Balen, D.J.M., van

Bussink, H.

Draai, H., van der

Haan, J.J., de

Haas, M.J.G., de

Topper, C.G.

Wageningen Yield 

Toetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en 
bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven 
 
J.J. de Haan, D. van Balen & C. Topper (PPO-agv – Wageningen UR) 
M.J.G. de Haas, H. van der Draai & D.W. Bussink (NMI) 
Januari 2014 
 
Introductie 
Toepassing van 4 verschillende soorten biochar zijn gedurende 4 jaar getoetst op 3 proeflocaties in 
Noord Nederland (Munnekezijl, Valthermond en Lelystad). De uitvoering van de proef is gezamenlijk 
gebeurd met het project Bodem en structuurverbeteraars, gefinancierd door Productschap Akkerbouw, 
toeleveranciers en de provincie Lelystad. Het biochar object in de proef op de locatie Lelystad viel 
formeel niet onder dit project maar is vanwege de inhoudelijke overlap wel meegenomen in deze 
rapportage. Het project is uitgevoerd door Praktijk Onderzoek Plant & Omgeving van Wageningen UR en 
NMI. 
Doel van de proef was het vaststellen van de effecten van de biochartoediening op opbrengst en 
bodemkwaliteit.  
 
Materiaal en Methoden 
Proeflocaties 
Vier biocharproducten van diverse leveranciers zijn getest op drie proeflocaties: Proefboerderij 
Kollumerwaard SPNA, Munnekezijl, PPO-Proefboerderij ’t Kompas in Valthermond en PPO-Proefbedrijf 
Broekemahoeve in Lelystad. Niet alle producten zijn op alle locaties getest. In tabel 1 staan enkele 
bodemkenmerken van de proeflocaties. 
 
Tabel 1. Bodemkenmerken van de proeflocaties 
 Grondsoort Lutum% Organisch stof% Pw P-Al K-getal 
Munnekezijl Kleigrond 27 3.5 42 47 22 
Lelystad Kleigrond 18 2 42 31 16 
Valthermond Dalgrond  11.6 30 30 8 
 
Geteste producten 
De beproefde biocharproducten staan in tabel 2. De late toepassing van de Romchar kwam vanwege de 
late beschikbaarheid van het product. 
 
Tabel 2. Biocharproducten met proeflocaties en dosering 
Product Proeflocaties Dosering 
Biochar van ECN Valthermond eenmalige gift van 15 ton/ha in voorjaar 2010 
Romchar Valthermond eenmalige toepassing in najaar 2011 in 
dosering van 24,5 ton/ha 
Biochar hout (foto 1) Munnekezijl, Lelystad en 
Valthermond  
jaarlijkse dosering 5 ton/ha 
in Lelystad ook dosering 2.5 ton/ha 
Biochar Norit (foto 2) Valthermond en Munnekezijl jaarlijkse dosering 5 ton/ha 
 Foto 1. Grove biochar hout.    Foto 2. Biochar norit. 
De producten zijn vergeleken met drie referenties: 
- alleen kunstmest  
- varkens-/rundveedrijfmest + kunstmest, dosering mest afhankelijk van gewas  
- groencompost of GFT + kunstmest, dosering jaarlijks 9 ton/ha, in het eerste jaar 18 ton/ha.  
De biocharobjecten in Munnekezijl en Valthermond hebben geen dierlijke mest gekregen. De 
biocharobjecten in Lelystad wel. De aanvoer van (werkzame) stikstof, fosfaat en kali is over alle objecten 
gelijk gehouden. 
In Tabel 3 staan de doseringen van de biochar en de organische meststoffen en het tijdstip van 
toepassing gedurende de proefperiode vermeld. Ook staan de geteelde gewassen vermeld. De 
gewaskeuze is gedaan aan de hand van het meest voorkomende gewassen en bouwplan in de regio. 
 
Tabel 3. Doseringen van de biochar en de organische meststoffen per jaar en locatie en de 
geteelde gewassen per locatie. 
 
