In deze brochure wordt uitgelegd waarom en hoe de Food Vally inspeelt op de ontwikkelingen binnen de biobased economy en de trasitie naar groene energie. Dit wordt gedaan in het project 'Duurzame Leefomgeving'

Agricola, H.J.

Bolck, C.H.

MacCarthy, B.

Sluijsmans, J.J.L.

Spijker, J.H.

Name not available

Proeftuin Food Valley : biobased economy en energietransitie

Wageningen Yield 

Proeftuin FoodValley
Biobased economy en energietransitie
1 2
43
Inleiding
Waarom is een biobased economy 
belangrijk voor FoodValley?
Wat is de ambitie voor FoodValley?
Hoe kun je innovaties aanjagen en 
organiseren?
 
4
6
8
12
Inhoudsopgave
Inleiding
Met biobased economy wordt bedoeld: een economie die zijn 
grondstoffen betrekt uit de levende natuur (biomassa en groene 
grondstoffen) als onderdeel van een groene of duurzame economie. 
Energietransitie houdt in dat in plaats van fossiele brandstoffen meer 
‘groene energie’ wordt aangewend. Specifiek voor de regio Food Valley 
kan groene energie komen uit: 
• Vergisting van mest en biomassa voor energie-opwekking
• Biomassa als grondstof voor hoogwaardige toepassingen
• Windenergie
• Zonne-energie
Transitie naar een biobased economy biedt kansen voor alle 
economische sectoren. Er wordt binnen de regio Food Valley al op 
bescheiden schaal gewerkt aan een meer efficiënt gebruik van groene 
grondstoffen. Zo wordt in Achterberg olifantsgras verbouwd, er zijn 
plannen voor een biomassacentrale bij Kernhem en plannen voor een 
mestvergistingsbedrijf in Wekerom. Ook zijn er initiatieven net buiten 
de regio die deels gebruik maken van biomassa uit de Food Valley. 
In Renkum wordt graspapier gemaakt, in Bunschoten-Spakenburg 
levert een bedrijf groen gas aan het net door vergisting van visafval. 
Ook op het gebied van het hergebruik van afval (cradletocradle) zijn 
er lopende initiatieven. Een bedrijf uit Ede wil innovaties op het 
gebied van productontwikkeling en recycling doorvoeren, en er wordt 
ook gewerkt aan het hergebruik van voedselresten als veevoer, het 
recyclen van mineralen uit mest en het beter benutten van gras langs 
wegen en waterlopen en hout in het landschap. Meer in algemene 
termen gaat het hierbij om het sluiten van kringlopen.
Deze brochure gaat in op de mogelijke ontwikkeling van een 
‘Kenniswerkplaats Biobased economy en Energietransitie’. Daarin 
kunnen bedrijven en overheden kennisvragen neerleggen, die 
vervolgens op basis van co-creatie worden opgepakt en uitgewerkt 
tot innovatieve concepten en toepassingen. 
6
VVV
CO2
CO2
Kenniseenheden
Kennisinstellingen & Overheden
CO2
CO2
CO2
CO2
Biogas
Groen gas
Certicaat
voor productie
Water
Zwavel
CO2CO2
Methaan
Landelijk 
Aardgas 
netwerk
VVV
CO2
CO2
Kenniseenheden
Kennisinstellingen & Overheden
CO2
CO2
CO2
CO2
Biogas
Groen gas
Certicaat
voor productie
Water
Zwavel
CO2CO2
Methaan
Landelijk 
Aardgas 
netwerk
V
V
V
CO
2
CO
2
K
en
n
is
ee
n
h
ed
en
K
en
n
is
in
st
el
li
n
g
en
 &
 O
v
er
h
ed
en
CO
2
CO
2
CO
2
CO
2
Bi
og
as
G
ro
en
 g
as Ce
rt
i
ca
at
vo
or
 p
ro
du
ct
ie
W
at
er
Zw
av
el
CO
2
CO
2
M
et
ha
an
La
nd
el
ijk
 
A
ar
dg
as
 
ne
tw
er
k
Van biomassa 
naar groen-gas
Biomassa
Vergister
Opwaardeer
installatie
Handelen in groen gas
Invoeden
Eindgebruik
VVV
CO2
CO2
Kenniseenheden
Kennisinstellingen & Overheden
CO2
CO2
CO2
CO2
Biogas
Groen gas
Certicaat
voor productie
Water
Zwavel
CO2CO2
Methaan
Landelijk 
Aardgas 
netwerk
VVV
CO2
CO2
Kenniseenheden
Kennisinstellingen & Overheden
CO2
CO2
CO2
CO2
Biogas
Groen gas
Certicaat
voor productie
Water
Zwavel
CO2CO2
Methaan
Landelijk 
Aardgas 
netwerk
V
V
V
CO
2
CO
2
K
en
n
is
ee
n
h
ed
en
K
en
n
is
in
st
el
li
n
g
en
 &
 O
v
er
h
ed
en
CO
2
CO
2
CO
2
CO
2
Bi
og
as
G
ro
en
 g
as Ce
rt
i
ca
at
vo
or
 p
ro
du
ct
ie
W
at
er
Zw
av
el
CO
2
CO
2
M
et
ha
an
La
nd
el
ijk
 
A
ar
dg
as
 
ne
tw
er
k
VVV
CO2
CO2
Kenniseenheden
Kennisinstellingen & Overheden
CO2
CO2
CO2
CO2
Biogas
Groen gas
Certicaat
voor productie
Water
Zwavel
CO2CO2
Methaan
Landelijk 
Aardgas 
netwerk
VVV
CO2
CO2
Kenniseenheden
Kennisinstellingen & Overheden
CO2
CO2
CO2
CO2
Biogas
Groen gas
Certicaat
voor productie
Water
Zwavel
CO2CO2
Methaan
Landelijk 
Aardgas 
netwerk
5
Waarom is een biobased 
economy belangrijk voor 
FoodValley?
Regio FoodValley wil investeren in een duurzame 
leefomgeving. Dat houdt in: rekening houden met de 
generaties na ons en rekening houden met de gevolgen van 
ons handelen elders in de wereld. Werken aan duurzaamheid 
wordt ook meer en meer een economische noodzaak om in 
de toekomst te kunnen blijven functioneren. De samenleving 
eist het. De prioriteit bij het werken aan duurzaamheid legt 
het uitvoeringsprogramma van de regio Food Valley bij het 
energie-, afval- en klimaatbeleid.
87
Wat is de ambitie voor 
FoodValley?
Het kernproject van het domein ‘Duurzame Leefomgeving’ van 
het uitvoeringsprogramma regio Food Valley wordt gevormd 
door Innovatiewerkplaats 2015 / energietransitie Biobased 
Economy’’. Het project richt zich op het ontwikkelen van 
een meerjarige innovatieagenda naar een meer duurzame 
samenleving. Dit deelprogramma geeft in de regio concrete 
invulling aan die ambities. Zo identificeert de regio specifieke 
kansen en verzilvert die, in een samenwerking binnen de 
‘gouden driehoek’ van kennisinstellingen, bedrijven en 
overheid. Het netwerk in deze regio om ambities waar te 
maken is echter nog onvoldoende ontwikkeld.  Het ‘bundelen’ 
van partijen in thematische kenniswerkplaatsen kan zorgen 
voor meer structurele verbindingen tussen de verschillende 
actoren in het werkveld. Het gaat hierbij om de ontwikkeling en 
realisatie van een meerjarige innovatieagenda energietransitie/
biobased economy en verankering van die agenda in een nog 
op te richten organisatie ‘Innovatiewerkplaats 2015’. Hierin 
onderscheiden we twee trajecten:
• Realiseren van innovaties om grote stappen richting de  
toekomst te zetten (i.s.m. met o.a. het Regionaal Centrum 
voor Technologie De Vallei, de Stichting Food Valley en de 
SVGV).
• Belemmeringen wegnemen die deze duurzame economische 
ontwikkelingen in de weg staan. Dit kan gaan om regelgeving, 
9 10
11
financiering, kennis, kennisnetwerken, fysieke ruimte, 
enz. De ‘lead’ van deze innovatie agenda ligt bij het 
bedrijfsleven. Overheid en kennisinstellingen hebben 
een aanjagende en faciliterende rol. 
Dit initiatief sluit inhoudelijk naadloos aan bij het landelijke 
Topsector Innovatiecontract Biobased economy, bij het 
Prioritaire programma Energietransitie van de provincie 
Gelderland en bij het programma Duurzaam 2040 van de 
provincie Utrecht.
12
Hoe kun je innovaties 
aanjagen en organiseren?
Het gaat in dit project om de ontwikkeling van een door 
de ondernemers  gedragen ’roadmap’ naar een innovatie- 
werkplaats. Deze roadmap wordt in nauwe samenwerking 
tussen ondernemers, overheden en kennisinstellingen (de 
gouden driehoek) opgesteld. De roadmap bestaat uit een 
gezamenlijk plan van aanpak om kansen te verzilveren en 
belemmeringen weg te nemen. In dat plan worden de volgende 
vragen beantwoord:
• Waarom werk je aan biobased economy / energietransitie, 
wat is je ambitie en visie (‘software’)?
• Wat doe je daaraan? Aan welke projecten en producten 
werk je om dat te bereiken (‘hardware’)?
• Hoe zorg je daarvoor? Welke belemmeringen moeten worden 
weggenomen, hoe werk je samen, wie zijn daarbij met welk 
belang en vanuit welke positie nodig (‘orgware’)?
Opdrachtgever van deze opdracht is het bestuur van de Regio 
FoodValley. De Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei heeft 
in de uitvoering van dit project de procesrol, kennisinstituut 
Wageningen UR heeft hierin de onderzoek- en kennisrol. Zij 
worden daarin aangestuurd door een kernteam dat wordt 
gevormd door bestuurders van overheden, bedrijfsleven 
en kennisinstellingen tezamen. Dit vereist van deze drie 
partijen een gezamenlijk eigenaarschap van het traject met 
gelijkwaardige input en aansturing.
13 14
1 2
3
4
Terreinverkenning
Een nadere verkenning van de relevante betrokken partijen, de organisaties die op 
dit vlak al actief zijn, hun posities en belangen en de initiatieven van deze partijen 
die in het kader van dit traject aan elkaar kunnen worden gekoppeld. Zo is de 
Stichting FoodValley van plan om in najaar 2012 een traject te starten om met 
name de ondernemers in de regio FoodValley te betrekken bij het versterken van 
een netwerk en komen ondernemers in bijvoorbeeld de KvK-kring FoodValley op 
regelmatige basis bijeen. 
Deze fase geeft een voorschot op de samenwerking in de volgende projectstappen 
omdat hierin zowel overheden, ondernemers als kennisinstellingen betrokken zijn. 
De terreinverkenning moet niet alleen het speelveld in kaart brengen, maar ook 
(vanuit een breed perspectief) focus aanbrengen in en zicht geven op de meest 
kansrijke sectoren en ontwikkelingen waar het vervolgtraject zich op kan richten. 
En dit vanuit de analyse van op welke thema’s ‘energie’ zit, wat er nu in de regio 
gebeurt, welke innovatieve projecten en initiatieven zijn of worden ontwikkeld, 
welke partijen relevant zijn om de bedrijvigheid en het MKB in beeld te brengen 
(KIEMT, Oost NV, VNO/NCW, KvK) en welke partijen we bij de uitwerking (volgende 
fasen) moeten betrekken. Bronnen die daar onder meer voor kunnen worden 
gebruikt zijn: rapport Buck Consultants over vernieuwend ondernemerschap in de 
Gelderse Vallei (Boekema).
Resultaat: analyse van het speelveld in de Vallei en voorselectie van kansrijke 
sectoren binnen het (brede) thema ‘biobased economy’.
Het project bestaat uit de volgende stappen:
Ontwikkeling ‘marktvensters’
Op basis van bovenstaande voorselectie ontwikkelen we samen met marktpartijen zogenaamde 
marktvensters. Deze marktvensters richten zich enerzijds op de netwerken (organisatie) 
en anderzijds op de inhoud (kennis en onderzoek). Daarnaast worden in de overwegingen 
de belangen van overheden in de regio meegenomen. Op basis van kansrijke economische 
ontwikkelingsperspectieven worden inspirerende voorbeelden beschreven van bijvoorbeeld 
biobased innovaties in de keten van biomassaproductie-bioraffinage-biobased productafzet- 
kanalen. De inhoudelijke opgaves die aan de orde kunnen komen liggen bijvoorbeeld op het gebied 
van:
• innovatieve, energie-efficiëntere food- en feed-ketens (‘van zaadje tot karbonaadje’), door 
gebruik te maken van nieuwe groene grondstoffen (algen) en nieuwe bioraffinagetechnologieën;
• biobrandstoffen voor de transport- en logistieke sector in de regio
Op basis van deze economische ontwikkelingsperspectieven worden netwerken opgebouwd die 
dit ondersteunen. Bij het opleveren van de marktvensters wordt expliciet een go/no go moment 
gecreëerd, mogelijk zelfs per marktvenster.
Resultaat: powerpointpresentatie met inspirerende voorbeelden, go/no go moment voor 
doorontwikkeling marktvensters.
Schetsen van een globale roadmap
We werken een globale roadmap (zie voorbeeld Greenport Betuwse Bloem) uit waarbij vragen 
aan de orde komen als: waar lopen we in de praktijk tegen aan? Welke verbindingen moeten er 
worden gelegd? Waar willen we naar toe?
Resultaat: powerpointpresentatie met een globale beschrijving van de roadmap. Dit omvat een 
globaal toekomstperspectief en inspirerende schetsen van de stappen hiernaartoe. 
Uitwerken van de roadmap
In bijeenkomsten met bedrijven uit de regio, met zogenaamde ‘voorlopers’ die al actief en succesvol 
zijn in dit veld, wordt vastgesteld of er animo is om te werken aan een gemeenschappelijke 
biobased innovatieagenda, worden de inhoudelijke richtingen bepaald en daarna uitgewerkt door 
ondernemers die daar in willen investeren. Zij worden daarin vanuit het project begeleid bij deze 
uitwerking. Daarnaast worden belemmeringen geïdentificeerd die deze duurzame economische 
ontwikkelingen in de weg staan. Dit kan gaan om regelgeving, financiering, kennis.
Resultaat: een bloeiende, economisch sterke en succesvolle regio Food Valley, die klaar is voor de 
toekomst en waar het goed werken en wonen is.
15 16
Dit boekwerk is tot stand gekomen uit een samenwerkingsverband tussen 
Wageningen UR en Projectbureau SVGV
Projectleider en contactpersoon:
Herman Agricola (Alterra Wageningen UR)
herman.agricola@wur.nl
Met bijdragen van:
Brendan Mccarthy (SVGV)
Sluijsmans, Jeroen (Alterra Wageningen UR)
Joop Spijker (Alterra Wageningen UR)
Christiaan Bolck  (FBR Wageningen UR)
Vormgeving:
Arjen Spijkerman (Alterra Wageningen UR)
Wageningen UR
Telefoon 0317 - 480100
info@wur.nl
www.wur.nl
Projectbureau SVGV
Burg. Royaardslaan 1
3925 GG Scherpenzeel
Telefoon 033 277 63 90
info@svgv.nl
www.wantbuitengebeurthet.nl
Colofon
1817


Proeftuin Food Valley : biobased economy en energietransitie

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield

NARCIS