Szupryczyńska, Maria

Polish

Akademicka Platforma Czasopism

L I N G U I S T I C A  C O P E R N I C A N ANr 20 / 2023http://dx.doi.org/10.12775/LinCop.2023.006Maria SzupryczyńskaUniwersytet Mikołaja Kopernika w ToruniuPamięć przyjaźni –  w 10. rocznicę śmierci Teresy FriedelównyMoje krótkie wspomnienie będzie dotyczyło początków naszej długiej i bar-dzo przyjaznej relacji z Teresą Friedelówną. Nawiązała się ona w dość mrocz-nym czasie PRL-u i trwała przez dziesiątki lat. Gdyby trzeba dokładniej ująć temat tego wspomnienia, sformułowałabym go następująco: „Jak i czego uczyłam się od Teresy Friedelówny na początku mojej drogi zawodowej”. Dalej pozwolę sobie mówić o niej Tenia, ponieważ tak się do niej zwracałam przez całe życie i tak wśród kolegów mówiliśmy o niej między sobą.Kiedy podejmowałam studia polonistyczne na UMK w 1954 roku, Tenia była na III roku studiów i właśnie zaczynała seminarium magisterskie u pro-fesor Haliny Turskiej, równocześnie z Elżbietą Baranówną (obecną profesor Smułkową). Nie pamiętam dokładnie, w jakich okolicznościach się poznały-śmy. Mogło to mieć miejsce w Maiusie na korytarzu pierwszego piętra w oko-licach drzwi oznaczonych numerem 22, za którymi w trzech pokojach mieści-ła się Katedra Filologii Polskiej i Słowiańskiej oraz rezydowała kierująca nią prof. Halina Turska i jej współpracownicy. Tu często widywało się studentów o zainteresowaniach językoznawczych i przychodziło się na seminaria czy do biblioteki językoznawczej. Generalnie było nas wtedy mało, więc łatwiej się poznawaliśmy. Nie wiem, czy Tenia wtedy zwróciła na mnie uwagę, nato-miast my, pierwszoroczniacy, szybko nauczyliśmy się identyfikować naszych starszych kolegów, patrzyliśmy na nich z podziwem i marzyliśmy, że może kiedyś też osiągniemy podobne wyżyny edukacji uniwersyteckiej.64	 Maria	SzupryczyńskaJako starsza o 3 lata koleżanka Tenia uzyskała stopień magistra i skończy-ła studia w 1955 roku, kiedy ja zaliczyłam I rok. Wtedy nie było wykluczo-ne, że spotkamy się na jakichś prowadzonych przez nią zajęciach dla studen-tów. Okazało się to jednak niemożliwe, gdyż Tenia, zanim podjęła pracę na Uniwersytecie, co nastąpiło formalnie w 1957, musiała najpierw odpracować dwuletni nakaz pracy w Książnicy Miejskiej w Toruniu w latach 1955–57, w czasie, kiedy ja kończyłam kolejno II i III rok studiów. Nie było mi więc dane zostać jej studentką w zwykłym rozumieniu wyrażenia „być czyjąś stu-dentką”. Mimo to jednak tak się szczęśliwie złożyło, że pracując w Książnicy, Tenia nie przerwała swoich kontaktów z Katedrą i kontynuowała zaczęte pra-ce naukowe, dzięki czemu na wstępnym etapie mojej edukacji językoznaw-czej nie zabrakło mi okazji, żeby się od niej wiele nauczyć.Pierwszym forum, na którym jeszcze jako studentka mogłam się z nią bez-pośrednio spotkać, była Sekcja Językoznawcza działającego wówczas na Wy-dziale Humanistycznym UMK Koła Naukowego Polonistów. Opiekunem tej Sekcji była wtedy prof. Halina Turska, która po II wojnie światowej na nowo-powstałym Uniwersytecie Mikołaja Kopernika zbudowała z niczego mocne środowisko językoznawców polskich. Zatrudniała szczególnie uzdolnionych absolwentów, a kształciła ich m. in. w ten sposób, że planowała szereg prac zbiorowych (dzisiaj powiedziałoby się projektów), a do ich realizacji angażo-wała wszystkich, nie tylko adiunktów i bardziej lub mniej zaawansowanych asystentów, ale też studentów, zwłaszcza tych, którzy byli członkami Sekcji Językoznawczej. Tak też zostałam wśród innych włączona do gromadzenia materiału do słownika gwary chełmińskiej. Zasada była taka, że bardziej za-awansowanym naukowo pracownikom Katedry Profesor powierzała nie tylko realizację bardziej odpowiedzialnych zadań, ale też obowiązek zachęcania do współpracy i uczenia podstaw naszej dyscypliny tych mniej zaawansowanych i całkiem zielonych, takich, jakimi byliśmy wtedy my, studenci.W takich okolicznościach trafiłam pod skrzydła Teni wraz z innymi kole-żankami z Sekcji Językoznawczej (wśród nich była m. in. Bożena Sikorska, moja koleżanka z roku, zatrudniona później przez jakiś czas w Katedrze). Mogłyśmy korzystać obficie z doświadczenia i wiedzy, którą Tenia wcze-śniej zdobyła w trakcie pisania pracy magisterskiej o gwarze wsi Siemoń. Tą wiedzą chętnie się dzieliła z młodszymi kolegami. A ponieważ, jak wszyscy z naszego środowiska wiemy, Tenia miała wrodzony talent pedagogiczny, wiele nas wtedy nauczyła, zwłaszcza jeśli chodzi o tajemnice warsztatu języ-Pamięć	przyjaźni	–	w	10.	