Tot 2010 was de strokenteelt bij mais nog een vrij onbekend fenomeen: alleen opgepakt door onderzoekers (Louis Bolk Instituut en Wageningen UR), één loonwerker en gedragen door veehouder Henk Pol in Drenthe, de ontwikkelaar van de strokenfrees. In 2011 startte het Louis Bolk Instituut het landelijke demoproject ‘Maisteelt in Stroken’. Inmiddels draait er een tiental machines, goed voor 1.000 hectare strokenmais (2013), van Zeeuws-Vlaanderen tot Friesland. Niet alleen op klei en veen, maar ook op zand. Het aantal loonwerkers met een strokenfrees groeit dit jaar verder. De resultaten en ervaringen van twee jaar onderzoek naar maisopbrengsten en bodemkwaliteit op verschillende locaties worden in dit artikel samengevat

Deru, J.G.C.

Prins, U.

Schooten, H.A., van

Wageningen Yield 

O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  201416
O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  2014 17
Figuur 1 Figuur 2 
Verschil in indringingsweerstand (als maat voor draagkracht en 
bodemverdichting) tussen twee kleipercelen (beide 2 jaar mais na 
grasland; meting vlak voor de oogst; vochtgehalten identiek).
 Aantal regenwormen en grondbewerking op zand, 1e en 2e jaar na 
grasland. Meting in een proef in vier herhalingen.
0,0 
0,5 
1,0 
1,5 
2,0 
2,5 
3,0 
3,5 
4,0 
0 -10 -20 -30 -40 -50 -60 -70 
Dr
uk
 (M
Pa
) 
cm onder maaiveld 
Stroken zeeklei (Friesland) 
Ploegen zeeklei (Friesland) 
Stroken klei-op-veen (Utrecht) 
Ploegen klei-op-veen (Utrecht) 
0 
20 
40 
60 
80 
 Ploegen  Niet-kerende
grondbewerking
 Stroken 
Aa
nt
al
 re
ge
nw
or
m
en
 (n
 m
2 )
 
1e jaar mais 
2e jaar mais 
Ontwatering en bodemstructuur
In het natte jaar 2012 was op veel mais­
percelen in Nederland het effect van bodem­
verdichting en slechte ontwatering duidelijk 
zichtbaar, niet alleen bij traditionele teelt 
(ploegen), maar vooral ook bij strokenmais. 
Door het vrijwel ontbreken van grondbewer­
king bij het strokenfrezen, is de uitgangs­
situatie qua bodemstructuur en ontwatering 
van groot belang voor een goede beworteling 
en groei van de mais. Sinds 2013 wordt de 
strokenfrees daarom standaard gebruikt in 
combinatie met woelen op 75 cm (30­40 cm 
diep), vóór (samen met drijfmesttoediening 
in de rij) of tijdens het strokenfrezen. Toch 
blijft een juiste beoordeling van de bodem­
toestand vóóraf belangrijk voor het slagen 
van de maisteelt.
Maisopbrengsten
Binnen het demoproject zijn proeven uitge­
voerd op verschillende locaties en grond­
soorten (zand, klei­op­veen, zeeklei en veen) 
waarin strokenmais is vergeleken met ploe­
gen. Wanneer de bodemstructuur en ont­
watering in orde zijn (zie boven) en de zode 
niet meer concurreert voor water en nutriënten, 
kunnen op de meest voorkomende grond­
soorten in Nederland met de strokenteelt 
vergelijkbare maisopbrengsten worden gehaald 
ten opzichte van ploegen (Tabel 1, pag. 18). 
Opvallend is dat klei­op­veen duidelijk hogere 
opbrengsten haalde dan de andere locaties. 
Een mogelijke verklaring is dat dit perceel 
een zeer goede bodemstructuur had (Figuur 1). 
Joachim Deru en Udo Prins
Louis Bolk Instituut 
Herman van Schooten
Wageningen UR Livestock Research
Strokenteelt mais: meer  organische stof 
en beter bodemleven
Tot 2010 was de strokenteelt bij mais nog een vrij onbekend fenomeen: alleen opgepakt door onderzoekers 
(Louis Bolk Instituut en Wageningen UR), één loonwerker en gedragen door veehouder Henk Pol in Drenthe, 
de ontwikkelaar van de strokenfrees. In 2011 startte het Louis Bolk Instituut het landelijke demoproject 
‘Maisteelt in Stroken’. Inmiddels draait er een tiental machines, goed voor 1.000 hectare strokenmais 
(2013), van Zeeuws-Vlaanderen tot Friesland. Niet alleen op klei en veen, maar ook op zand. Het aantal loon-
werkers met een strokenfrees groeit dit jaar verder. De resultaten en ervaringen van twee jaar onderzoek 
naar maisopbrengsten en bodemkwaliteit op verschillende locaties worden in dit artikel samengevat.
OP KLEI-OP-vEEN
Loonwerker Hans van Leeuwen 
(Linschoten, Utrecht): sinds 
2009 op klei-op-veen.
Foto: Louis Bolk Instituut
OP ZwaRE ZEEKLEI
Loonwerker Allard Miedema 
(Vrouwen parochie, Friesland): 
sinds 2007 voornamelijk op 
zware zeeklei.
Foto: Louis Bolk Instituut
E r zijn verschillende redenen waarom loonwerkers en melk­veehouders voor de stroken­teelt kiezen. De draagkracht 
van de oude zode blijft bij 
stroken teelt behouden, en er ontstaat geen 
ploegzool (verdichting op ploegdiepte: zie 
Figuur 1, zeeklei). De mais kan onder vrijwel 
alle weersomstandigheden zonder structuur­
schade worden geoogst, waardoor het oogst­
moment beter kan worden afgestemd op het 
rijpingsstadium en daarmee op de ruwvoer­
kwaliteit. Door het ontbreken van rijsporen 
kan een groenbemester of ander volgend 
gewas met minimale grondbewerking 
worden ingezaaid. 
Een ander aspect is behoud van bodem­
vruchtbaarheid. De strokenfrees bewerkt 
minder dan 10 procent van de bouwvoor. 
Hierdoor mineraliseert de bodemorganische 
stof minder snel. Op zand kan dit leiden tot 
minder nitraatuitspoeling. Ook wordt het 
bodemleven gespaard dat in het grasland 
aanwezig is: in een proef op zandgrond na 
één jaar mais was het aantal wormen bij de 
strokenfrees duidelijk hoger dan bij ploegen. 
Na twee jaar mais was het aantal echter even 
laag als bij ploegen (Figuur 2). Om dit weer 
op te krikken en de organische stof op peil te 
houden, is vruchtwisseling met gras of gras­
(rode)klaver noodzakelijk. 
Op veengrond, waar bodemdaling zo veel 
mogelijk moet worden beperkt, wordt 
stroken teelt toegepast vanwege de geringe 
grondbewerking. 
Eerste snede gras
Veehouders op niet­droogtegevoelige gron­
den zien dankzij de strokenfrees kans om 
vóór de mais een eerste snede gras te oogs­
ten. Dit kan van zowel bestaand grasland als 
van een vroeg ingezaaide groenbemester van 
bijvoorbeeld Italiaans raaigras. Dit is goed te 
combineren met een (ultra)vroeg maisras 
met een hoog zetmeelgehalte.
O N D E R ZO E K  &  B E L E I D
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  201418
De ervaringen van de veehouders en loon­
werkers met strokenteelt in de praktijk, slui­
ten aan bij de conclusie dat strokenteelt qua 
opbrengsten vergelijkbaar is met ploegen. 
Hierbij wordt vaak opgemerkt dat dit een 
voorwaarde is, maar dat vooral andere aspecten 
van belang zijn bij het kiezen voor strokenteelt, 
zoals een eerste snede gras, een probleem­
loze oogst, het kostenplaatje en het behoud 
van bodemleven en organische stof.
Het demoproject is gefinancierd vanuit de 
regeling ‘Schoon en Zuinig’ met EU-gelden: 
‘Europees Landbouwfonds voor Plattelands-
ontwikkeling: Europa investeert in zijn 
platteland ’.
•  Strokenteelt van mais geeft 
verge lijkbare opbrengsten als 
traditioneel.
•  Aandacht voor ontwatering en 
bodemstructuur noodzakelijk.
•  Belangrijkste voordelen: behoud 
organische stof en bodemleven 
(alle gronden); mogelijkheid voor 
eerste snede gras en sterk 
verbeter de draagkracht bij oogst 
(klei en veen); verminderde 
bodemdaling (veen).
•  Meerwaarde grootst bij rotatie 
met grasland.
Meer info:  www.maisteeltinstroken.nl 
CONCLuSIE 
OP ZaNDgROND
Loonwerker Maurice Zandvliet  
(Tjalleberd, Friesland): sinds 2012  
voornamelijk op zandgrond. 
Foto: Louis Bolk Instituut
Tabel 1 
Maisopbrengsten van de proeven op zand, klei-op-veen, zeeklei en veen in 2013.
Locatie Systeem aantal metingen Ds-opbrengst (t/ha) vEM-opbrengst (vEM/ha) Zetmeelopbrengst (kg/ha)
Zand (Noord-Brabant) Stroken 4 (a) 13,8 14.184 5.326
Ploegen 4 (a) 13,9 14.021 5.242
Klei-op-veen (Utrecht) Stroken 2 (b) 20,2 19.806 6.665
Ploegen 2 (b) 19,2 19.139 6.523
Zeeklei (Friesland) Stroken 4 (c) 12,3 12.061 4.358
Ploegen 4 (c) 12,8 12.172 3.941
Veen (Noord-Holland) Stroken 4 (d) 14,4 14.163 5.105
Ploegen 4 (d) 14,4 14.191 4.953
gemiddelde Stroken 14 15,2 15.053 5.363
Ploegen 14 15,1 14.881 5.165
(a) Vier herhalingen in een blokkenproef
(b) Twee metingen: met versus zonder kunstmest in de rij
(c) Vier metingen: MAP versus Fysiostart x met versus zonder schimmelbehandeling  
(d) Vier metingen: met versus zonder onderwaterdrainage x ras Ambition versus ras Roadrunner


Strokenteelt mais: meer organische stof en beter bodemleven

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available