Het Rikilt vindt met nieuwe methode veel antibioticasoorten in dierlijke mest. Het gevaar voor de volksgezondheid is nog onbekend

Mevius, D.J.

Sikkema, A.

Wageningen Yield 

RESOURCE — 30 oktober 2014
Instituut (CVI) in Lelystad. Die is 
niet verrast door de uitkomsten. 
‘Als je dieren behandelt met anti-
biotica, dan moet je dat tegenko-
men in de mest. De grote vraag is: 
leidt die aanwezigheid van lage 
concentraties antibiotica tot meer 
resistente bacteriën? We zien nu 
de antibioticaresistentie afnemen, 
als gevolg van het feit dat het ge-
bruik van antibiotica in de veehou-
derij is afgenomen. Maar we weten 
alleen nog niet wat het langeter-
mijneffect is van lage concentra-
ties antibiotica in het milieu.’ Me-
vius zoekt ﬁnanciering voor dit on-
derzoek.  AS
• Soja is goed te telen in 
Nederland. 
• Het gewas is het meest 
kansrijk als gmo-vrij 
nicheproduct.
Bij sojateelt denk je niet gelijk aan 
Nederland. Toch hebben zo’n 35 
Nederlandse akkerbouwers dit jaar 
een areaal met soja ingezaaid. Ze 
maakten deel uit van een prak-
tijknetwerk van boeren die de soja-
teelt op eigen bodem uittesten on-
der begeleiding van het Praktijkon-
derzoek Plant en Omgeving (PPO) 
van Wageningen UR. Ter onder-
steuning doet PPO samen met coö-
peratie Agriﬁrm proeven met ver-
schillende sojarassen en bemes-
ting. 
De teelt is niet bedoeld om Ne-
derland zelfvoorzienend te maken 
op het gebied van veevoer, vertelt 
Ruud Timmer van PPO. ‘We kun-
nen best een aardige productie ha-
len in Nederland en de kwaliteit is 
goed, maar we kunnen niet concur-
reren tegen de bulkproductie uit 
Latijns-Amerika.’ Timmer ziet ech-
ter wel kansen om de groeiende 
markt voor gmo-vrije soja in Europa 
te bedienen. ’Meer dan 80 procent 
van de soja in de wereld is gmo, wij 
gaan voor enkele niches. Zoals bio-
logische veehouders die zelf soja 
verbouwen om er zeker van te zijn 
dat ze gmo-vrij veevoer hebben. Of 
gmo-vrije soja voor menselijke con-
sumptie. Denk daarbij aan soja-
drankjes, tofu en vleesvervangers.’
PUZZELEN
Vooralsnog is de verbouw van soja 
in Nederland nauwelijks rendabel. 
‘We zitten nu op een opbrengst van 
3 ton per hectare bij een wereld-
marktprijs van zo’n 400 euro per 
ton soja. Gmo-vrije soja kan echter 
550 euro per ton opleveren. Als we 
de opbrengst dan verhogen naar 
3,5 a 4 ton per hectare, en dan 
loont het.’ 
Daarom doen PPO en Agriﬁrm 
al vier jaar rassenproeven met soja 
op verschillende bodems. Daarbij 
moet de sojateelt passen in het 
bouwplan van de akkerbouwer en 
dat is nog best even puzzelen, zegt 
Timmer. ‘We weten dat soja gevoe-
lig is voor Sclerotinia, een bepaalde 
schimmelziekte die ook in aardap-
pel en peen kan voorkomen, maar 
niet in graan. Je moet graan dus 
SOJA VAN EIGEN BODEM IS KANSRIJK
10 >> wetenschap
VEEL SOORTEN ANTIBIOTICA IN MEST GEVONDEN
• Het Rikilt vindt met nieuwe 
methode veel antibiotica-
soorten in dierlijke mest.
• Gevaar voor de 
volksgezondheid is nog 
onbekend.
Voor het eerst gebruikte het Rikilt 
afgelopen jaar een combinatie van 
een massaspectrometer en een 
vloeistofchromatograaf om antibi-
otica aan te tonen in de mest van 
kalveren en varkens. Deze hele ge-
voelige methode toonde maar 
liefst 44 verschillende soorten an-
tibiotica aan, meldt het Rikilt in 
het tijdschrift Talanta. In 55 pro-
cent van de onderzochte varkens 
en 75 procent van de kalveren wer-
den residuen van antibiotica aan-
getroffen. Er werden geen verbo-
den middelen aangetroffen – alle 
gevonden antibiotica konden de 
veehouders krijgen op recept, zegt 
onderzoeksbegeleider Linda Stol-
ker van Rikilt. Bovendien ging het 
om lage concentraties – veel lager 
dan de toegestane hoeveelheid an-
tibiotica in vlees. 
De meting brengt dus geen 
overtredingen van de antibiotica-
wetgeving of directe volksgezond-
heidsprobleem aan het licht. Maar 
er doemt wel een ander vraagstuk 
op: wat betekent deze meting voor 
de verspreiding van lage dosis an-
tibiotica in het milieu? Stolker: 
‘We wisten niet dat er zoveel resi-
duen van antibiotica in de mest 
zouden zitten, want dit is de eerste 
keer dat we dit zo meten’. Ook in 
het oppervlaktewater zijn eerder 
veel verschillende soorten antibio-
tica in lage concentraties gevon-
den met deze apparatuur.
Voor duiding van de onder-
zoeksgegevens verwijst Stolker 
door naar antibiotica-expert Dik 
Mevius van het Centraal Veterinair 
niet vervangen door soja in je 
bouwplan, want dan neemt de 
ziektedruk toe.’ Verder vergt de on-
kruidbestrijding in soja aandacht 
en spelen de praktijkonderzoekers 
met de datum van zaaien en oog-
sten. 
Afgelopen seizoen werd 100 
hectare met soja bebouwd in Ne-
derland. Ter vergelijking: de Ne-
derlandse diervoederindustrie ge-
bruikte vorig jaar 700 duizend ton 
soja, waarvoor 780.000 hectare no-
dig is in landen als Brazilië, becij-
ferde het LEI deze week.  AS


Veel soorten antibiotica in mest gevonden

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available