Louise Fresco schreef een nieuw boek over wetenschap en cultuur: Kruisbestuiving. Ze houdt een pleidooi voor ‘kennis om het plezier van de kennis’. Wat heeft de schrijver Fresco voor adviezen voor de Wageningse raad van bestuur? Een boekbespreking

Fresco, L.O.

Sikkema, A.

NARCIS 

Uit het keurslijf

Name not available

Wageningen Yield 

RESOURCE  — 27 augustus 2009
20 >> achtergrond
13 november 2 14
Uit het keurslijf
Louise Fresco schreef een nieuw boek over wetenschap en cultuur: 
Kruisbestuiving. Ze houdt een pleidooi voor ‘kennis om het plezier 
van de kennis’. Wat heeft de schrijver Fresco voor adviezen voor de 
Wageningse raad van bestuur? Een boekbespreking.
tekst: Albert Sikkema / illustratie: Kito
‘L
eren hoe je moet leren 
en hoe je een open geest 
houdt is de belangrijk-
ste taak van academi-
sche vorming’, zegt Lou-
ise Fresco. Daarom 
besteedt ze in haar nieuwe boek Kruisbe-
stuiving een hoofdstuk aan Lernen. ‘Ler-
nen, levenslang leren, is een attitude. Het 
betekent blijven lezen en vragen stellen 
en aldoor daarover spreken. Kennis om 
het plezier van de kennis dus, niet afge-
meten aan instrumentele waarde of 
maatschappelijk nut, niet gefinancierd 
door overheid of bedrijfsleven, en niet in 
eerste instantie ter beantwoording van 
concrete maatschappelijke vragen, laat 
staan ingeperkt door innovatieplannen, 
platformen en core business’, schrijft 
Fresco.
Dat roept de vraag op: hoe gaat Fresco de 
Bestuurder dit vormgeven in Wageningen?
‘Het gaat mij om een campuscultuur 
waarbij wij open staan voor andere ken-
nis en studenten uit verschillende cultu-
ren, omdat dat ons leven verrijkt. We 
hebben hier een multiculturele campus, 
maar is er wel genoeg contact tussen alle 
culturen? Ik hoor dat sommige leerstoel-
groepen dit oppakken met gemeenschap-
pelijke maaltijden. Dat soort initiatieven 
mogen er meer komen. Een ander mooi 
voorbeeld vind ik het Nexus Instituut in 
Tilburg, dat lezingen organiseert over op 
het oog esoterische onderwerpen zoals: 
wat is tijd, wat is cultuur en wat is het 
belang van Beethoven? Tot mijn verba-
13 november 2014 — RESOURCE
Resource bood vorige week op haar website 
exemplaren van Kruisbestuiving aan.  
Onze lezers konden een exemplaar krijgen  
in ruil voor een recensie. De studenten  
Anne Schuurmans en Jan-Willem Kortlever 
namen de handschoen op.
ANNE SCHUURMANS SCHRIJFT
Eén van de bijzonderste essays is toch zeker 
‘De liefde voor kennis, of het rapport van de 
Universiteit van Oeloemia’, brieven van de 
fictieve dr. Sarastro. Hij constateert geshoc-
keerd hoe het ervoor staat met het Neder-
landse universiteitsleven.  
Maar in dit land vindt onderwijs plaats … door 
overwerkte docenten die geen tijd hebben voor 
de grote aantallen studenten die zij onder hun 
hoede hebben. Onder de leuze van zelfwerk-
zaamheid heeft men vele hoorcolleges afge-
schaft, en dat terwijl de kunst van het luiste-
ren de eerste stap is in de rijping van de jonge 
geest.
 
