Iriarte Avilés, Eneko

Repositorio Institucional de la Universidad de Burgos

Egun, hainbat zientzialarik diote Lu-rra muga estratigrafiko berri batzeharkatzen ari dela. Arroketan arrastobereizgarria utz dezaketen eraldaketa sa-konak gertatzen ari dira, eta, oraingoan,besteetan ez bezala, gizakia da aldaketahorien eragilea. Geologo eta biologo asko-ren iritziz, gure planeta aro geologiko be-rri batean sartzen ari da, Antropozenoa(“gizakiaren aroa”) deituriko aro berrian.Gizakiaren jarduera Lurraren bilakaeraeragin duten beste prozesu geologikoekinparekatzen dute, eta, hala izanik, horrekesan nahiko luke Lurraren etorkizunarennondik norakoak hein handi batean gureesku daudela!Informalki 2002. urtean proposatu zene-tik, gero eta argitalpen gehiagotan hasizen erabiltzen Antropozeno hitza. Gauzakhorrela, 2009. urtean Estratigrafia Komi-sio Internazionalak (ICS) Antropozenoa-ren unitate geologiko berriaren gainekoeztabaida formala hasi eta lantaldea osa-tu zuen. Lantalde horren lehenengo on-dorioak Philosophical Transactions of the Ro-yal Society A aldizkariaren monografikobatean argitaratu ziren 2011ko otsailean.Erregistro geologikoan, Antropozenoa au-rreko aroetatik bereizteko balioko luketenhainbat ezaugarri aurkitu dituzte.Zein dira Antropozenoa definituko luke-ten ezaugarriak? Aro berriari dagozkionarroketan zer aldaketa nagusi aurkitukolituzkete etorkizuneko geologoek? Landa-reak eta animaliak etxekotzetik gauregungo hiriak sortzeraino, Holozenoanzehar, azken 11.500 urteetan, gizakiaketengabe eraldatu du ingurumena. Duelagutxi arte, ingurumena eskala txikian bai-no ezin zuen aldatu gizakiak. Baina In-dustria Iraultzak ahalmen hori handituegin zuen, eta giza eragina globala izateaeta eragindako aldaketak historia geolo-gikoan zehar gertatutakoen parekoak iza-tea ekarri zuen.Adituen arabera, gizakiak kontinenteenazaleraren % 80 eraldatu du. Haietatik,% 38 nekazaritza-lur bihurtu ditu etabaso-eremuetan landatutako zuhaitzakberez jaiotakoak baino gehiago dira. Abel-tzaintza- eta nekazaritza-ustiapena dela-eta egindako deforestazioa aise nabarmen-duko litzateke Antropozenoko arrokak etahorietako polen-edukia aztertzean.Gizakiak sortutako hiri eta azpiegituraketa horietan erabilitako eraikuntza-mate-rialen eta gai sintetikoen arrastoak ere le-kuan lekuko aztarna ikusgarriak utziko li-tuzkete. Nahiz eta higadurak suntsitueraikitako eremu gehienak, ingurune se-dimentarioetako hiri eta egiturak sedi-mentu artean kontserbatuko lirateke.Bestalde, meatzaritza eta beste induske-ta-lanen ondorioz, Lurreko ibai eta glazia-rrek baino lau aldiz sedimentu gehiagosortzen ditu gizakiak; prozesu sedimen-tarioen artean, gizakiak eragindako sedi-mentuen sorrera ugarienetariko bat bila-katu da egun.Ozeano eta ur kontinentalen gaineko era-ginei ere antzemango litzaieke. Ibaien ibil-guetan eraikitako urtegi eta kanalizazio-lanak, lurpeko uren ustiaketa edotaglaziarren urtzea bazter utzi gabe, nabar-mena izango litzateke atmosferaren CO2-edukia areagotzeak gaur egungo ozeanoe-tan eragindako azidotzea. Itsasoko uraazidotzeak aragonitoaren asetasun-mailajaistea dakar. Aragonitoa da koralen etabestelako izaki itsastarren karbonatozkomaskorren osagai mineral nagusia, eta,ondorioz, itsasoko urak duen aragonito-asetasuna jaisteak izaki horiek gutxitzeaedota desagertzea ekarriko luke.Ziurrenik, gizakiak eragindako aldaketanagusi eta nabarmenena Lurraren kon-posizioan eragindako aldaketa kimikoaeta isotopikoa da. Gaur egun, lurrazalakarbonoaren isotopo arinetan (12C) abe-rasten ari da, erregai fosilak erretzearenELHUYAR 12/01A N A L I S I AEneko IriarteGeologoa. Giza Eboluzioaren laborategia.Burgosko UnibertsitateaANTROPOZENOAaro berri batean bizi al gara?ELHUYAR 282 43ondorioz, eta aldaketa hori dagoenekoneurgarria da gaur egungo sedimentue-tan metatutako koral, foraminiferoplanktoniko edota beste izaki urtarrenmaskorretan. Antropozenoko arrokengeokimikak ere gai kimiko berrien sorre-ra erakutsiko luke, hala nola PCBak, plas-tikoak, eztanda nuklearrek sorturiko iso-topo erradioaktibo berriak edota naturanberez ez dauden aluminio metalikoa etanitratoak. Eguratsaren konposizio-alda-ketak —adibidez, CO2 eta CH4 berotegi-gasak areagotzea eta ozonoa gutxitzea—eta kutsatzaile kimikoek sortutako ondo-rioak ere pairatzen hasiak gara, haiekeragindako klima-aldaketa eta berotzeadagoeneko nabarmenak baitira.Bioaniztasunean eragindako aldaketakere erraz nabarmenduko lirateke, aro be-rriko arroken fosil-edukian. Gaur egun, gi-zakiak eta etxekotutako animaliek orain-go ornodunen biomasaren % 90 osatzendute; duela 10.000 urte, aldiz, % 0,1 bes-terik ez zen. Gainera, zenbait biologorenaurreikuspenen arabera, gizakiak era-gindako gehiegizko ehizak, arrantzak,habitat-galtzeak, poluzioak eta klima-al-daketak Lurraren historiaren seigarrendesagertze masiboa ekarriko dute.Antropozenoan sartzen ari garelako iri-tziaren kontra dauden ikertzaileak erebadaude. Batzuek diote Antropozenoarenerregistro estratigrafikoa (sedimentuaketa arrokak) oso txikia dela oraindik, etazalantza handiak dituzte aurreko prozesuguztiek aztarna utziko duten eta, orobat,haien adierazgarritasunaren gainean.Beste batzuen iritziz, oraindik ez da iritsiAntropozenoaren hasieraren muga, hu-rrengo hamarkadetan gertatuko baitiraestratigrafikoki esanguratsuagoak izandaitezken aldaketak. Erabakia ez da erra-za, orain arte definitu diren unitate kro-noestratigrafikoak ez bezala, Antropoze-noa gertatzen ari den bitartean definitubeharreko aroa baita, eta ez gertatu os-tean. Eta horrek geologoen lan egitekoohiko modua aldatzea eskatzen du. Etaaldaketak... beti sortzen du eztabaida.Antropozenoaren gaineko lantaldeak2016. urterako egingo du behin betikotxostena. Ondoren, Geologia ZientzienNazioarteko Elkarteak (IUGS) bozketa bi-tartez erabaki beharko du Antropozenoakaro, periodo edo epoka berri bat mereziduen ala ez. Prozesua zenbait urte luzadaiteke; horrelako erabakiak hainbat ha-markadatako eztabaida-prozesua izaterairitsi dira.Hala ere, espero da Antropozenoaren for-malizazioaren gaineko eztabaidak balioizatea haren ikerketa zientifikoan aurreraegiteko eta gizartea jabetzeko gaur egungertatzen ari diren aldaketa sakonez. PaulJ. Crutzen, 1995. urteko Kimikako Nobel sa-riduna (ozonoaren aldaketei buruzko iker-ketengatik), da Antropozenoaren kontzep-tuaren inguruko eztabaidaren sortzailea.Haren iritziaren arabera,Antropozenoarengaineko eztabaidaren alderdirik garrantzi-tsuena ez da unitate formal berri baten so-rrera. Crutzen-en ustez, eztabaidaren ga-rrantzia harago doa: zientzialarien artekoelkarlana pizteak etorkizunean gerta dai-tezken aldaketak ezagutu eta saihestekobalio dezake; Antropozenoa, unitate geo-logikoa baino gehiago, gizartearentzakooharpen bat izatea espero du. Hala bedi.•adituen arabera, gizakiakkontinenteen azaleraren % 80 eraldatu du. Etaozeano eta ur kontinentalengaineko eraginei ereantzematen zaie.ARG.: GUILLERMO ROA.

Antropozenoa: aro berri batean bizi al gara?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repositorio Institucional de la Universidad de Burgos