De Marke loopt voor met milieukundige innovaties. Het proefbedrijf implementeert bewezen innovaties om milieukundige winst te halen. Het voeren van nitraat is daarvan een voorbeeld. Daarmee wordt de grootste bron van broeikasgasemissie op het melkveebedrijf, methaan, flink verminderd

Sebek, L.B.

Name not available

Nitraat voeren: methaan en N-kringloop

Wageningen Yield 

Patrick en Emmy Hoefmans
Sinds 1999 was Patrick Hoefmans 
deelnemer aan Koeien & Kansen. Hij 
heeft zich toentertijd vol overgave 
in het project gestort en was altijd 
actief betrokken. Vanaf de start is 
het bedrijf fors in omvang toegeno-
men. Hierdoor het is qua werk een 
stuk drukker geworden. “Ik zal de 
innovaties en contacten binnen het 
project zeker gaan missen. Voor mij 
is het nu dus de taak om zonder het 
project naar de koeien en de kansen 
te  blijven kijken”, merkt Hoefmans 
op. Het is een leuke en leerzame tijd 
geweest voor Hoefmans.  “Ik heb 
niet alleen veel van mijn bedrijf en 
collega’s geleerd, maar ook geleerd 
om de zaken vanuit een breder per-
spectief te benaderen. Vooral de 
aandacht en begeleiding vanuit het 
project voor de koeien heeft voor 
mij echt een duidelijke plus opgele-
verd. Ik heb meer inzicht gekregen in 
mijn veestapel’’. 
Richard en Ria de Wolff
Richard en Ria de Wolff waren 
sinds 2009 deelnemers van Koeien 
& Kansen. De bedrijfsontwikkeling 
gaat voor deze Koeien & Kansen 
ondernemer door. De huidige loca-
tie levert Richard en Ria de nodige 
beperkingen op. Daarom gaan ze 
de komende tijd onderzoeken wat 
de mogelijkheden zijn voor een 
bedrijfsverplaatsing. Op zoek naar 
nieuwe kansen voor hen en hun 
koeien. Ze waren waardevolle deel-
nemers, niet in de laatste plaats 
door de open en transparante hou-
ding en communicatie over hun 
bedrijfsvoering. ‘’Als je altijd zegt 
hoe het precies zit bij jezelf en op 
je eigen bedrijf, mag je ook altijd de 
anderen vragen hoe het werkt en 
functioneert. Daarmee komen we 
samen het meest vooruit!’’ aldus 
Richard de Wolff.
Nitraat voeren:  
methaan en N-kringloop
De Marke loopt voor met milieu-
kundige innovaties. Het proefbedrijf 
implementeert bewezen innovaties om 
milieukundige winst te halen. Het voe-
ren van nitraat is daarvan een voor-
beeld. Daarmee wordt de grootste 
bron van broeikasgasemissie op het 
melkveebedrijf, methaan, flink vermin-
derd (zie kader). Er kan tot 2% nitraat 
(op droge stof basis) in het rantsoen 
worden opgenomen. Per procentpunt 
nitraat vermindert de methaanemissie 
uit het maagdarmkanaal met 10% en 
de totale bedrijfs-broeikasgasemissie 
met ongeveer 5%.
De Marke heeft in 2013 de praktische 
aspecten van het voeren van nitraat 
onderzocht: hoe introduceer je nitraat 
in het rantsoen, kan het goed door 
het voer gemengd worden, is wel-
zijn en gezondheid van de veestapel 
geborgd en blijft de melkproductie 
en melkkwaliteit op peil? Dat bleek 
allemaal in orde, mits het gevoerde 
nitraat geproduceerd is als diervoe-
der (onder GMP+). Nitraat voeren 
is dus geschikt voor het standaard 
voermanagement op De Marke.
Er zijn wel uitdagingen. Nitraat voe-
ren verrijkt de N kringloop, met als 
risico lagere N–efficiënties en gro-
tere N-verliezen (nitraatuitspoeling 
en ammoniakemissie). Daarom com-
penseert De Marke de aangevoerde 
nitraat-N op de N-aanvoer met 
voedermiddelen. Wanneer eiwit (bv 
sojaschroot) wordt vervangen door 
een NPN-bron (niet-eiwit stikstof) is 
het een uitdaging om te voldoen aan 
de nutritionele eisen voor de melkpro-
ductie. Voor De Marke komt dat neer 
op maximaal 1,5 % nitraat. Over het 
gehele jaar is dat percentage lager, 
omdat tijdens weiden of bij het voe-
ren van N-rijke kuilen minder eiwit 
uitgewisseld kan worden. De Marke 
wil de impact van deze innovatie in de 
totale bedrijfsvoering in beeld bren-
gen met de N-kringloop op jaarbasis. 
Daartoe is per 1 januari 2015 begon-
nen met het voeren van nitraat en zal 
begin 2016 de balans over 2015 wor-
den opgemaakt.
Léon Šebek 
Wageningen UR
In de zuivelketen komt 75% 
van de broeikasgasemissie van 
het melkveebedrijf. De bronnen 
van broeikasgasemissie op het 
melkveebedrijf zijn:
•  10% van kooldioxide 
(brandstof)
•  25% van lachgas (bemesting)
•  65% van methaan, waarvan:
-  13% uit mestopslag
-  52% uit maagdarmkanaal
Goed watermanagement is (ook):  
Rekening houden met je omgeving
Water is voor iedereen belangrijk en 
houdt zich niet aan grenzen. Goed 
waterbeheer betekent: Rekening 
houden met de eigen belangen én 
met die van de omgeving. Het water-
management van het melkveebedrijf 
moet daarom aansluiten bij de wen-
sen van nationale en regionale over-
heden en natuurlijk ook bij die van het 
bedrijf zelf. 
Om de melkveehouder bij deze 
lastige klus te helpen wordt de 
KringloopWijzer uitgebreid met de 
BedrijfsWaterWijzer. Deze brengt 
op een praktische en transparante 
manier de watersituatie van bedrijf 
en omgeving in kaart, waarbij belan-
gen worden afgewogen en in overleg 
met bijvoorbeeld het waterschap een 
bedrijfswaterplan wordt opgesteld, 
met daarin de te nemen maatregelen. 
Maatwerk
Zo’n bedrijfsspecifiek waterplan kan 
wellicht voorkomen dat aanscher-
ping van generieke wetgeving nodig 
is om bijvoorbeeld de doelen van de 
Kaderrichtlijn water tijdig te realise-
ren. In dat laatste geval worden ook 
bedrijven getroffen waar aanscher-
ping niet nodig is of de maatregel niet 
zinvol. Of aantrekkelijke maatregelen 
blijven buiten beeld omdat ze moeilijk 
in generieke wetgeving zijn te veran-
keren. Met een bedrijfswaterplan kun-
nen we de voordelen van maatwerk 
benutten.
Plan in modules
Het raamwerk van de BedrijfsWater-
Wijzer is tot stand gekomen door inten-
sieve samenwerking van medewerkers 
van waterschappen en ministeries, 
melkveehouders, bedrijfsadviseurs 
en onderzoekers van Wageningen 
UR. Omdat niet alles overal relevant 
is, wordt de BedrijfsWaterWijzer opge-
bouwd uit de afzonderlijk aan te roepen 
modules ‘schoon erfwater’, ‘goed 
drinkwater’, ‘schoon grondwater’, 
’schoon oppervlaktewater’, ‘voorko-
men watertekort’, ‘voorkomen water-
overlast’ en ‘goed slootonderhoud en 
verwerking van maaisel en bagger’. 
Bij de verdere uitwerking wordt alleen 
gebruik gemaakt van bestaande ken-
nis en hulpmiddelen. Het resultaat zal 
op praktische waarde worden getoetst 
door de voorloperbedrijven in Koeien 
& Kansen.
Frans Aarts, Michel de Haan 
en Koos Verloop 
Wageningen UR
Jos de Kleijne over watermanagement
“Wij hebben al best veel gedaan 
op het gebied van water. Bij ons 
waterschap is een bedrijfswater-
plan een voorwaarde om te mogen 
beregenen. In zo’n plan staat hoe 
je water langer vasthoudt en hoe je 
zuinig omgaat met beregening. Wij 
gebruiken ‘Beregeningssignaal’, 
een online programma waar je je 
gegevens invoert. Dan krijg je een 
mailtje wanneer je het beste kunt 
beginnen met beregenen.
 