De zorgen van dr. Sarastro leven ook binnen 
Wageningen University. Want wat verandert 
er allemaal als de groei van de universiteit 
doorzet? Wat voor effecten heeft dat op het 
persoonlijke karakter en de kleinschalig-
heid? Hopelijk hoeft de kwaliteit van onder-
wijs niet onder de expansie van onze univer-
siteit te lijden!
JAN-WILLEM KORTLEVER SCHRIJFT
‘Fresco schrijft over onderwerpen die alle-
daags zijn (grootte van de badkuip), en toch 
weer niet (de link met  badplaatsen vroe-
ger). Over zaken die mensen raken (Europa), 
en toch weer niet (de invloed van de Ara-
bisch cultuur door de tijd heen op de onze). 
Het leggen van deze verbindingen is waarde-
vol om te zien dat drijfveren in culturen niet 
eens zo wezenlijk verschillen in de kern, 
zoals wij vaak wel denken. 
Wat me stoort is dat Fresco soms, al is het in 
een bijzin, dingen zegt die uitleg behoeven 
zonder dat ze die uitleg geeft. Zo stelt ze dat 
nieuwsgierigheid, de basishouding van de 
wetenschap, lijnrecht tegenover geloof en 
ideologie staat. Van deze in mijn ogen arro-
gante en sturende houding van de weten-
schap is ze, in voorgaande hoofdstukken, 
juist wars!’
De volledige recensies staan op 
www.resource.wageningenur.nl
achtergrond << 21
zing komen daar veel jonge mensen op 
af, ook op zondagochtend om 9 uur. Men-
sen willen ook kennis nemen van iets dat 
niet direct nut heeft.’
Wil je daar iets mee in het Wageningse 
onderwijs?
‘Lernen gaat ook om de manier waarop je 
onderwijs geeft, dat je de studenten ook 
buiten het vak en de noodzakelijke kwali-
ficaties laat kijken. De docenten die 
genoemd worden als Teacher of the Year 
doen dat volgens mij al. Die doen extra 
dingen.‘
Je schrijft: ‘De vanzelfsprekende eruditie en 
het plezier van het verzamelen van kennis 
deden me denken aan mijn Wageningse stu-
die, in de jaren zeventig, toen het nog moge-
lijk was om de meest uiteenlopende vak-
ken te volgen van inspirerende docenten (...) 
Geen vak was uitgesloten voor wie naar alles 
nieuwsgierig was.’ Je schrijft ook dat de ver-
leiding groot is om dat verleden te idealise-
ren, want ‘vanaf de jaren zeventig kwamen 
de universiteiten al snel in de verstikkende 
greep van het onmiddellijke nut en de ijzeren 
hand van de markt.’
‘Ik volgde tijdens mijn studie de raarste 
vakken, maar dat gold niet voor iedereen. 
Ik zeg niet dat het wel goed komt als je 
veel vakken aanbiedt, het gaat om je atti-
tude. Wat in Wageningen helpt is het 
kleinschalige karakter van het onderwijs 
en de keuzevrijheid in het onderwijs. 
Wageningen staat niet voor niets al jaren 
eerste in de Keuzegids, we erkennen hier 
het belang van intensieve kennisover-
dracht. Ik hoop dat we dit kunnen blijven 
waarmaken met de huidige bekostiging..’
 In je boek formuleer je dat dwingender. Daar 
zeg je: ‘Lernen vormt een richtsnoer. (...) In 
een wereld die meer dan ooit afhankelijk is 
van het steeds sneller toepassen van kennis, 
en die daardoor ingrijpend en onomkeerbaar 
verandert, zijn eigenzinnigheid, openheid, 
kritisch vermogen en integriteit onmisbare 
eigenschappen.’
‘We zitten nu in een afrekencultuur, door 
de maatschappij gedwongen, we denken 
in termen van studenten en projecten die 
we als producten opleveren. Natuurlijk is 
dat nuttig. Maar een universiteit is meer 
dan dat. Ik pleit voor kennismaking met 
ideeën en mensen waar we nog weinig 
van snappen. Stap af en toe uit het keurs-
lijf! Maar ondertussen moet je wel 
gewoon vakkennis hebben, aan een kriti-
sche beunhaas hebben we niets. Je moet 
statistiek snappen en wat snappen van 
voedselketens en het milieu. Daarnaast 
weten we dat dat je over twintig jaar veel 
andere kennis en vaardigheden nodig 
hebt. Dan helpt academische vorming.’
Maar is daar wel ruimte voor in het huidige 
onderwijs? Hoe faciliteer je de ruimte om te 
zoeken?
‘Ik denk dat de schaalvergroting en mon-
dialisering in onderwijs en onderzoek 
doorgaan. Mede door het internet worden 
er inmiddels jaarlijks meer dan 10 miljoen 
wetenschappelijke artikelen aangeboden. 
De trend is: meer productie. We proberen 
dat te counteren met kleinschalig onder-
wijs en voldoende contacturen. Ik voorzie 
onderwijs met een combinatie van groot-
schalige internetcolleges zoals MOOC’s en 
kleinschalig onderwijs op de Wageningse 
campus. Waarbij we niet alleen sturen op 
nut en rendement, maar ook op een 
nieuwsgierige en open cultuur.’ 
‘Ik pleit voor 
kennismaking  
met ideeën’
KRUISBESTUIVING
Over kennis, 
kunst en het leven
Louise O. Fresco, 2014 
 
uitgeverij  
Prometheus  
Bert Bakker


Uit het keurslijf

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield