
veren. Voor ‘Why dry’ zijn 168 koeien 
van alle leeftijden verdeeld over drie 
droogstandslengtes (0, 30 of 60 dagen). 
Deze dieren zijn gedurende twee lacta-
ties gevolgd. 
Koeien die een droogstand kregen (30 of 
60 dagen) werden daarop voorbereid 
door ze zeven dagen voor de droogzetda-
tum op een droogstandsrantsoen te zet-
ten, ze vier dagen voor de droogzetda-
tum eenmaal daags te melken en ze 
uiteindelijk met een droogzetter met 
antibiotica droog te zetten. Lacterende 
koeien kregen een lactatierantsoen ge-
voerd, droogstaande koeien kregen een 
droogstandsrantsoen. Individuele voer-
opname van alle dieren werd dagelijks 
geregistreerd vanaf 60 dagen voor het 
kalven tot 100 dagen na kalven. 
Verschuiving van de lactatiecurve
In de 60 dagen voor het kalven gaven de 
koeien zonder droogstand gemiddeld 
14,1 kg melk per dag (tabel 1). De koeien 
met een verkorte droogstand gaven 7,6 
kg melk per dag, gerekend over zestig 
dagen. Opvallend waren in deze periode 
de hoge vet- en eiwitgehalten in de melk. 
In totaal produceerden de koeien zon-
der droogstand 898 kg vet-en-eiwitgecor-
rigeerde melk (FPCM) in de laatste acht 
weken voor kalven en de koeien met een 
droogstand van 30 dagen 444 kg FPCM.
In de eerste 100 dagen na kalven produ-
ceerden de koeien zonder droogstand 
20,6 procent minder melk en koeien met 
een droogstand van 30 dagen 8,2 procent 
minder, in vergelijking met koeien met 
een droogstand van 60 dagen (respectie-
velijk 3469, 3959 en 4312 kg FPCM per 
100 dagen voor koeien met een droog-
stand van 0, 30 of 60 dagen). Dat bete-
kent dus minder melk voor koeien zon-
der droogstand, maar wel melk die rijk 
is aan vet en eiwit.
Bovendien was er een groot verschil in 
D I E R G E Z O N D H E I D
Dr. ir. A. van Knegsel, 
onderzoeker, 
leerstoelgroep 
Adaptatiefysiologie, 
Wageningen 
Universiteit
Ing. G. Remmelink, 
onderzoeker voeding 
melkvee, 
Livestock Research, 
Wageningen Universiteit 
en Researchcentrum
Prof. dr. ir. B. Kemp, 
hoogleraar 
Adaptatiefysiologie, 
leerstoelgroep 
Adaptatiefysiologie, 
Wageningen Universiteit
0 dagen 30 dagen 60 dagen
voor afkalven (week –8 tot 0)
 drogestofopname (kg/dag) 18,0 15,5 14,8
 melkproductie (kg/dag) 14,1 7,6 –
 vet (%) 5,17 5,32 –
 eiwit (%) 4,76 4,23 –
 celgetal (x 103 cellen/ml) 180 163 –
 energiebalans (kJ/kg0,75*dag) 79 75 162
na afkalven (week 0 tot 15)
 drogestofopname (kg/dag) 23,0 23,1 23,6
 melkproductie (kg/dag) 32,7 38,7 43,3
 vet (%) 4,54 4,28 4,17
 eiwit (%) 3,89 3,57 3,40
 celgetal (x 103 cellen/ml) 125 76 67
 energiebalans (kJ/kg0,75*dag)1 31 –58 –139
droogstandslengte
Tabel 1 – Voeropname, melkproductie en energiebalans voor koeien met een droogstand van 
0, 30 of 60 dagen
Een kortere droogstand maakt het voor de 
koe gemakkelijker de lactatie op te starten
34 V E E T E E L T  j a N U a R I  1 / 2  2 0 0 9V E E T E E L T  f E b R U a R I  1  2 0 0 9 35V E E T E E L T  f E b R U a R I  1  2 0 0 9N O V E M b E R  1 1 2 V E E T E E L T  N O V E M b E  1  2 0 1 2
melkproductie-effecten tussen jonge en oude koei-
en. Voor eerstekalfskoeien was het verschil tussen 0 
en 60 dagen droogstand groter (32,1 tegenover 42,9 
kg FPCM per dag) dan voor tweedekalfskoeien (37,1 
tegenover 44,5 kg FPCM per dag). 
Samengevat: de melkproductiedaling in de eerste 
100 dagen na kalven wordt volledig gecompenseerd 
door de extra melk geproduceerd vóór afkalven. 
Daarbij had de melk geproduceerd door koeien zon-
der droogstand een hoog vet- en eiwitgehalte. De 
vraag is echter of het verkorten of weglaten van de 
droogstand ook gevolgen heeft voor de persistentie. 
