Mensen die veel vezels eten voelen zich langer verzadigd. Toch lijken vezels geen geschikt wapen in de strijd tegen obesitas. Een vezelrijke maaltijd zorgt er niet voor dat mensen minder snacken

Zondervan, C.

Name not available

Langer vol door vezels, niet slanker

Wageningen Yield 

14 14
Langer vol door vezels, niet slanker
Voeding, gezondheid en gedrag
Romanesco. Broccoli en andere vezelrijke voedingsproducten zorgen voor een verzadigd gevoel, maar 
voorkomen niet dat je te veel eet.
Mensen die veel vezels eten voelen zich 
langer verzadigd. Toch lijken vezels geen 
geschikt wapen in de strijd tegen obesitas. 
Een vezelrijke maaltijd zorgt er niet voor 
dat mensen minder snacken.
Eén van de sleutels in de strijd tegen over-
gewicht is verzadiging. Wie eerder stopt met 
eten, of na de maaltijd minder snel in de
verleiding komt een tussendoortje te nemen, 
wordt immers minder snel dik. De aandacht 
voor de interne rem op iemands eetlust nam 
een vlucht nadat in de jaren negentig het hor-
moon leptine werd ontdekt. Muizen die onge-
voelig waren voor het hormoon bleven maar 
eten. De rem op overeten was ontdekt. 
Tenminste, dat leek zo. Inmiddels is duidelijk 
dat er voor eetlust meer rempedalen zijn. 
Maar daarmee is de aandacht voor verzadi-
ging niet verdwenen. Een eiwitrijk dieet
bijvoorbeeld lijkt eerder een vol gevoel te 
geven dan een dieet dat rijk is aan suikers
en vetten. In 2008 startte in Wageningen 
onderzoek naar een andere kandidaat voor 
een gevuld gevoel: vezels.
Logische kandidaten, want sommige vezels 
nemen veel vocht op en zorgen daarmee
letterlijk voor een volle maag, zonder dat je 
veel calorieën binnenkrijgt. Vezels zijn boven-
dien de voedingsbron voor verschillende 
goedaardige darmbacteriën. Ook de darm 
geeft signalen af aan de hersenen over de 
mate waarin aan de energiebehoefte is
voldaan.
‘Honger is één van de sterkste prikkels die 
mensen kennen. Hij is heel moeilijk te negeren’ 
zegt Charon Zondervan van Wageningen UR 
Food & Biobased Research, die het onder-
zoek coördineerde. ‘Mensen die willen afval-
len, zullen door een periode met een honger-
gevoel heen moeten. Als je ze daarbij kunt 
helpen, zou dat natuurlijk mooi zijn.’
Het onderzoek concentreerde zich daarom 
niet alleen op fundamentele kennis, maar ook 
op toepassingen door de voedingsindustrie.
In het kantoor van Zondervan staan verschil-
lende producten op een rij: hagelslag met 
minder suiker, pasta met ingebouwde cour-
gette en koekjes met minder calorieën. 
Zondervan: ‘Je kunt wel uitleggen dat je beter 
geen dikke laag hagelslag op je boterham 
kunt doen, maar mensen zijn gewoontedieren. 
Als je meer vezels en minder calorieën in de 
hagelslag stopt, en het is nog net zo lekker, 
is de kans dat mensen een gezonder dieet 
volhouden veel groter.’
14 15
14 14
Het Wageningse onderzoek naar Satiety and 
Satisfaction leek daar een mooie bijdrage
aan te leveren, want vezelrijk eten geeft inder-
daad langer een verzadigd gevoel, bleek uit 
experimenten. Vezelrijk eten lijkt daarom te 
voorkomen dat je tussendoortjes eet. Lijkt, 
want als je gaat meten hoeveel calorieën men-
sen binnenkrijgen, blijkt er toch geen verschil 
te zijn met mensen die minder vezels eten. 
‘Dat is een algemeen probleem voor voedings-
onderzoekers. Het lukt meestal wel een
korte termijneffect aan te tonen in beperkte 
groepen of onder gecontroleerde omstandig-
heden. Maar een langetermijneffect zoals 
afvallen aantonen in de praktijk, is vaak
lastig.’
Onderzoek mislukt dus? ‘Nee, er is niet uit-
gekomen wat we gehoopt hadden, maar dat
kan gebeuren. Als je alleen maar veilig onder-
zoek doet, waarvan de resultaten vooraf vast-
staan, kom je niet verder. Bovendien hebben 
we er wel degelijk wat aan overgehouden.’
Het onderzoek heeft volgens Zondervan bij-
voorbeeld laten zien dat de ene vezel de 
andere niet is. In oude tekstboeken maken 
voedingskundigen onderscheid tussen oplos-
bare en niet-oplosbare vezels, en daar houdt 
het mee op. ‘We hebben nu een veel nauw-
keuriger beeld van de relatie tussen de 
fysisch-chemische eigenschappen van vezels 
en de fysiologische eigenschappen. Daar- 
door kunnen we beter voorspellen welke 
vezels fabrikanten moeten gebruiken als ze 
hun voedsel gezonde eigenschappen mee
willen geven. We hebben ontwerpregels op-
gesteld voor producten. Als je wilt dat vezels 
dit of dat doen, geef ze dan die en die
eigenschappen.’
Verder leverde onderzoek naar marketing en 
gezondheidsclaims nieuwe inzichten op over 
de manier waarop consumenten etiketten 
lezen. Bedrijven zetten liefst een zo krachtig 
mogelijke claim op hun product, maar toe-
zichthouders controleren of de claim wel 
gefundeerd is. Zondervan ‘Het liefst zet je
op een product: helpt bij afvallen, maar dat 
moet je dan wel aan kunnen tonen.’ En als dat 
niet mag, wat werkt dan wel, onderzochten 
marktkundigen van Wageningen University.
Ze keken daarbij onder andere hoe consu-
menten een claim interpreteren. Zondervan: 
‘Er werd vanuit gegaan dat de meeste con-
sumenten een claim ruimhartiger uitleggen 
dan de letterlijke betekenis. Maar uit ons 
onderzoek blijkt dat ze eerder onderinter- 
preteren.’ Mensen nemen aan dat de claim 
op een pak overdreven is en halen er in 
gedachten juist wat van af. 
Het onderzoek naar vezels en verzadiging 
heeft volgens Zondervan ook deuren
geopend in Brussel. Wageningen is dankzij
het programma deelnemer aan het Europese 
onderzoeksprogramma Full4Health, waarin 
onderzoekers van negentien universiteiten 
en bedrijven zoeken naar de communicatie-
kanalen tussen darmen en hersenen. ‘Verder 
heeft het ons geholpen aan een goede positie 
in de discussie over een Food KIC.’ KIC staat 
voor Knowledge and Innovation Community, 
een relatief nieuwe manier waarop de EU geld 
wil gaan verdelen voor onderzoek. Er zijn al 
KIC’s voor de ICT, duurzame energie en
klimaatverandering, Wageningen werkt samen 
met instituten uit omringende landen aan een 
KIC voor voedingsonderzoek. Zondervan
coördineert de Nederlandse inbreng bij het 
vaststellen van de inhoud van het KIC-plan.
‘Ik merk dat het daarbij erg helpt dat ik kan 
laten zien dat Wageningen op het gebied
van verzadiging een groot eigen programma 
heeft gefinancierd en daarover heeft gepu- 
bliceerd.’
Satiety and Satifaction bestond uit vier projecten waarbinnen 8 promovendi, 2 postdocs 
en vijftien DLO-onderzoekers hebben gewerkt. De promovendi ronden hun projecten 
waarschijnlijk volgend jaar af met een promotie. De vier projecten waren:
•  Plant derived foods: Mum, can I have Brussels sprouts again?
•  Food patterns: The effects of the introduction of satiety enhancing foods on consumer 
purchase, consumption and nutrient intake levels.
• Health effect: Food, fibre and health.
• Regulation: Fermentation to prolong satiety.
Voor een compleet overzicht van de publicaties zie www.satiety.wur.nl
Satiety and Satifaction
•  Wageningse deelname aan diverse 
EU-projecten, waaronder Full4health 
en EuroDish.
•  Meer inzicht in de werking van ver-
schillende typen vezels in het lichaam.
•  Kennis over de manier waarop consu-
menten naar voedingsclaims kijken.
•  Een sterkere Wageningse positie 
in FoodBest, een consortium van 
Europese kennisinstellingen en 
bedrijven die zich bezig houden met 
voedingsonderzoek.
Resultaten
Contact:  charon.zondervan@wur.nl
 0317 - 48 02 27
14 15


Langer vol door vezels, niet slanker

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield

NARCIS