Veldproeven op een aantal Koeien & Kansen-bedrijven wijzen uit dat de stikstofwerking van de dunne fractie van gescheiden mest niet duidelijk hoger is dan die van drijfmest. Mogelijk komt dit doordat het gehalte aan minerale stikstof in de dunne fractie niet hoog genoeg is. Een andere mogelijke oorzaak is een hogere emissie van ammoniak uit de dunne fractie. Wat kan de huidige praktijk hier nu mee? En hoe verder met het onderzoek naar mestscheiding

Geerts, R.H.E.M.

Hilhorst, G.J.

Verloop, J.

Veldproeven op een aantal Koeien &amp; Kansen-bedrijven wijzen uit dat de stikstofwerking van de dunne fractie van gescheiden mest niet duidelijk hoger is dan die van drijfmest. Mogelijk komt dit doordat het gehalte aan minerale stikstof in de dunne fractie niet hoog genoeg is. Een andere mogelijke oorzaak is een hogere emissie van ammoniak uit de dunne fractie. Wat kan de huidige praktijk hier nu mee? En hoe verder met het onderzoek naar mestscheiding

Name not available

Werking dunne fractie mest valt nog tegen

NARCIS 

Wageningen Yield 

O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  201328
O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  2013 29
Tabel 1 
450
KM (kunstmest)
KM
DUN (dunne fractie)
DUN
DM (drijfmest)
DMDM
N
kg
 N
 p
er
 h
a
Nwz N Nwz
400
350
300
250
200
150
100
50
0
++
Nwz (N-werkzaam)
Beter benutten van stikstof door 
mestscheiding is geen inkoppertje. 
Om meer te bereiken moet geïnves­
teerd worden in betere mestproduc­
ten, bijvoorbeeld door bioraffinage, 
en aangepaste aanwendings­
technieken. Het belang van een 
goede benutting van mineralen uit 
dierlijke mest is zo groot dat het de 
moeite loont om verder te zoeken 
naar ontwikkelingen. 
CONCLusIE 
Van oorzaak naar oplossing
De dunne fractie levert dus niet een constante 
N-werking op en de N-werking is niet steeds dui-
delijk hoger dan die van drijfmest. Voor de prak-
tische inzetbaarheid van mestscheiding met als 
doel de N-benutting in het gewas te verhogen is 
het heel belangrijk de oorzaken te vinden. 
Natuurlijk kan het kleine verschil in %Nmin in 
de dunne fractie en drijfmest (Tabel 1) een deel 
verklaren. Maar het is ook goed mogelijk dat N 
uit de dunne fractie iets sneller vervluchtigt. Dat 
kan bijvoorbeeld in 2011 gebeurd zijn toen de 
NWC van de dunne fractie zelfs lager was dan 
die van drijfmest en in 2012 in de veldproef op 
het bedrijf Van Wijk toen de NWC van de dunne 
fractie en drijfmest gelijk waren, terwijl het aan-
deel minerale N in de dunne fractie wel duidelijk 
hoger was. Om dat te achterhalen willen we de 
ammoniakemissie meten bij gebruik van ver-
schillende mestsoorten. 
Aangepaste aanwendingstechnieken
Als die proeven ons vermoeden van een hogere 
ammoniakemissie bevestigen, weten we dat er 
gewerkt moet worden aan ontwikkeling van aan-
gepaste aanwendingstechnieken. Machinebouwers 
experimenteren al met nieuwe technieken. Een 
voorbeeld is een techniek waarbij een vloeibare 
meststof en gewone drijfmest in één werkgang 
in de zode gebracht wordt uit twee uitlooppunten 
die vlak boven elkaar zitten. Bij deze techniek 
zou de meststof die het meest gevoelig is voor 
ammoniakverliezen afgedekt kunnen worden 
door de meststof die daarvoor minder gevoelig 
is. Een ander voorbeeld is een machine die de 
vloeibare mest in zeer dunne straaltjes onder 
druk de bodem in ‘schiet’.  
Naar betere scheidingsresultaten
Het andere spoor richt zich op de vraag of op 
bedrijfsschaal een beter mestproduct gemaakt 
kan worden. Om dat te bereiken onderzoeken we 
op De Marke de mogelijkheden van bioraffinage. 
Hierbij wordt mestscheiding gekoppeld aan ver-
gisting. In de afgelopen jaren is er niet zoveel 
ontwikkeling geweest in de prestaties (een hoog 
%Nmin in de dunne fractie) van eenvoudige 
mestscheiders. De ontwikkeling in de mest-
scheiding lijkt vooral gericht op een hoog 
scheidings rendement van fosfaat (dat van belang 
is voor export van fosfaat in de dikke fractie), de 
robuustheid van scheiders en het maken van een 
zo droog mogelijke dikke fractie. Dit laatste komt 
doordat veel veehouders de dikke fractie als 
strooisel in de boxen aanbrengen.   
Opslag op orde
De ervaringen met mestscheiding op Koeien & 
Koos Verloop en Rob Geerts
Plant Research International van Wageningen UR
Gerjan Hilhorst
Livestock Research van Wageningen UR 
Werking dunne fractie 
mest valt nog tegen
Veldproeven op een aantal Koeien & Kansen­bedrijven wijzen uit dat de stikstofwerking van dunne fractie 
