Een nieuwe richtlijn ondersteunt verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten bij de preventie, herkenning en diagnostiek van een delier bij volwassenen en ouderen in het verpleeghuis en de thuissituati

Gobbens, R.J.J.

Molag, M.

Dutch

Tilburg University Repository

    Tilburg UniversityRichtlijn delier volwassenen en ouderenGobbens, R.J.J.; Molag, M.Published in:TvZ Verpleegkunde in praktijk en wetenschapPublication date:2023Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordLink to publication in Tilburg University Research PortalCitation for published version (APA):Gobbens, R. J. J., & Molag, M. (2023). Richtlijn delier volwassenen en ouderen. TvZ Verpleegkunde in praktijken wetenschap, 133(4), 30-32.General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portalTake down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Download date: 22. Jun. 202430TVZ 04/2023EEN DELIER KAN ERNSTIGE  gevolgen hebben. Het niet tijdig herkennen van de signalen kan lei-den tot het langer duren van een delier, een toename van klachten en meer blij-vende klachten. Goede behandeling, zorg en preventie zijn middelen om dit te voorkomen. De behandeling, herkenning en preventie van een delier zijn sterk    afhankelijk van de zorgverlener die dienst heeft en de ervaring en kennis van een naaste/familie. Binnen een team van samenwerkende zorgverleners bestaat het risico dat, zonder regie, geen conti-nuïteit van behandeling/zorg geboden kan worden. Een richtlijn speciaal voor deze patiënten zou de kwaliteit van de zorg enorm kunnen verbeteren.1GebruikersVerzorgenden, verpleegkundigen en ver-pleegkundig specialisten (en andere zorgverleners) onderkennen niet altijd (tijdig) dat een cliënt een delier heeft. De symptomen van een delier kunnen lijken op die van dementie of depressie of een Een nieuwe richtlijn ondersteunt verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten bij de preventie, herkenning en diagnostiek van een delier bij volwassenen en ouderen in het verpleeghuis en de thuissituatie.ander psychiatrisch beeld. De verschijn-selen kunnen sterk wisselend aanwezig zijn, overdag en in de nacht. Verpleeg-kundige en verzorgende (preventieve)  interventies zijn onderbelicht en vaak niet gestoeld op wetenschappelijk bewijs. Mede hierdoor is er veel variatie in de behandeling en zorg bij een delier, vooral als de cliënt al cognitieve problemen heeft. In de afgelopen jaren is er meer wetenschappelijke literatuur over delier verschenen. Voor zorgverleners is het  belangrijk actuele kennis te hebben over preventie, diagnose, begeleiding en het belang van nazorg na een delier voor de cliënt en zijn/haar naaste/mantelzorger. PatiëntengroepDe richtlijn is bedoeld voor zorg aan kwetsbare ouderen en aan volwassenen met (al dan niet gediagnosticeerde) cog-nitieve problemen, zowel thuis als in het verpleeghuis. Geriatrische revalidatie is buiten beschouwing gelaten. De reden: deze zorg wordt gegeven aan slechts een kleine groep cliënten, voor wie de zorg op een heel andere wijze is georganiseerd dan zorg thuis of in een verpleeghuis. Ook de terminale fase wordt buiten     beschouwing gelaten. Deze richtlijn sluit aan op de richtlijn Delier bij volwassenen en ouderen van de Nederlandse Vereni-ging voor Klinische Geriatrie (NVKG).2 De modules zijn gericht op het verpleeg-huis en de thuissituatie.Richtlijn delier volwassenen en ouderen‘De nazorg en kwaliteit van leven verbeteren’auteursRobbert Gobbenslector Gezondheid en welzijn van kwetsbare ouderen, Hogeschool Inholland en Zonnehuisgroep Amstelland, gastprofessor, vakgroep family medicine and population health, Universiteit Antwerpen, bijzonder hoogleraar professio-nalisering van de verpleging en verzorging in de ouderenzorg, Tranzo, Tilburg UniversityMarja Molagadviseur Kennisinstituut Federatie Medisch Specialisten, Utrecht31TVZ 04/2023KnelpuntenanalyseDe richtlijn is gebaseerd op een knelpun-tenanalyse. Die bestond uit een uit-      gebreide inventarisatie op een afdeling geriatrie in 2017 en 2018 en een expert-meeting met afgevaardigden van de      afdelingen van V&VN in september 2019. Daarnaast werd Patiëntenfederatie Nederland betrokken bij de knelpunten-inventarisatie.3DoelKennisname en opvolging van de richt-lijn leveren een bijdrage aan een syste-matische aanpak van de preventie van een delier. Ze verbeteren herkenning van een delier, omdat beter een onderscheid kan worden gemaakt tussen een delier, dementie en depressie. Ook wordt de   diagnostiek van het delier op meer       gestructureerde wijze aangepakt door  gebruik te maken van meetinstrumen-ten. Bovendien geeft de richtlijn aan-  bevelingen voor begeleiding bij een      delier en zorg na een delier. Dit kan de nazorg en kwaliteit van leven bij cliënten met een delier aanzienlijk verbeteren.OntwikkelingV&VN is de eigenaar van de richtlijn, ZonMw de financier. Een werkgroep is ingesteld om de richtlijn te ontwikkelen. De werkgroep bestond uit zeven leden van V&VN, een lid van de NVKG, een lid van Verenso en een vertegenwoordi-ger van Patiëntenfederatie Nederland. Een adviseur van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten heeft het ontwikkeltraject ondersteund. De richtlijn is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch specialis-tische richtlijnen 2.0 van de adviescom-missie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II-instrument.4 Op basis van een knel-puntenanalyse hebben de adviseur en de voorzitter van de werkgroep concept-uit-gangsvragen opgesteld. Die zijn met de werkgroep besproken en vastgesteld. De V&VN Beoordelingscommissie heeft de uitgangsvragen goedgekeurd. Daarna   inventariseerde de werkgroep per uit-gangsvraag uitkomstmaten die voor de cliënt relevant zijn. Hierbij zijn zowel    gewenste als ongewenste effecten in ogenschouw genomen. Voor de afzon-derlijke uitgangsvragen werd aan de hand van specifieke zoektermen gezocht naar wetenschappelijke studies in een aantal databases. De leden van de werkgroep  selecteerden de gevonden artikelen op basis van vooraf opgestelde criteria. Voor elke uitkomstmaat werd het wetenschap-pelijk bewijs samengevat; het niveau van bewijs werd bepaald volgens de GRADE- methodiek.5 Om te komen tot een aan- beveling, zijn behalve het wetenschappe-lijk bewijs ook andere aspecten mee-genomen. Voorbeelden: de waarden en voorkeuren van cliënten, kennis van de werkgroepleden en de kosten. Vervolgens is de conceptrichtlijn voorgelegd aan de beoordelingscommissie van V&VN en na goedkeuring aan de betrokken verenigin-gen en Patiëntenfederatie Nederland.  Nadat het commentaar was verwerkt, is de definitieve tekst vastgesteld, opnieuw beoordeeld door de beoordelingscom-missie van V&VN en de richtlijn geauto-riseerd. De richtlijn bevat zes modules met uitgangsvragen. Per uitgangsvraag zijn kernaanbevelingen geformuleerd. 1. PreventieWelke preventieve interventies kunnen een delier voorkomen bij kwetsbare     ouderen en bij volwassenen met (al dan niet gediagnosticeerde) cognitieve      problemen die thuis wonen of in een  verpleeghuis?Kernaanbeveling: – Overweeg basiszorg waarin interven-ties van het (Bundled) HELP Pro-gramma voorkomen (gericht op     oriëntatie, mobilisatie, adequate voe-dings- en vochtintake, goede nacht-rust, goede daginvulling en evaluatie van medicatie, optimaliseren van     visus en gehoor) in vertrouwdheid en veiligheid en noteer gezamenlijk de afspraken in een zorgleefplan.62. HerkenningHoe kan de verzorgende, verpleegkundi-ge of verpleegkundig specialist een delier herkennen?Kernaanbeveling: – Heb aandacht voor de naaste/familie en neem hem/haar mee in de herken-ning van het delier. – Ga bij symptomen na of de cliënt    bekend is met dementie, in verband met de overlap van symptomen bij een delier en dementie. – Observeer zelf per dienst, of vraag aan naaste/familie na, of er sprake is van een plotselinge verandering in gedrag op de volgende manier: ‘Observeer of het motorisch handelen plots is veranderd’Foto: iStock/Getty Images/Siphotography32TVZ 04/2023REFERENTIES1. Verpleegkundigen & Verzorgen-den Nederland. Richtlijn Delier.  Verpleegkundige uitgangsvragen bij de richtlijn Delier volwassenen en ouderen. Utrecht: Verpleegkundigen &  Verzorgenden Nederland; 2023.2. Nederlandse Vereniging voor Klini-sche Geriatrie (NVKG). Richtlijn Delier bij volwassenen en ouderen; 2020.3. Patiëntenfederatie Nederland. Rapport onderzoek ‘ervaringen  rondom een delier’; 2019/2020.4. AGREE. Next Steps Consortium. AGREE II. Instrument voor de  beoordeling van richtlijnen; 20095. De Beer JJA & Kuijpers T.  Toepassen GRADE in Nederland. Utrecht; 2012.6. Simpson M, Macias Tejada J, Driscoll A, e.a. The Bundled Hospital Elder Life Program-HELP and HELP in Home Care-and Its Association With Clinical Outcomes Among  Older Adults Discharged to Home Healthcare. J Am Geriatr Soc. 2019 Aug;67(8):1730-1736.7. Voyer P, Champoux N,  Desrosiers J, e.a. Assessment of  inattention in the context of delirium screening: one size does not fit all! Int Psychogeriatr. 2016;28(8):1293-301.8. Schuurmans MJ, Shortridge- Baggett LM & Duursma SA. The  Delirium Observation Screening  Scale: a screening instrument for  delirium. Res Theory Nurs Prac. 2003;17(1):31-50.geheugen de diagnose delier te  verwerpen.8 – Screen niet routinematig op een delier in het verpleeghuis. 