rocznicę	śmierci	Teresy	Friedelówny	 65koznawcy. To ona nam pokazała, jak się to robi w praktyce, chodziła z nami po wsi, mówiła, jak dotrzeć do właściwego informatora, jakie zadawać mu pytania i jak w tym celu korzystać z kwestionariusza, jak i co zanotować z uzyskanej odpowiedzi oraz jak wstępnie opracować uzyskany materiał.Inną większą pracą zespołową Katedry, w której uczestniczyłam już nie-co później, jako świeżo zatrudniona (w 1959 roku) asystentka, było tworzenie kartoteki pisarzy doby Oświecenia. W ramach tego przedsięwzięcia moim zadaniem było zapisywanie na fiszkach przykładów do przygotowywane-go wówczas „Słownika rymów Stanisława Trembeckiego”, który ukazał się drukiem w 1961 roku. Podczas tej pracy, jeśli tylko trafiałam na jakieś trud-ności, też mogłam liczyć na pomoc i radę Teni. Z okresu tych wspólnych prac zbiorowych uczniowie prof. Turskiej wynieśli przekonanie o ważności dokumentacji językowej, która zawsze stanowiła istotną część opracowania określonych tematów, w szczególności tych, które dotyczyły polskich gwar ludowych, historii języka polskiego czy zabytków piśmiennictwa polskiego. W istocie, gromadzenie materiału nie jest pracą ani małą, ani też czysto auto-matyczną, ani też zbędną stratą czasu. Rozpisując fiszki, cały czas myślimy bowiem aktywnie o przedmiocie badań, stale z nim obcujemy, dojrzewają tezy, znajdujemy dowody i wzbogacamy argumenty. Przykład Teni pokazuje, jak ważny był w jej pracach materiał, którego nigdy nie zaniedbywała i tego wymagała też od swoich uczniów.W latach 1962–63 w zasięgu prac zespołowych Katedry pojawiła się jeszcze jedna dziedzina, którą były terenowe eksploracje toponomastycz-ne, wykonywane przez pracowników Katedry na zlecenie działającej przy Radzie Ministrów Komisji do Ustalania Nazw Miejscowych i Obiektów Fi-zjograficznych. Koordynatorem tych prac na obszarze północnej Polski była prof. Halina Turska. Kiedy przyjmowałam od niej zlecenie na szczegółowe opracowanie toponomastyki powiatu grudziądzkiego, miałam o tej pracy dość mgliste pojęcie. I tym razem z koleżeńską pomocą pośpieszyła mi Tenia. Zakwaterowałyśmy się obie w położonej niedaleko Grudziądza leśniczówce Rudnik, którą wtedy zajmowali moi rodzice i rodzeństwo, i ruszyłyśmy ro-werami w teren, zaopatrzone w bardzo dokładne mapy wojskowe i notatni-ki. Przez kilka dni wspólnej pracy uczyłam się od Teni, jak to się robi. W re-zultacie mogłam samodzielnie wykonać zadanie, nie tylko w odniesieniu do terenu powiatu grudziądzkiego, ale też w następnej kolejności wyrzyskiego. Tenia oprócz tego, że była bardzo kompetentnym instruktorem w sprawach 66	 Maria	Szupryczyńskamerytorycznych, okazała się też świetnym kompanem – niezwykle koleżeń-ska i pogodna, w trudniejszych sytuacjach wykazywała zimną krew, trzeź-wość sądu i rzeczowość oceny. Podbiła też serca moich rodziców, sióstr i bra-ci, wszyscy bardzo ją polubili.Wydaje mi się, że czynny udział Teni w wymienionych wyżej moich ini-cjacjach zawodowych stał się dobrym fundamentem późniejszej przyjaźni, którą Tenia mnie obdarzyła. Jestem jej za nią bardzo wdzięczna i zawsze szczerze ją odwzajemniałam. Ta przyjaźń trwała wiele lat, była czymś pew-nym i trwałym, na czym można się było oprzeć, mimo że nie spotykały-śmy się ani nie rozmawiałyśmy bardzo często i wbrew temu, że w dojrza-łym okresie naszej pracy zawodowej każda z nas zajmowała się czym innym. Rozciągałyśmy tę przyjaźń na nasze rodziny. Tenia zawsze interesowała się losami moich dzieci i wnuków. Kiedy wyjechałam do Francji, czasem pisała do mnie listy. Bardzo lubiłam je dostawać, były tak piękne...Dla mnie w jej najbliższym otoczeniu szczególnie ważna była jej siostra, pani Jadwiga, też piękny i niezwykły Człowiek, bardzo ceniona i pamiętana przez wiele pokoleń licealistów toruńskich jako wspaniały Nauczyciel. Była często obecna w czasie naszych spotkań. Pamiętam dobrze jeden piękny, cie-pły i słoneczny dzień sierpniowy, który spędziliśmy razem z Tenią, panią Ja-dwigą i moim mężem w naszym domku letnim w Osieku. Kwitły floksy, któ-re pani Jadwiga bardzo lubiła. Siedzieliśmy na kocach, rozesłanych na trawie, a do kawy mieliśmy upieczone przez Tenię pyszne ciasto drożdżowe. Toczyła się rozmowa, swobodna i niespieszna...Tych rozmów najbardziej brakuje. Pozostała wdzięczna pamięć... i ogrom-ny żal, że to minęło.

Pamięć przyjaźni – w 10. rocznicę śmierci Teresy Friedelówny

https://apcz.umk.pl/LinCop/article/download/49071/37824

Pamięć przyjaźni – w 10. rocznicę śmierci Teresy Friedelówny

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Akademicka Platforma Czasopism