van gescheiden mest niet duidelijk hoger is dan die van drijfmest. Mogelijk komt dit doordat het gehalte 
aan minerale stikstof in de dunne fractie niet hoog genoeg is. Een andere mogelijke oorzaak is een hogere 
emissie van ammoniak uit de dunne fractie. Wat kan de huidige praktijk hier nu mee? En hoe verder met het 
onderzoek naar mestscheiding?
VELDpROEf
Een grassnede in de veldproef wordt geoogst met een proefveldmaaier.
Foto: PRI
Totale aanvoer van N en bemestingsniveau (Nwz) bij gebruik van drijfmest en kunstmest en 
bij gebruik van drijfmest en dunne fractie volgens de verwachting. 
Resultaten van veldproeven met drijfmest en de dunne fractie in gras in ‘Koeien & Kansen’. 
Jaar Bedrijf Bodemtype Mestsoort %Nmin NWC
2008 Van Wijk Klei DRIJF 44 58
   DUN 54 78
2009 De Marke Zand droog DRIJF 53 41
   DUN 54 53
2010 De Marke Zand droog DRIJF 52 37
   DUN 54 61
2011 PvKempen Zand nat DRIJF 58 68
   DUN 61 30
2012 PvKempen Zand nat DRIJF 53 44
   DUN 53 33
2012 Van Wijk Klei DRIJF 48 35
   DUN 60 35
B ij verkenning van de potentie van mestscheiding is aangeno-men dat de stikstofwerking (stikstofopname per kg gegeven 
N vergeleken met die van 
kunstmest, NWC) in de dunne fractie ongeveer 
80 procent is en die van drijfmest 60 procent. 
Als dat zo is, kan met een bemesting uitgevoerd 
met dunne fractie en drijfmest een even hoog 
bemestingsniveau (uitgedrukt in werkzame N, 
Nwz) gerealiseerd worden als met drijfmest en 
kunstmest (Figuur 1). Bij de bemesting met 
dunne fractie en drijfmest is de totale aanvoer 
van N naar de bodem even hoog en is geen 
toename van de verliezen naar het milieu te 
verwachten ten opzichte van de bemesting met 
drijfmest en kunstmest. Dit spaart kunstmest 
uit en er ontstaat meer ruimte voor gebruik van 
dierlijke mest N, zonder het milieu te schaden. 
stikstofwerking vergelijkbaar
De aangenomen stikstofwerking (NWC) van de 
dunne fractie en drijfmest was gebaseerd op eer-
der uitgevoerd onderzoek. In ‘Koeien & Kansen’ 
onderzochten we de NWC in drijfmest en de 
dunne fractie onder de omstandigheden op de 
melkveebedrijven. Hierbij werden eenvoudige 
scheidingstechnieken gebruikt, werd gewerkt 
met rundveemest in gras en soms mais. De eer-
ste veldproeven van ‘Koeien & Kansen’ dateren al 
van voor 2010. De resultaten van die eerste veld-
proeven waren gunstig (Tabel 1). De NWC van de 
dunne fractie was in 2008, 2009 en 2010 hoger 
dan die van drijfmest. De resultaten van 2011 en 
later zijn sterk wisselend. Een belangrijke eigen-
schap van de dunne fractie is dat er relatief meer 
minerale stikstof in zit en minder organisch 
gebonden stikstof. Dat zou volgens de verwach-
ting tot een snellere werking van stikstof moeten 
leiden. Maar uit de scheidingsresultaten bleek 
dat het verschil tussen het aandeel minerale N 
in de dunne fractie en drijfmest soms minimaal 
was (%Nmin in Tabel 1). En valt een hogere 
NWC nu samen met een groot verschil in het 
%Nmin in de dunne fractie ten opzichte van 
drijfmest? Alleen in 2008 was het %Nmin in 
dunne fractie hoger dan dat van drijfmest en de 
NWC ook. In 2012 zien we bij bedrijf Van Wijk 
ook een hoger %Nmin in dunne fractie, maar 
geen hogere NWC. In de overige proeven was 
het %Nmin in dunne fractie nauwelijks hoger 
dan in drijfmest. En met de NWC ging het in die 
proeven alle kanten op. Het beeld van deze veld-
proeven werd bevestigd door praktijkproeven die 
wat eenvoudiger van opzet zijn en door analyse 
van mineralenstromen op bedrijfsniveau. Soms 
leek de N-werking van de dunne fractie duidelijk 
hoger dan die van drijfmest en soms niet.  
Kansen-bedrijven leerden verder dat er voldoende 
goede opslagvoorzieningen moeten zijn om goed 
te kunnen profiteren van de voordelen van mest-
scheiding. Als er geen aparte opslag voor de 
dunne fractie is, moet deze teruggevoerd worden 
in de mestput, soms met open roostervloer. Dat 
kan tot onnodige ammoniakverliezen leiden.  
 
Dit artikel is gebaseerd op het Koeien & Kansen-
rapport 69: ‘Gebruik van de dunne en dikke fractie 
van rundveemest getest op Koeien & Kansen-melkvee-
bedrijven; Resultaten 2010, 2011 en 2012’. In dat 
rapport wordt ook aandacht besteed aan de effecten 
van mestscheiding op de emissie van broeikasgassen, 
financiële effecten en handhaving van mestscheiding. 
figuur 1 


Werking dunne fractie mest valt nog tegen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

NARCIS

Wageningen Yield