5. BegeleidingOp welke manier moeten de verzorging, verpleging en begeleiding geboden  worden aan kwetsbare ouderen en aan volwassenen met (al dan niet gediagnos-ticeerde) cognitieve problemen met een delier die thuis wonen of in een  verpleeghuis?Kernaanbevelingen: – Beschrijf een delier en de bijbehoren-de cognitieve problemen van cliënten zorgvuldig in de verpleegkundige rap-portage. Overweeg veilige en ver-trouwde basiszorg waarin interventies van het (Bundled) HELP Programma voorkomen die zijn gericht op oriën-tatie, mobilisatie, adequate voedings- en vochtintake, goede nachtrust, het optimaliseren van visus en gehoor, goede daginvulling en de evaluatie van medicatie, en noteer de gemaakte afspraken in het zorgleefplan.6 – Betrek in de thuissituatie in overleg met de huisarts een zorgmedewerker. zoals een casemanager dementie, wijk-verpleegkundige of poh-ouderenzorg.6. Nazorg Hoe dient de nazorg thuis of in het ver-pleeghuis aan cliënten die een delier heb-ben doorgemaakt te worden ingericht?Kernaanbevelingen: – Heb aandacht voor de naaste/familie en neem hem/haar mee en geef goede voorlichting en toelichting over het delier. – Vermeld in het zorgplan dat een delier doorgemaakt is en plan als wijk-    verpleegkundige van de cliënt, de ver-pleegkundig specialist of de poh een post-deliergesprek in met de cliënt en mogelijk diens mantelzorger. Per regio kunnen andere afspraken gemaakt worden over wie verantwoordelijk is voor het plannen van dit gesprek. – Overweeg in het post-deliergesprek niet alleen aandacht te besteden aan de vroegere herkenning van een vol-gend delier, maar ook aan de mogelij-ke langetermijneffecten.ConclusieDe onlangs ontwikkelde richtlijn Delier. Verpleegkundige uitgangsvragen bij de richtlijn Delier volwassenen en ouderen bevat zes modules met uitgangsvragen voor verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. De richtlijn sluit aan op de richtlijn Delier volwasse-nen en ouderen van de NVKG en onder-steunt verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten in het verpleeghuis en de thuissituatie bij de preventie, herkenning en diagnostiek van een delier.2 Bovendien helpt de richtlijn bij het begeleiden van cliënten met een delier en het leveren van nazorg na een delier. We hopen dat de praktijk de  richtlijn snel en goed oppakt.  In deze bijdrage is slechts naar enkele bronnen verwezen. Voor alle bronnen dient de richtlijn te worden geraadpleegd. Zie: https://www.venvn.nl/richtlijnen/alle-richtlijnen/richtlijn-delier/• duidelijk taalgebruik; • mate van afgeleid zijn; • veranderd bewustzijn of aandacht    (te trekken en/of te behouden);• cognitief functioneren in de loop van de dag en slaap-waakritme (omme-keer dag/nacht);• logisch denken;• waarnemingen (hallucinaties) of     wanen;• motorisch handelen (van lethargie tot agitatie);• oriëntatie (tijd, plaats en persoon)3. Onderscheid delier, dementie en depressieHoe kan onderscheid worden gemaakt tussen delier, dementie en depressie?Kernaanbeveling: – Overweeg als verpleegkundige bij een blijvend onduidelijk beeld een ver-zoek voor overleg op basis van signa-len/twijfel/vermoeden dat er sprake is van een delier en overweeg het        ophalen van informatie van de naaste/familie bij de huisarts/hoofdbehande-laar voor beoordeling en nader onder-zoek op delier.4. Diagnostiek Met welke screenende en diagnostische instrumenten kan een delier bij kwetsba-re ouderen met (al dan niet gediagnosti-ceerde) cognitieve problemen gediagnos-ticeerd worden in de thuissituatie en/of een verpleeghuis? Kernaanbeveling thuissituatie: – Overweeg als wijkverpleegkundige op basis van signalen/twijfel/vermoeden dat er sprake is van een delier en over-weeg het ophalen van informatie van de naaste/familie, de huisarts of prak-tijkondersteuner huisarts (poh) voor beoordeling en nader onderzoek op delier.Kernaanbeveling verpleeghuis: – Overweeg de Months of the Year Back--wards (MOTYB) om vast te stellen of er sprake is van verstoorde aandacht.7 – Overweeg als verpleegkundig specia-list, huisarts of hoofdbehandelaar of specialist ouderengeneeskunde de  Delirium Observatie Screening Schaal (DOSS) te gebruiken om bij een plot-se verandering van functioneren of 

Guideline delirium adults and older adults

https://pure.uvt.nl/ws/files/87103991/Tranzo_Gobbens_RichtlijnenDelier_TvZ_2023.pdf

Guideline delirium adults and older adults

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Tilburg University Repository