Om het water langer vast te hou-
den is bij ons het hemelwater afge-
koppeld van het riool. Ik laat het  
bijvoorbeeld in een droge sloot 
lopen. Daarnaast heb ik lobstuwtjes 
geplaatst in één van de belangrijk-
ste sloten op mijn bedrijf, dan kan 
ik de afvoer zelf regelen. Met name 
in het voorjaar en de zomer voer ik 
daaruit geen water af.
 
De BedrijfsWaterWijzer gaat ook 
over hoe je erf is ingericht en of je 
bijvoorbeeld voldoende rekening 
houdt met water dat in aanraking 
is geweest met mest of voerres-
ten (percolaat) of vocht uit kuilen 
(perssap). Dat moet zoveel moge-
lijk apart verzameld worden om 
het weer over het land te kunnen 
verspreiden. Ik vermoed dat ik daar 
geen maatregelen hoef te nemen, 
omdat we hier al veel aan gedaan 
hebben. We gaan het wel met een 
deskundige nalopen om te kijken of 
het voldoende is.
 
Ik heb een wat lager en natter per-
ceel, dus we gaan ook kijken wat 
voor oplossing we daar kunnen 
bedenken voor water dat op het 
land blijft staan. Wat kan ik aan dit 
perceel doen zodat er zo weinig 
mogelijk afspoeling plaatsvindt, 
ook om nutriënten en gewasbe-
schermingsmiddelen niet te laten 
weglopen? Dat wordt wel een wat 
langer project, of we uitkomen op 
peilgestuurde drainage of wellicht 
egaliseren, daar ben ik nog niet uit.”
To
t 
zi
en
s!
Met ingang van 
2015 zijn twee 
bedrijven uit 
Koeien & Kansen 
vertrokken.


Nitraat voeren: methaan en N-kringloop

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield

NARCIS