Bodemverbeteraar eenheid v
o
o
r
ja
a
r
  
n
a
ja
a
r
  
v
o
o
r
ja
a
r
  
n
a
ja
a
r
  
v
o
o
r
ja
a
r
  
n
a
ja
a
r
  
v
o
o
r
ja
a
r
  
n
a
ja
a
r
  
T
o
ta
a
l 
g
if
t 
Munnekezijl   
2010   
Zomertarwe  
2011      
Poot- 
aardappel  
2012    
Wintertarwe  
2013      
Suikerbiet    
Biochar hout ton/ha 5 
 
5 5 
  
5 5 25 
Biochar Norit ton/ha 5 
 
5 5 
  
5 5 25 
GFT ton/ha 9 9 
 
9 
 
9 
 
9 45 
Kunstmest 
         
0 
Varkensdrijfmest m3/ha 25 
   
25 
   
50 
Lelystad 
 
2010   
Zomergerst 
2011  
Suikerbiet 
2012       
Zaaiuien 
2013              
Peen   
Biochar hout 2,5 t ton/ha 2.5 
 
2.5 
 
2.5 
 
2.5 
 
10 
Biochar hout 5 t ton/ha 5 
 
5 
 
5 
 
5 
 
20 
Groencompost ton/ha 9 9 
 
9 
 
9 
 
9 45 
Kunstmest 
         
0 
Varkensdrijfmest  m3/ha 
 
15 
      
15 
Valthermond 
 
 2010 
Suikerbiet 
2011 
Zetmeel-
aardappel 
2012  
Zomergerst 
2013 
Zetmeel-
aardappel   
Biochar ECN  ton/ha 15 
       
15 
Romchar ton/ha 
   
24.5 
    
24.5 
Biochar hout ton/ha 5 
 
5 
 
5 
 
5 
 
20 
Biochar Norit ton/ha 5 
 
5 
 
5 
 
5 
 
20 
Groencompost ton/ha 18 
 
9 
 
9 
 
9 
 
45 
Kunstmest 
         
0 
Varkensdrijfmest  m3/ha 20 
 
20 
   
20 
 
60 
 
Waarnemingen en metingen 
De volgende waarnemingen en metingen zijn uitgevoerd 
- Gewas, jaarlijks 
o Gewasontwikkeling: kleur en stand van het gewas, voorkomen van ziekten en plagen, 
o Opbrengst en kwaliteit van het gewas 
- Bodem, in 2010 en 2012 
o Fysisch 
 Textuur (alleen 2010) 
 Bulkdichtheid (2010) 
 Aggregaatstabiliteit (2012) 
 Visuele waarneming: spadeproef 
 (Verzadigde)waterdoorlatendheid (2012) 
 Indringingsweerstand 
o Chemisch 
 Calcium in bodemvocht 
 Hot water extractable carbon (HWC) 
 Fractionering organische stof  
 Algemeen grondonderzoek zoals pH, lutum, N-tot, S-tot, P-AL, PPAE, MgPAE, 
K,PAE, Ca-beschikbaar 
 Grootte kationenadsoptiecomplex (CEC) en bezetting 
o Biologisch 
 Totale en actieve schimmel en bacterie-hoeveelheid (bodemvoedselweb) 
 Bodemleven 
 
Resultaten 
Opbrengsten 
In tabel 3 staan de opbrengsten vermeld per jaar per locatie relatief ten opzichte van referentie 
kunstmest met gemiddelde over de vier jaren en gemiddelde per product. In de verschillende jaren zijn 
er af en toe statistisch betrouwbare verschillen in opbrengst maar gemiddeld genomen zowel per locatie 
als over de locaties heen zijn er geen betrouwbare verschillen aanwezig. Toepassing van biochar geeft 
dus geen betrouwbare hogere opbrengsten binnen vier jaar. Ook in de kwaliteit van producten zijn geen 
aanwijsbare verschillen waargenomen.  
  
Tabel 3. Opbrengsten per jaar per locatie relatief ten opzichte van referentie kunstmest met 
gemiddelde over de 4 jaren en gemiddelde per product. Van de kunstmestobjecten staat elke 
keer de absolute opbrengst vermeld in ton/ha. Suikerbieten in ton suiker/ha, 
zetmeelaardappelen in ton uitbetalingsgewicht/ha. Overige in netto opbrengst ton/ha. * 
betekent in dat jaar statistisch betrouwbaar verschillend van de kunstmest. 
 2010 2011 2012 2013 
Gemiddeld 
jaren 
 
 
Munnekezijl (MZ) 
Zomer-
tarwe 
Poot- 
aardappel 
Winter-
tarwe Suikerbiet  
Kunstmest 8.0 48.5 13.4 15.8  
Biochar hout 102 101 99 101 101 
Biochar Norit 105* 99 99 96 100 
GFT 98 101 98 98 99 
Varkensdrijfmest 108* 101 101 98 102 
 
 
Lelystad (LS) Zomergerst Suikerbiet Zaaiuien Peen 
 
Kunstmest 9.2 19.0 85 81.5  
Biochar hout 2,5 t 98 102 99 95 99 
Biochar hout 5 t 99 104 99 97 100 
Groencompost 98 97 97 99 98 
Varkensdrijfmest 101 100 98 93* 98 
 
 
Valthermond (VM) Suikerbiet 
Zetmeel-
aardappel Zomergerst 
Zetmeel-
aardappel 
 
Kunstmest 11.3 54.1 6.8 59.7  
Biochar ECN  101 113 99 97 103 
Romchar - - 99 105 102 
Biochar hout 99 112 92* 92* 101 
Biochar Norit 95 101 102 110* 102 
Groencompost 102 125* 92* 97 104 
Varkensdrijfmest  97 116* 95 99 102 
 
Gemiddeld locaties 
      
Biochar ECN (VM) 101 113 99 97 103 
Romchar (VM)   99 105 102 
Biochar hout 2.5 t 
(LS) 
98 102 99 95 99 
Biochar hout 5 t  
(MZ, LS, VM) 
100 106 99 97 101 
Biochar Norit  
(MZ, VM) 
100 100 101 103 101 
Compost  
(MZ, LS, VM) 
99 108 96 98 100 
Varkensdrijfmest 
(MZ, LS, VM) 
102 106 98 97 101 
 
  
Bodem 
De bodemmetingen laten per parameter incidenteel verschillen zien. Geen van de behandelingen 
vertoont bij meerdere bepalingen een afwijkend gedrag ten opzichte van de referentie. Biochar 
toediening heeft na 4 jaar dus geen aanwijsbaar effect op de bodemkwaliteit. Per parameter zijn de 
belangrijkste bevindingen weergeven: 
 Bodemfysisch 
o De doorlatendheid verschilt sterk per locatie maar geen verschillen tussen de objecten.  
o Er was geen duidelijk verschil tussen behandelingen in indringingsweerstand. 
o De aggregaatstabiliteit verschilde tussen locaties, waarbij die te Valthermond (dalgrond) het 
laagst was. Daar lijkt de behandeling compost een lagere aggregaatstabiliteit te hebben dan 
de referentie kunstmest. De andere behandelingen verschilden niet van de referentie 
kunstmest. Binnen de kleilocaties verschilden behandelingen niet van de referentie.  
o Bij de spadetest lijken de biocharbehandelingen op klei een meer kruimelige structuur te 
geven ten opzichte van de overige behandelingen.  
 Bodemchemisch 
o De pH is licht gestegen sinds 2010 zonder verschillen tussen behandelingen.  
o De CEC-waarden zijn ongeveer gelijk aan die van 2010 en verschillen niet tussen 
behandelingen binnen een locatie. De behandelingen verschilden niet van elkaar in Ca-
bezetting van de CEC.  
o De HWC verschilt op de kleilocaties niet duidelijk tussen behandelingen. In Valthermond 
heeft compost een lagere HWC dan het referentieobject kunstmest. 
o Meer hydrofobe organische stof is gunstig voor de bodemstructuur Op geen van de locaties 
was er een consistent verschil tussen behandelingen. De hoeveelheid hydrofiele organische 
stof was op de kleilocaties voor vrijwel alle behandelingen hoger dan van de referentie 
kunstmest. In Valthermond was er geen duidelijk verschil met de referentie. 
 Bodembiologisch 
o De schimmel-bacterieverhouding liet geen consistent beeld van verschillen tussen 
behandelingen zien.  
 
Conclusies 
Toepassing van biochar in de akkerbouw heeft na 4 jaar geen effect op de opbrengst als de 
bodemkwaliteit blijkt uit de proeven op 3 locaties. Er zijn ook geen betrouwbare verschillen tussen de 
verschillende biocharproducten.  
De bodemmetingen laten per bodemparameter incidenteel verschillen zien. Geen van de behandelingen 
vertoont bij meerdere bepalingen een afwijkend gedrag ten opzichte van de referentie. Daarmee zijn er 
vooralsnog geen sterke aanwijzingen dat biochar toediening een duidelijk effect heeft op de 
bodemkwaliteit.  
 


Toetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available