Hoe groot is het netto-effect op de melkproductie 
als de volledige lactatie wordt bekeken? Dit moet 
vervolgonderzoek uitwijzen.
Betere energiebalans
Voer- en energieopname verschilden niet tussen 
koeien met verschillende droogstandslengtes in de 
eerste 100 dagen na kalven. Koeien zonder of met 
een verkorte droogstand produceerden dus minder 
melk, terwijl ze een gelijke hoeveelheid energie op-
namen vanuit het voer. Dit had als gevolg dat voor 
koeien zonder droogstand de energiebalans enorm 
verbeterde (figuur 1). Ook voor de koeien met een 
verkorte droogstand gold dat de energiebalans ver-
beterde ten opzichte van koeien met een droog-
stand van 60 dagen. 
Gezondheid
Om de metabole gezondheid van de koeien in kaart 
te brengen, werden bloedmonsters en levermon-
sters genomen bij een deel van de koeien. Koeien 
zonder droogstand hadden minder vrije vetzuren in 
het bloed en een hogere bloedglucoseconcentratie, 
in vergelijking met koeien met een droogstand van 
30 of 60 dagen. Dit betekent dat koeien zonder 
droogstand minder vet uit lichaamsreserves mobili-
seren en meer glucose beschikbaar hebben voor de 
energiestofwisseling. Het vetgehalte in de lever, een 
indicator voor leververvetting, van koeien zonder 
droogstand was veel lager dan van koeien met een 
droogstand van 30 of 60 dagen (figuur 2). De hoe-
veelheid bètahydroxyboterzuur in het bloed, een 
indicator voor subklinische slepende melkziekte, 
verschilde niet tussen koeien van verschillende 
droogstandslengtes. 
Het weglaten van de droogstand verhoogde het cel-
getal in de melk na kalven (tabel 1). Onduidelijk is 
op dit moment wat deze verhoging in celgetal ver-
oorzaakt: het weglaten van de droogstand of het 
weglaten van de droogzetter met preventieve anti-
biotica. Beide factoren zijn in deze proef verstren-
geld.
Vervolgonderzoek
Het experiment ‘Why dry’ is nog in volle gang. Op 
dit moment starten de koeien hun volgende lactatie 
binnen deze proef, opnieuw na een droogstand van 
0, 30 of 60 dagen, waarbij elke koe steeds hetzelfde 
type droogstand krijgt. 
Naast de analyse van de productie gedurende de 
tweede lactatie, worden ook de vruchtbaarheids-
gegevens, de kalvergroei en de gezondheid en weer-
stand van de koe en de melkkwaliteit geanalyseerd. 
Bovendien worden ook de gegevens van elf melk-
veebedrijven met verschillende typen droogstands-
management verzameld en geanalyseerd. Die zul-
len bijdragen aan een economische analyse van een 
verkorte droogstand. 
De onderzoekers verwachten op basis van de huidi-
ge resultaten dat een optimale droogstand verschilt 
tussen individuele koeien. Het systeem van een ver-
korte droogstand of geen droogstand is verder te 
optimaliseren, onder meer door gebruik te maken 
van deze individuele koekenmerken. Een optimale-
re droogstand draagt bij aan het verder verbeteren 
van de koegezondheid. l
‘Why dry’ wordt gefinancierd door het Productschap Zuivel, 
Productschap Diervoeder en CRV.
Het verkorten of weglaten van de droogstand:
–  resulteert in meer melk in de huidige  
lactatie;
–  resulteert in minder melk in de volgende 
lactatie;
–  verhoogt het vet- en het eiwitgehalte in de 
melk;
–  verhoogt het celgetal in de melk;
–  zorgt voor een betere energiebalans en  
vermindert de mobilisatie van lichaamsvet;
–  vermindert de kans op leververvetting.
Voorlopige conclusies
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2 weken 
voor afkalven
2 weken 
na afkalven
4 weken 
na afkalven
0 dagen
tri
-a
cy
lg
ly
ce
rid
en
 in
 d
e 
le
ve
r (
m
g/
g 
na
t g
ew
ic
ht
) 30 dagen 60 dagen60 dagen30 dagen
week ten opzichte van afkalven
0 dagen
en
er
gi
eb
al
an
s 
(k
J/
kg
0,
75
*d
ag
)
–8 –6 –4 –2 0 2 4 6 8 10 12 14
–500
–400
–300
–200
–100
0
100
200
300
Figuur 2 – Mate van vervetting (tri-acylglyceriden) van de lever van 
koeien met een droogstand van 0, 30 of 60 dagen
Figuur 1 – Energiebalans van koeien met een droogstand van  
0, 30 of 60 dagen
36 V E E T E E L T  j a n u a r i  1 / 2  2 0 0 9
d i e r g e z o n d h e i d
n o V e M B e r  1 1 2


Kortere droogstand verbetert energiebalans

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield