Slakken, emelten en ritnaalden zijn al op veel percelen suikerbieten waargenomen. Ze veroorzaken plantwegval. Hierdoor moesten enkele telers hun percelen zelfs overzaaien. Ieder jaar zorgen bodemplagen voor schade. Met meer kennis hierover heeft een teler meer gereedschappen in handen om schade te beperken en de opbrengst te verhogen

Everaarts, T.

Raaijmakers, E.

Rozen, K., van

Wageningen Yield 

18 AKKER  NR 5  MEI 2014
Slakken, emelten en ritnaalden zijn al op veel percelen suikerbieten 
waargenomen. Ze veroorzaken plantwegval. Hierdoor moesten enkele 
telers hun percelen zelfs overzaaien. Ieder jaar zorgen bodemplagen voor 
schade. Met meer kennis hierover heeft een teler meer gereedschappen 
in handen om schade te beperken en de opbrengst te verhogen.
De laatste jaren is het voor telers steeds 
belangrijker geworden om kennis van 
bodemplagen te hebben. Er zijn minder 
gewasbeschermingsmiddelen toegelaten 
en daarom is het noodzakelijk om ze aan 
te pakken in bouwplanverband. Om dit te 
kunnen doen, is het allereerst belangrijk 
om ze te herkennen. Als u weet met welke 
bodemplaag u te maken hebt, kunt u op 
zoek naar kennis over waardplanten en de 
levenscyclus. Dit helpt bij het nemen van de 
juiste beslissingen in uw gewaskeuzes en 
andere teeltmaatregelen. 
Schema bodemplagen
In 2014 is kennis over waardplanten en 
levenscycli van veel bodemplagen in het 
bodemplagenschema samengevat. Dit 
schema, met een zelfde opzet als het bekende 
aaltjesschema, geeft op een overzichtelijke 
manier weer op welke gewassen een 
bepaalde plaag zich kan vermeerderen en 
in welke gewassen een plaag schade doet. 
Dit kan u helpen in het opstellen van het 
juiste bouwplan. Een kleine aanpassing of 
verschuiving van een gewas naar een ander 
perceel kan het probleem verkleinen.
Voor het opstellen van het schema is ook 
informatie over de levenscyclus in de 
begeleidende rapportage gebundeld en is, 
net als het schema, beschikbaar op www.
kennisakker.nl en www.irs.nl. De levenscyclus 
geeft inzicht in op welke tijdstippen u 
maatregelen kunt nemen om bepaalde 
ontwikkelingsstadia te verstoren. Door het 
verstoren vermindert de populatie en zal de 
plaag minder snel voor problemen zorgen.
Slakken
Enkele soorten slakken zijn verantwoordelijk 
voor schade in suikerbieten, vooral de 
gevlekte akkerslak. Afgelopen jaar nam het 
IRS schade in suikerbieten waar van slakken 
van enkele millimeters groot. Als zulke 
kleine slakjes schade veroorzaken, is het 
lastig om de oorzaak te vinden. Schade is 
dan gemakkelijk te verwarren met die door 
bijvoorbeeld emelten. U dient hiermee wel 
rekening te houden. Dit betekent dus dat u 
goed moet kijken naar de (slijm)sporen van 
de plaag. Bij het zien van problemen door 
slakken is meer plantwegval te voorkomen 
Aanpakken bodemplagen lastig
Het oplossen van problemen met bodemplagen is lastig, omdat 
ze allemaal een andere aanpak vergen. Dit komt vooral door 
de verschillende levenscycli en de verschillende stadia van de 
plagen die schade doen. Ken en herken daarom de verschillende 
plagen. Dit zijn de eerste twee stappen voor een teler, voordat 
hij maatregelen kan nemen. Voor een leek lijken jonge emelten 
bijvoorbeeld op de larve van de rouwvlieg. De eerste kan veel 
schade veroorzaken, terwijl de larven van de rouwvlieg geen 
schade in suikerbieten veroorzaken. Er zijn meerdere gratis appli-
caties om plagen te herkennen. Met de applicatie PlantCheck op 
www.hlbbv.nl kan een teler een foto versturen waarop ziekte- of 
plaagsymptomen zijn vastgelegd. Na het versturen wordt con-
tact opgenomen voor informatie en advies. De App/applicatie 
‘ziekten en plagen’ op www.irs.nl kan helpen bij het herkennen 
van de verschillende ziekten en plagen die kunnen voorkomen in 
suikerbieten.
Bodemplagen zijn aanhoudend probleem in bietenteelt
????????????????????????
??????????????????????
Meer info ziekten & plagen
Meer informatie over ziekten en plagen in suikerbieten?  
Kijk op www.akkerwijzer.nl in dossier Akker.
Ziekten & plagen Tekst: Elma Raaijmakers (IRS), Klaas van Rozen (PPO-AGV) en Tjarda Everaarts (HLB).Beeld: IRS
AKKER  NR 5  MEI 2014 19
1) Bij plantwegval is het altijd belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Alleen zo kan een teler naar de juiste oplossing zoeken.
2) Het aanpakken van bodemplagen begint met het herkennen van de plagen. Boven: larve van de rouwvlieg. Onder: emelt (larve van de langpootmug). 
3) Aardappelstengelboorders kunnen voor plantwegval zorgen tot in het achtbladstadium.
4)  De ritnaald heeft een vier- tot vijfjarige levenscyclus. Waardplanten van de kniptor vermijden het jaar voorafgaand aan de bieten heeft weinig zin om 
schade in suikerbieten te voorkomen. Dit vraagt om een meerjarenplan.
door slakkenkorrels te strooien. Gevlekte 
akkerslakken komen voor op het hele 
perceel, terwijl wegslakken vaak pleksgewijs 
voorkomen. Met deze informatie kunt u de 
verschillende soorten gerichter aanpakken. 
Allemaal informatie die in de begeleidende 
rapportage van het bodemplagenschema 
beschikbaar is.
Ritnaalden
Bij ritnaalden is het juist weer belangrijk 
te weten dat de levenscyclus van de twee 
belangrijkste soorten vier tot vijf jaar 
duurt. Dit betekent dus dat schade in 
bieten ongeveer twee tot drie jaar na het 
telen van een waardplant te verwachten 
is. In suikerbieten helpt speciaal pillenzaad 
iets om schade te beperken. Bij zeer hoge 
aantallen ritnaalden echter kan ondanks een 
zaadbehandeling toch schade ontstaan. Het 
is dus belangrijk om de populatie laag te 
houden. U kunt met de kniptormonitoring 
het volwassen stadium (kniptor) in de gaten 
houden. Met behulp van seksferomonen 
worden kniptorren gelokt en gevangen en 
krijgt u snel een beeld van de populatie. 
Bij hoge aantallen kan een teler naast 
een bestrijding op het juiste moment ook 
overwegen om in de volgende jaren een 
minder gevoelig gewas te telen. Informatie 
over de gevoeligheid voor schade door 
ritnaalden van diverse gewassen is te vinden 
in het bodemplagenschema. 
Emelten
Er zijn meerdere soorten emelten. Iedere soort 
vraagt om zijn eigen aanpak. Zo is het voor 
Tipula paludosa belangrijk om in de herfst 
voorafgaand aan de bieten geen waardgewas 
te telen. De langpootmug zet in de periode 
tussen augustus en oktober haar eieren af. Ze 
doet dit bij voorkeur op grasachtigen, heel 
oppervlakkig in de grond. Haar eieren en de 
jonge larven (eerste larvale stadium) zijn zeer 
gevoelig voor droogte. Als een teler het gras in 
deze periode kort houdt, drogen er dus meer 
eieren en larven uit en zijn er in het voorjaar 
minder problemen in de bieten. Voor de soort 
Nephrotoma appendiculata geldt dit juist niet. 
Zij vliegt en zet haar eitjes af in mei, waardoor 
deze maatregelen minder nut hebben. Later 
zaaien van de suikerbieten zou bij deze soort 
wel voor een oplossing kunnen zorgen, omdat 
deze soort al vanaf half april verpopt. 
Overige bodemplagen
Helaas zijn slakken, ritnaalden en emelten 
niet de enige bodemplagen die schade 
aan suikerbieten kunnen veroorzaken. 
Ook springstaarten, bietenkevertjes, 
aardappelstengelboorders, bietenvliegen, 
miljoenpoten en wortelduizendpoten 
kunnen schade aanbrengen. Dit betekent 
dat telers altijd waakzaam moeten 
blijven. En een bepaalde teeltmaatregel 
of wijziging in het bouwplan kan schade 
door de ene plaag beperken, maar 
juist een andere weer stimuleren. Het 
bodemplagenschema biedt een teler veel 
kennis over wat hij kan gebruiken voor zijn 
meest optimale bouwplan. Uitbreiding naar 
andere plaagsoorten, integratie met het 
aaltjesschema en een eventueel ziekteschema 
is een volgende stap naar een duurzame 
gewasbescherming. ?


Kennis als gereedschap om schade te beperken

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield